Όπως είχε παρατηρήσει ο μακαρίτης Φρανσουά Μιτεράν, πρόεδρος της Γαλλίας από το 1981 έως το 1995, η πολιτική είναι πρωτίστως μια τέχνη διαχείρισης συμβόλων.
Αναπόφευκτα, η καταστροφική πυρκαγιά σε ένα σύμβολο της γαλλικής ταυτότητας, όπως η Παναγία των Παρισίων, δημιουργεί πολιτικό ερώτημα.
Θα μπορέσει αυτό το πλήγμα στο εθνικό γόητρο να αλλάξει το κλίμα σε μια κοινωνία ήδη βαθύτατα διχασμένη, όπως έδειξε από τον Νοέμβριο μέχρι σήμερα το κίνημα των "κίτρινων γιλέκων";
Ο ένοικος των Ηλυσίων θεωρεί ότι η απάντηση είναι θετική. "Πιστεύω ότι εναπόκειται σε εμάς να μετατρέψουμε αυτή την καταστροφή σε ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά και να σκεφτούμε πού βρισκόμαστε και τι πρέπει να γίνουμε, να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας” τόνισε ο Εμανουέλ Μακρόν στο τηλεοπτικό του διάγγελμα το βράδυ της Τρίτης.
Επρόκειτο για εμφάνιση εξ αναβολής, καθώς ο Γάλλος πρόεδρος σκόπευε, ως γνωστόν, να παρουσιάσει το βράδυ της Δευτέρας, οπότε και ξέσπασε η πυρκαγιά στη Νοτρ Νταμ, τα συμπεράσματα της εθνικής διαβούλευσης των προηγούμενων εβδομάδων, με την οποία ο ίδιος απάντησε στην κρίση των "κίτρινων γιλέκων”. Η αποτίμηση αυτή θα πρέπει πλέον να περιμένει μια προσφορότερη στιγμή.
Ωστόσο, το κλίμα συσπείρωσης που γεννούν οι εθνικές καταστροφές δεν έχει απαραιτήτως βάθος και διάρκεια. Το κατέδειξαν αυτό και τα όσα μεσολάβησαν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2015, που αυτές μάλιστα στοίχισαν ανθρώπινες ζωές.
Άλλωστε, όσοι πενθούν την καταστρoφή της Νοτρ Νταμ δεν έχουν την πολυτέλεια να συσπειρωθούν απέναντι σε έναν ορατό, εξωτερικό εχθρό. Δεν αναμετριέται αυτή τη στιγμή η Γαλλία με την απειλή της τρομοκρατίας, αλλά με τον εαυτό της: με την αβλεψία και την αβελτηρία που πιθανότατα προκάλεσε την πυρκαγιά. Η προβληματική διαχείριση ενός παραμελημένου ιστορικού μνημείου μεταφορικά περιγράφει ευρύτερες διεργασίες εθνικής παρακμής.
Η ταχύτατη συγκέντρωση των απαιτούμενων για την αποκατάσταση της Νοτρ Νταμ δωρεών από τους κορυφαίους του πλούτου, αυτούς ακριβώς που προσπαθεί να οχυρώσει με την φορολογική πολιτική του ο Μακρόν, δεν θεραπεύει τις κοινωνικές εντάσεις που έχει γεννήσει η όξυνση των ανισοτήτων στη Γαλλία – και έρχεται πολύ αργά για το ίδιο το μνημείο, του οποίου η συντήρηση αποτελούσε τα προηγούμενα χρόνια αντικείμενο διελκυστίνδας μεταξύ κράτους και εκκλησίας.
Υπάρχουν, πάντοτε, και αυτοί οι οποίοι, εντός και εκτός Γαλλίας, δεν παραιτούνται από την προσπάθεια να προσωποποιήσουν την ευθύνη της καταστροφής σε κάποιον δράστη της αρεσκείας τους, διακινώντας θεωρίες συνωμοσίας, συνήθως αντιμουσουλμανικής εμπνεύσεως. Τυχόν επικράτησή τους θα έχει ως αποτέλεσμα την ανάδυση μιας Γαλλίας περισσότερο φοβικής και διχασμένης.
Συμβαίνει, άλλωστε, η ιστορική κληρονομιά στην οποία παραπέμπει τους Γάλλους η Νοτρ Νταμ να αποτελεί αντικείμενο μεγάλης αμφιθυμίας ή και απώθησης. Σε μία χώρα, όπου δοκιμάστηκε ακόμη και η αντικατάσταση του Καθολικισμού από την λατρεία του Υπερτάτου Όντος (κατά την κορύφωση της Γαλλικής Επανάστασης) και όπου σφοδρές πολιτικές μάχες οδήγησαν σε ένα μοντέλο αυστηρής εκτόπισης της θρησκείας από την δημόσια σφαίρα, η τύχη ενός εν λειτουργία χριστιανικού καθεδρικού αποτελεί λεπτό ζήτημα – όσο και αν η Νοτρ Νταμ θεωρείται "παγκόσμιο μνημείο”.
Σε συνέντευξη Τύπου στο Βατικανό ο επικεφαλής του Ποντιφηκικού Συμβουλίου για την Κουλτούρα καρδινάλιος Τζανφράνκο Ραβάζι μίλησε συμφιλιωτικά για την Νοτρ Νταμ ως έναν "ζωντανό οργανισμό στον οποίο τελείται η θεία λειτουργία, όπου συναντώνται οι πιστοί αλλά και όπου ακόμη και οι μη πιστεύοντες μπορούν να συμμετάσχουν σε ένα προσκύνημα ομορφιάς”.
Όμως, η εμφάνιση του (αγνωστικιστή) προέδρου Μακρόν πλάι στον Αρχιεπίσκοπο Παρισίων Μισέλ Οπετί, όπως και η περσινή ομιλία του Γάλλου προέδρου στην Συνέλευση Καθολικών Επισκόπων Γαλλίας, αποτελεί γεγονός πρωτοφανές για τα γαλλικά δημόσια ήθη.
Και όπως έδειξαν τα προηγούμενα χρόνια οι μαζικές αντιδιαδηλώσεις Γάλλων Καθολικών στην νομοθέτηση του γάμου μεταξύ ομοφύλων, οι χριστιανικές αξίες αποτελούν τροφοδότη πολιτικο-ιδεολογικών συγκρούσεων και όχι μιας "εθνικής ενότητας” χωρίς αντιφάσεις.
