Η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» το 1989, έδωσε την ευκαιρία στον Αμερικανό πολιτικό επιστήμονα Francis Fukuyama, να αναγγείλει το «τέλος της Ιστορίας», με το διάσημο βιβλίο του “The End of History and the Last Man”. Έσπευσε να εξαγγείλει την οριστική χρεοκοπία του Μαρξισμού και να πανηγυρίσει την νίκη του νεοφιλελευθερισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός (η φιλελεύθερη δημοκρατία όπως την ονομάζει), «αποτελεί το έσχατο στάδιο ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και την τελική μορφή της ανθρώπινης διακυβέρνησης έτσι ώστε να συνιστά το τέλος της Ιστορίας».
Στην τελευταία συνεδρίαση της ΚΕΑ ακούστηκαν απόψεις, υποχώρησης. Είπαν πως δεν μπορεί να υπάρξει ξανά ένα κύμα όπως αυτό του 2012. Οι ίδιοι παλιότερα είχαν διατυπώσει την άποψη πως το 3ο μνημόνιο εκτός από αναγκαστικό, ήταν και αναγκαίο. Δηλαδή και εντός του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν δυνάμεις, που υιοθετούν το τέλος της Ιστορίας και την στρατηγική ήττα και μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ σε συστημικό κόμμα.
Πράγματι η ήττα της Αριστεράς έχει αλλάξει σαφώς τον συσχετισμό των δυνάμεων υπέρ του κεφαλαίου. Στην ομιλία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Α. Τσίπρα στο Στρασβούργο πριν από 3 χρόνια, (μακράν η καλύτερη και σημαντικότερη ομιλία του στις 11/09/2018) δόθηκε η πληρέστερη και πυκνότερη απάντηση στο τέλος της Ιστορίας. Είπε ότι τα προτάγματα της σοσιαλδημοκρατίας του 70, σήμερα αποτελούν μέρος του προγράμματος ριζοσπαστικής Αριστεράς, είπε ότι παρά τις δυσμενείς προβλέψεις και εμπόδια που έθεταν οι συνεχείς αξιολογήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να υπερκεράσει τους δημοσιονομικούς στόχους ακριβώς επειδή φρόντιζε και τους εργαζόμενους και, έστειλε ένα μήνυμα αισιοδοξίας ότι μετά το πέρας τον μνημονίων, αρχίζει μια νέα περίοδος αντεπίθεσης της Αριστεράς με περιορισμό της ισχύος των αγορών. Θα συμφωνήσω απόλυτα ότι αυτό είναι το περιεχόμενο του νέου πολιτικού ρεαλισμού.
Οι αγορές δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας εύγεστος επιθετικός προσδιορισμός του καπιταλισμού. Η απαίτηση να υποταχθούμε πλήρως στις αγορές είναι η ουσία του νεοφιλελευθερισμού. Η υπονόμευση των αγορών σημαίνει ταυτόχρονα και υπονόμευση του καπιταλισμού. Θέλουμε κοινωνικό κράτος και επέκτασή του θέλουμε δημόσιες επενδύσεις στρατηγικού χαρακτήρα με δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, θέλουμε άλλη εργασιακή πολιτική κλπ.
Αν η Αριστερά είναι ριζοσπαστική και δεν εγκαταλείπει τον στρατηγικό της στόχο, τον σοσιαλισμό, πρέπει να υπονομεύει συνεχώς με κάθε τρόπο τις αγορές. Να αντισταθεί στις ιδιωτικοποιήσεις, να υπονομεύσει τις ανεξάρτητες αρχές, να επαναφέρει όλες τις αποφάσεις σε λαϊκό έλεγχο, και να υπονομεύσει την κυριαρχία του μεγάλου κεφαλαίου, αναγκάζοντάς το να επιστρέψει με το παραπάνω όλες τις παροχές (Φραπορτ, Aegean, Ξενοδόχοι).
Είναι επίσης αλήθεια ότι τώρα η ΝΔ ξηλώνει το κοινωνικό κράτος και εμείς παρακολουθούμε αμήχανα. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Υπήρξε προετοιμασία χρόνων και δούλεψαν συστηματικά. Δεν έγιναν οι ιδιωτικοποιήσεις μονομιάς αλλά σε βάθος τριακονταετίας. Πρώτα καλλιέργησαν την ιδεολογική ήττα της Αριστεράς για το δημόσιο χαρακτήρα των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, μετατρέποντας τις σε υποβαθμισμένες και κακής ποιότητας παροχής υπηρεσιών και τώρα επιβάλλουν την ιδιωτικοποίηση.
Πρώτα τις ξεδόντιασαν, υποβαθμίζοντας τις υπηρεσίες τους μέσω της υποχρηματοδότησης, μας έπεισαν για την κακή ποιότητα των υπηρεσιών τους, και μετά τις πουλάνε όσο- όσο ή καλύτερα τις χαρίζουν με το κόλπο της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου. Ο πολιτικός ρεαλισμός σημαίνει να ξαναπιάσουμε το νήμα των διεκδικήσεων της Αριστεράς, όχι να σταθούμε μοιρολατρικά απέναντι στην ακύρωση κάθε δυνατότητας να ασκήσουμε πολιτική υπέρ της εργασίας στο μέλλον. Αν ο πολιτικός ρεαλισμός σημαίνει να γίνουμε διαχειριστές του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, θα είναι η ταφόπλακα της ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Αν κάποιος θέλει να αναμετρηθεί με το ερώτημα της φυσιογνωμίας του ΣΥΡΙΖΑ, τι κόμμα είναι, τι εκφράζει και ποιον εκπροσωπεί, θα αδικήσει τον εαυτό του αν εστιάσει μόνο στην μετά τις εκλογές του 2019 φάση. Δεν μπορείς να κρίνεις κάτι από μια στιγμή ή έστω από μια εποχή, αλλά από το σύνολο της κοινωνικοπολιτικής του τροχιάς, από την Ιστορία του δηλαδή. Το 3ο μνημόνιο του επιβλήθηκε δια της βίας, καθόρισε ουσιαστικά και την εκλογική ήττα το 2019 και έδωσε την δυνατότητα της ανασυγκρότησης της δεξιάς και του πολιτικού της συστήματος. Σίγουρα η προσπάθεια απάντησης στο ανασυγκροτημένο μπλοκ εξουσίας της δεξιάς, και το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, επιδρούν σημαντικά στην φυσιογνωμία του, αλλά η φυσιογνωμία δεν είναι κάτι εκτός της Ιστορίας.
Δεν μπορεί η μεγάλη μάζα της πολιτικά ενεργής Αριστεράς να είναι στον ΣΥΡΙΖΑ, και κάποιοι να βιάζονται να χαρακτηρίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ συστημικό κόμμα. Το ότι εντός του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν δυνάμεις, κυρίως αριστίνδην μέλη και στελέχη, που τάσσονται ανοικτά υπέρ της αναγκαιότητας του 3ου μνημονίου και του «πολιτικού ρεαλισμού», δεν σημαίνει ότι η μετάλλαξη επήλθε και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον συστημικό κόμμα. Σίγουρα η κυβερνητική εμπειρία που δεν διαχέεται στο όλον κόμμα αλλά συγκεντρώνεται σε ομάδες στελεχών, η αντικατάσταση εκλεγμένων οργάνων από αριστίνδην διορισμένα, αλλά και ο διακηρυγμένος στόχος μετασχηματισμού, έχουν αφαιρέσει χαρακτηριστικά του ριζοσπαστικού του χαρακτήρα. Η φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ είναι σε εξέλιξη, δεν έχει κριθεί οριστικά.
Αν ο στόχος του 1ου και 2ου μνημονίου ήταν η διάσωση των γαλλογερμανικών τραπεζών, όπως κυνικά ομολόγησε ο πλαστογραφημένα «άριστος» κ. Γερούν Ντάισεμπλουμ, ο ανομολόγητος στόχος του 3ου μνημονίου (που όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά), δεν ήταν φυσικά η διάσωση της ελληνικής οικονομίας, αλλά η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ και η εξόντωση ή η μετάλλαξή του. Ο δανεισμός από την ΕΚΤ αν μη τι άλλο ήταν υποχρέωση της και όχι παραχώρηση.
Η παρέμβαση του ESM δεν ήταν παρά μια προσπάθεια μετριασμού του κυνισμού του ΔΝΤ και προσαρμογής της ίδιας πολιτικής σε ευρωπαϊκούς κανόνες. Οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις δεν έχουν λήξει, ούτε η επιτήρηση και εποπτεία της ΕΚΤ και του ESM. Η επαναφορά της ισχύος του συμφώνου σταθερότητας, που θα ακολουθήσει την πανδημία και τις συνέπειες της, θέτει ήδη σε δοκιμασία όχι μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά όλο το πολιτικό φάσμα. Η φόρμουλα της κυβέρνησης, κάποιοι ελάχιστοι να τα παίρνουν όλα και η μεγάλη μάζα να φτωχοποιείται άμεσα, λόγω ανεργίας κατάργησης εργασιακών δικαιωμάτων κλπ, αλλά και έμμεσα λόγω της ακρίβειας και του επερχόμενου στασιμοπληθωρισμού, απλώς δεν είναι λύση.
Δεν θα υπάρχει συνεχώς ταμείο ανάκαμψης και μαξιλάρι. Η κοινωνική κρίση θα οξύνεται και η αστάθεια του πολιτικού συστήματος θα ακολουθεί με τα σημάδια να είναι ήδη εμφανή. Η κυβέρνηση αποδοκιμάζεται διαρκώς, δεν διαθέτει πλέον την απαιτούμενη συναίνεση. Τα κρίσιμα κοινωνικοοικονομικά, προβλήματα που επιζητούν απαντήσεις συσσωρεύονται και οι αντιθέσεις οξύνονται. Όλα τα κόμματα θα κληθούν να απαντήσουν στην κρίση.
Ακόμη και κόμματα που έχει κριθεί η φυσιογνωμία τους θα ξανακριθούν. Αυτό ακριβώς ήταν η πασοκοποίηση. Το ΠΑΣΟΚ (και όχι μόνο) ξανακρίθηκε με όρους κρίσης το 2012 και κατέρρευσε. Η βάση του δεν ακολούθησε τις επιλογές της ηγεσίας του πολλά στελέχη το εγκατέλειψαν και ήρθαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Το στρατηγικό σχέδιο της ΝΔ για επέκταση των αγορών και ιδιωτικοποιήσεις, να μεταφέρει τα κέντρα των αποφάσεων αλλού και όχι στο ελληνικό κοινοβούλιο, ώστε να ναρκοθετήσει μια ενδεχόμενη κυβέρνηση της Αριστεράς, θα κρίνει και την ίδια και τον ΣΥΡΙΖΑ και όλα τα κόμματα αν δεν απαντήσουν.
Κάθε άλλο παρά σαν «τέλος της Ιστορίας» μοιάζει όλο αυτό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη κρίνεται λέγοντας ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι «εμμονή» των στελεχών της ΝΔ και όχι στρατηγικό σχέδιο. Επιβάλλεται από την δική του ιστορία να επαναδιατυπώσει την θέση αυτή. Ήδη κρίνεται όταν πολλά στελέχη και μέλη αποδίδουν την αδυναμία αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης, σε ανικανότητα του Μητσοτάκη και όχι σε στρατηγικό σχέδιο, ιδιωτικοποίησης της υγείας.
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι μέλος της ΟΜ Χερσονήσου και πρώην μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ
