Η έλευση των λεγόμενων έξυπνων κινητών σηματοδότησε μια τεράστια αλλαγή στη φωτογραφία. Πρώτα-πρώτα, την αλλαγή την αισθάνθηκε η φωτογραφική βιομηχανία. Οι μεγάλες ιαπωνικές φωτογραφικές εταιρείες γνώρισαν καθίζηση των πωλήσεών τους. Για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων η ποιότητα των φωτογραφιών από τα κινητά τους είναι υπεραρκετή. Τα σημερινά έξυπνα κινητά έχουν επεξεργαστές που λίγα χρόνια πριν τους είχαν μόνο ισχυρά laptops.

Το αποτέλεσμα είναι η φωτογραφία να οδεύει προς αυτό που ονομάζεται computational photography (υπολογιστική φωτογραφία). Ο όρος αναφέρεται σε τεχνικές σύλληψης και επεξεργασίας εικόνας που χρησιμοποιούν ψηφιακούς υπολογισμούς αντί των οπτικών μέσων μιας «πραγματικής» φωτογραφικής μηχανής. Για πρώτη φορά ο «απλός άνθρωπος» έχει φωτογραφικά αποτελέσματα που πριν χρειαζόταν επαγγελματικό φωτογραφικό εξοπλισμό και γνώσεις επεξεργασίας φωτογραφίας. Τα έξυπνα κινητά προφέρουν τεχνικό μποκέ (το «θάμπισμα» του παρασκηνίου σε ένα πορτρέτο), καλές νυχτερινές λήψεις (ακόμα και αστροφωτογράφιση), ρετουσάρισμα προσώπων για τη ματαιοδοξία μας.

Οι επαγγελματίες, αλλά και όσοι είναι παθιασμένο με τη φωτογραφία θα σας διαβεβαιώσουν ότι το αποτέλεσμα απέχει πολύ από το να είναι απλώς καλό. Στα πορτρέτα με τεχνικό μποκέ οι τρίχες του κεφαλιού φαίνονται να είναι άσχημα (άθλια!) κουρεμένες. Στην τεχνική ομορφιά των smartphones η εξαφάνιση ρυτίδων κ.λπ., κάνει απαράδεκτη δουλειά. Είναι εντελώς ψεύτικη, δημιουργεί πλαστικές κούκλες μπάρμπι. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αντικατασταθεί ένα καλός ρετουσέρ, που μπορεί να απαλύνει (όχι να εξαφανίσει!) ρυτίδες διατηρώντας απόλυτη αληθοφάνεια. Η γενικότερη «βελτίωση» των φωτογραφιών από την computational photography δημιουργεί ομοιόμορφες φωτογραφίες, μια ομοιόμορφη αισθητική, εξαιρετικά κουραστική και επαναλαμβανόμενη. Φυσικά, για τον «μέσο άνθρωπο» όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα.

Θα βελτιωθεί το λογισμικό; Μμμμμμ… μάλλον. Πότε; Άγνωστο.

Μπορεί κάποια στιγμή το λογισμικό να βελτιωθεί σε τέτοιο σημείο, ιδιαίτερα με την πρόοδο της τεχνικής νοημοσύνης, ώστε να κάνει καλύτερη δουλειά από έναν πραγματικό φακό ή έναν άνθρωπο;

Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να γίνει η εξής διάκριση. Η τέχνη είναι δημιούργημα ανθρώπινο. Θα υπάρχει πάντα μια διαφορά ανάμεσα σε μια μηχανή και σε ένα ανθρώπινο καλλιτεχνικό δημιούργημα. Το ένα θα είναι (κάποτε στο μέλλον) τέλεια μίμηση, το άλλο αίμα, σάλιο, ιδρώτας, σπέρμα, αγωνία, ματαίωση, ενθουσιασμός, διάψευση, ατέλεια. Η διαφορά θα είναι εμφανής πάντοτε. Γιατί αγωνία, σπέρμα, ιδρώτα κ.λπ., μια μηχανή δεν είναι δυνατόν ποτέ να αποκτήσει.

[η σημερινή φωτογραφία δεν είναι από smartphone]