«Η εκπαίδευση είναι τα ισχυρότερο μέσο για ν’ αλλάξουμε τον κόσμο» 

Νέλσον Μαντέλα

Η πρόσφατη κοινωνική και οικονομική κρίση, παρά τις δυσμενείς επιπτώσεις που είχε στους ανθρώπους και τα νοικοκυριά, ανέδειξε και μια σειρά από εξαιρετικά κοινωνικά γεγονότα.

Παρακολουθήσαμε, έτσι, εντυπωσιακά δείγματα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς προς τους συμπολίτες μας που είχαν ανάγκη και προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες (δίκτυα αλληλεγγύης, κοινωνικά παντοπωλεία και φαρμακεία κ.ά.), είδαμε να αναβιώνει σε μεγάλο βαθμό το πνεύμα της κοινότητας και της γειτονίας και, σε γενικές γραμμές, καταγράφηκε μια αξιοσημείωτη στροφή των ανθρώπων από το εγώ και τον εαυτό προς το εμείς, το άλλο και το διαφορετικό.

Αυτά τα πρωτόγνωρα κοινωνικά φαινόμενα –τα οποία χαρακτηρίζονται από ισχυρό ανθρωπιστικό πρόσημο– θα ήταν σημαντικό το σημερινό σχολείο να τα φωτίσει, να τα αναδείξει και να τα κάνει μέρος της καθημερινής του παιδαγωγικής πρακτικής και δράσης.

Με αυτή την έννοια, την πρόσφατη κοινωνική και οικονομική κρίση θα μπορούσαμε να τη δούμε ως μια ευκαιρία για να μεταβούμε από ένα σχολείο εσωστρεφές, κλειστό και ανταγωνιστικό, προς ένα σχολείο ανοιχτό, ανθρώπινο και δημιουργικό˙ προς ένα σχολείο της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης και της συνεργασίας των ανθρώπων και των πολιτισμών.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. Θα ήταν δυνατό π.χ. να πολλαπλασιαστούν οι εκδηλώσεις του σχολείου που αφορούν τη διαπολιτισμική εκπαίδευση και αγωγή (δομικές συνιστώσες της οποίας είναι η αποδοχή και ο σεβασμός του άλλου και του διαφορετικού, η αντιρατσιστική εκπαίδευση και αγωγή, η εκπαίδευση για την ειρήνη κ.ά.).

Θα μπορούσαν να ενισχυθούν οι δράσεις εθελοντισμού και κοινωνικής προσφοράς του σχολείου (συγκέντρωση τροφίμων, ένδυσης και φαρμάκων για τις οικογένειες που έχουν ανάγκη, προσφορά μαθημάτων ελληνικής και μητρικής γλώσσας στους πρόσφυγες και μετανάστες μαθητές και μαθήτριες, προσφορά μαθημάτων ελληνικής γλώσσας στους γονείς αυτών των παιδιών κ.ο.κ.).

Ακόμα ακόμα, θα ήταν δυνατόν σε συνεργασία με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) να ανοίξουν οι αυλές των σχολείων τα απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα (μία ιδέα η οποία ήδη εφαρμόζεται σε αρκετούς δήμους της χώρας), ώστε τα παιδιά και οι οικογένειες να μπορούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας και πολιτισμού (θέατρο, χορός, κινηματογράφος, σκάκι, μουσική, φιλαναγνωσία κτλ.).

Πρωτοβουλίες όπως οι παραπάνω είναι φανερό ότι συνδέουν το σχολείο με τις ανάγκες της κοινωνίας, προάγουν το πνεύμα της κοινότητας και της γειτονιάς και ενδυναμώνουν τις σχέσεις των ανθρώπων και τον κοινωνικό δεσμό.

Αν συμφωνούμε με την παραπάνω προοπτική για το σχολείο και την κοινωνική του αποστολή, τότε θα ήταν σημαντικό να αρχίσουμε να εργαζόμαστε γι’ αυτό το σχολείο από σήμερα κιόλας. Και είναι σημαντικό να αρχίσουμε σήμερα, γιατί αυτό που συμβαίνει στο σχολείο σήμερα, επηρεάζει και διαμορφώνει καταλυτικά τον άνθρωπο και την κοινωνία τού αύριο.

*Συντονιστής Εκπαιδευτικού Eργου (ΣΕΕ) στη Θεσσαλονίκη