Ό,τι και να πούμε για τη διάσκεψη του Κραν Μοντανά, η πικρή αλήθεια είναι ότι δεν επιτεύχθηκε ο κύριος στόχος για αποφασιστικό βήμα προς τη λύση του Κυπριακού, ενώ κατά το ΑΚΕΛ «απομακρυνθήκαμε από τη λύση» (12.7.2017). Θεωρώ πως και το Κυπριακό έπεσε θύμα της μετατόπισης του Προέδρου Ερντογάν σε ακραία συντηρητικές και αυταρχικές θέσεις. Άλλος ήταν ο Ερντογάν του 2002, όταν αναιρούσε τη θέση Ετσεβίτ ότι «το Κυπριακό λύθηκε το 1974», άλλος ο Ερντογάν των τελευταίων χρόνων, ιδιαίτερα μετά το εναντίον του πραξικόπημα (Ιούλιος 2016).
Επειδή κάποιοι λένε ότι «η Τουρκία δεν αλλάζει», δεν θα σχολιάσω τη συντηρητική αυτή άποψη, που παραγνωρίζει τόσο τις εσωτερικές αντιφάσεις της γειτονικής χώρας όσο και τους αγώνες που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της για δημοκρατία και ειρήνη. Άλλωστε, η πολυδιαφημισμένη παντοδυναμία του Τούρκου Προέδρου δεν επιβεβαιώθηκε στο δημοψήφισμα του περασμένου Απριλίου. Οριακή ήταν η νίκη Ερντογάν, αποτυπώνοντας την πραγματικότητα μιας διχασμένης Τουρκίας.
Βεβαίως, το πρόβλημα είναι ότι και της αντιπολίτευσης ηγείται το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), που επίσης χαρακτηρίζεται από εθνικιστικές θέσεις. Όσο για την κομματικά οργανωμένη Αριστερά, είναι πολυδιασπασμένη και μέρος της συμμετέχει στο HDP, κόμμα κουρδικής σύνθεσης κατά κύριο λόγο.
Υπάρχει, όμως, και η κοινωνική Αριστερά, των συνδικάτων και πληθώρας κοινωνικών κινημάτων, που είχε δυναμικά εκφραστεί, προ τριετίας, με αφορμή το ζήτημα του πάρκου Γκεζί. Ζητείται, λοιπόν, τόσο για το Κυπριακό όσο και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις η ανάπτυξη της «διπλωματίας των λαών και των πολιτών».
Παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, οι κυρίαρχες δυνάμεις στην Τουρκία –και δεν εννοώ μόνο το κόμμα του Ερντογάν, αλλά και ανερχόμενες δυνάμεις του κεφαλαίου, με ισχυρά ερείσματα και στην περιοχή των Κούρδων- δεν έχουν εγκαταλείψει τον στόχο ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν, που σημαίνει ότι υπάρχει πεδίο δράσης και αλληλεγγύης με τον λαό της Τουρκίας των δυνάμεων της ευρωπαϊκής Αριστεράς και άλλων δημοκρατικών δυνάμεων διεθνώς. Πεδίο που προσφέρεται για δράσεις και υπέρ της δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού.
Πέραν του «ευρωπαϊκού χαρτιού», καθοριστικής σημασίας είναι η στενότερη δυνατή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου, η οποία δεν πρέπει να περιορίζεται στο Κυπριακό, αλλά να καλύπτει και άλλους τομείς, όπως ήδη συμβαίνει π.χ. στον ενεργειακό τομέα. Η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας έχει αποδείξει ότι σέβεται απόλυτα την ανεξαρτησία της Κύπρου και δεν έκανε καμία παρέμβαση στις διακοινοτικές συνομιλίες για την επίλυση της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού, κάτι που αναγνωρίζεται από τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και από την Αριστερά της Κύπρου, ιδιαίτερα από το ΑΚΕΛ.
Μετά το Κραν Μοντανά, τίθενται ζητήματα από πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο και την Ελλάδα, ακόμα και για αλλαγή στρατηγικής περί το Κυπριακό. Απαιτείται, λοιπόν, εμμονή σε βασικές θέσεις που έχουν παγιωθεί εντός της Ε.Ε. και γενικότερα στη διεθνή κοινότητα.
Ορισμένοι επιμένουν ότι το Κυπριακό είναι μόνο πρόβλημα εισβολής και κατοχής και άρα δεν χρειάζεται ο διακοινοτικός διάλογος. Ωστόσο, το Κυπριακό δεν δημιουργήθηκε το 1974, υπάρχει ως διεθνές πρόβλημα από τα Χριστούγεννα του 1963, όταν στο νησί ξέσπασαν διακοινοτικές συγκρούσεις, οι οποίες οδήγησαν στις «πράσινες γραμμές» και στην εγκατάσταση στην Κύπρο (1964) ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, η οποία παραμένει έως και σήμερα. Άρα είναι και διακοινοτικό πρόβλημα, όπως αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Μακάριος διεξήγαγε συνομιλίες με τον Ραούφ Ντενκτάς από το 1965 και επί πολλά χρόνια.
Δεύτερο ζήτημα που τίθεται, ιδιαίτερα στην Κύπρο, είναι η εγκατάλειψη της ιδέας της δικοινοτικής - διζωνικής ομοσπονδίας. Ενδεχόμενη υποχώρηση από τη θέση αυτή θα είναι καταστροφική. Τη λύση αυτή αποδέχτηκε ο Μακάριος από το 1977, διά των συμφωνιών Μακαρίου - Ντενκτάς, οι οποίες επαναλήφθηκαν το 1979 από τους Κυπριανού - Ντενκτάς, ενώ αποτελεί διαχρονική θέση του Εθνικού Συμβουλίου της Κύπρου. Όταν ζητούμε την εφαρμογή των αποφάσεων του ΟΗΕ για το Κυπριακό, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι βασικό συστατικό αυτών είναι και η λύση δικοινοτικής - διζωνικής ομοσπονδίας.
Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
