Τον Μάιο του 2010, όταν η Ελλάδα έμπαινε στην περιπέτεια των μνημονίων, λίγο βορειότερα, τα αμερικανικά ΜΜΕ ανακάλυπταν τον Μάρκο Τσάλασαν. Ο εννιάχρονος σλαβομακεδόνας με καταγωγή από το Μαυροβούνιο ήταν ένα παιδί-θαύμα. Έναν χρόνο νωρίτερα είχε γίνει ο νεότερος στον κόσμο πιστοποιημένος διαχειριστής συστημάτων της Microsoft. Γράφοντας από την ηλικία των δύο ετών, μιλούσε τρεις γλώσσες, μαθαίνοντας μια τέταρτη, ήταν άριστος στα μαθηματικά και παρέδιδε μαθήματα υπολογιστών στους συμμαθητές του. Από το εργαστήριο του δημόσιου σχολείου «Blaže Koneski» στα Σκόπια, ο πιτσιρικάς με την κοτσίδα και το καθαρό βλέμμα περιέγραφε στη δημοσιογράφο του CNN πώς συνέγραψε ένα βιβλίο 305 σελίδων για τα Windows 7, ποια όνειρα κάνει για το μέλλον, γιατί αγαπά τόσο πολύ τους υπολογιστές.
«Με τη γνώση όλα είναι δυνατά», απαντούσε ο μικρός μαθητής που ξεχνούσε να φύγει απ’ το σχολείο όταν χτυπούσε το κουδούνι. Σε όλη τη διάρκεια της συνέντευξης η μητέρα του δεν έκρυβε την περηφάνιά της. Η Ράντιτσα Τσάλασαν είχε δική της επιχείρηση πληροφορικής, βάζοντας από νωρίς τον μοναχογιό της στον νέο, θαυμαστό κόσμο των PC. Όμως τα νέα δεν ήταν καλά για την οικογένεια. Ένα μήνα πριν, η νεαρή γυναίκα είχε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού. Όταν επέστρεψε στο σπίτι μετά την εγχείριση μαστεκτομής, ο μικρός Μάρκο είχε εκτυπώσει πάνω από 200 σελίδες για τη θεραπεία του καρκίνου. Σ’ αυτές τις σελίδες υπήρχαν ακόμα και πληροφορίες για το τι φαγητό έπρεπε να τρώει η μητέρα του για να αναρρώσει. Οι γιατροί είπαν στη Ράντιτσα ότι έπρεπε να κάνει χημειοθεραπεία, όμως εκείνη ήταν διστακτική. Αγωνιούσε για το αν θα μπορούσε να φροντίζει τον μικρό. Και αγωνιούσε για το αν θα μπορούσε να τον στείλει για σπουδές στο εξωτερικό, όταν ερχόταν εκείνη η ώρα.
Ο Μάρκο Τσάλασαν έγινε διάσημος στη χώρα του με το προσωνύμιο «Μότσαρτ των Κομπιούτερ». Η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου του για τα Windows και το διένειμε δωρεάν στα σχολεία της χώρας. O τότε πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι είχε ήδη δωρίσει 15 υπολογιστές στο σχολείο του Μάρκο, κάνοντας μια ανάπαυλα απ’ την αναζήτηση ηρώων στο παρελθόν. Το σχολείο αυτό, που ένα αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ανέδειξε στο κέντρο των Σκοπίων, έχει μέχρι σήμερα το όνομα του γιουγκοσλάβου φιλόλογου, ποιητή και γλωσσολόγου Μπλάζε Κόνεσκι (1921-1993). Ο Κόνεσκι υπήρξε πρόεδρος της Μακεδονικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών το διάστημα 1967-1975 κι ένας από τους πρωτεργάτες της κωδικοποίησης της σλαβομακεδονικής. Καταγόμενος από φιλοσερβική οικογένεια, θα κατηγορούνταν από τους βούλγαρους και σλαβομακεδόνες εθνικιστές για εκσερβισμό της γλώσσας. Σ’ αυτό το σχολείο του παρελθόντος η πρώτη γλώσσα που αναγνωρίστηκε διεθνώς ήταν μια γλώσσα προγραμματισμού.
«Θα ήθελα να σας πω ότι, αν και περνάω δύσκολες ώρες με τον θάνατο της μητέρας μου, έχω στο πλευρό μου μια οικογένεια που είναι έτοιμη να με στηρίξει ανά πάσα στιγμή», έγραφε ο έφηβος πια Μάρκο στον λογαριασμό του στο Facebook τον Δεκέμβριο του 2016, λίγους μήνες αφότου πήρε μέρος στην 24η Βαλκανική Ολυμπιάδα Πληροφορικής στην Κύπρο. Το 2015 είχε κερδίσει το χάλκινο μετάλλιο στην αντίστοιχη Ολυμπιάδα των juniors. Ήταν το εξάμηνο των μεγάλων προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη. Ένας στους τρεις πρόσφυγες που διέσχιζαν τον λεγόμενο «βαλκανικό διάδρομο» ήταν παιδί. Κι η λέξη «τραγωδία» γινόταν κατανοητή σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Γιατί, η απώλεια δεν χρειάζεται μετάφραση.
Το μοναδικό ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο είναι η γνώση για τον άλλο. Και δεν είναι αδύνατο να κρατηθεί ανοιχτό. Η ώρα της ενηλικίωσης ήρθε. Ο Μάρκο είναι παιδί και της δικής μας ιστορίας.
(από τα ΕΝΘΕΜΑΤΑ - 4ος κύκλος)
