Στον απόηχο της στυγερής γυναικοκτονίας της φοιτήτριας Ελένης Τοπαλούδη, αλλά και της δυναμικής πορείας την Παρασκευή 14/12/2018, ενάντια στην έμφυλη βία, πραγματοποιήθηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία η Ημερίδα με θέμα "Φύλο και Εκπαίδευση" το Σάββατο, 15 Δεκεμβρίου 2018 στο αμφιθέατρο του 4ου Δημοτικού Σχολείου Λάρισας, αφιερωμένη μάλιστα στην μνήμη της Ε. Τοπαλούδη.

Πρόκειται για την 7η κατά σειρά Ημερίδα που υλοποιεί η Γενική Γραμματεία Ισότητας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τις κατά τόπους Δ/νσεις Εκπ/σης.

Στόχος της ημερίδας υπήρξε η αναγκαιότητα εισαγωγής της έμφυλης διάστασης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς και η ανάδειξη της πολυεπίπεδης συναρμογής του φύλου στην εκπαιδευτική πράξη εν γένει.

Τον χαιρετισμό εκ μέρους της Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων, μετέφερε το στέλεχος της ΓΓΙΦ Εύα Σπαθάρα. Η Γενική Γραμματέας στο μήνυμά της τόνισε τις θέσεις της ΓΓΙΦ για τη βαρύτητα του ρόλου της εκπαίδευσης στην υπέρβαση των έμφυλων ανισοτήτων συνολικά, επισημαίνοντας ότι: «Η γειτνίαση της έμφυλης διάστασης με την εκπαίδευση και η ενσωμάτωσή της σε όλες τις βαθμίδες της, αναμένεται να λειτουργήσει ως πραγματικός αρωγός στη διαμόρφωση ενός εκπαιδευτικού συστήματος, ικανού να προάγει την ισότητα των φύλων και να αντιμάχεται όλες τις έμφυλες ανισότητες και τις πολλαπλές διακρίσεις.

Το σχολείο, ως βασικός φορέας αγωγής και παράγοντας διαμόρφωσης της αντίληψης των παιδιών για τον κόσμο, μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας ισότητας, συντροφικότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα στα φύλα».

Περαιτέρω και δεδομένου ότι η ΓΓΙΦ έχει θέσει την εκπαίδευση ως βασικό άξονα προτεραιότητας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ 2016-2020), η κα Κούβελα αναφέρθηκε σε ορισμένες από τις βασικές επιδιώξεις του ΕΣΔΙΦ στον τομέα της εκπαίδευσης, όπως:

• ο εκσυγχρονισμός του θεμελιακού ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση

• η αξιοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην καταπολέμηση των στερεοτυπικών αντιλήψεων

• η προώθηση της ισόρροπης συμμετοχής των φύλων στην εκπαίδευση, την επιστήμη και την έρευνα

• η ενίσχυση και αξιοποίηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού και

• η παράλληλη εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων λόγω φύλου

Στο μήνυμά της η Γενική Γραμματέας επίσης αναφέρθηκε, ενδεικτικά, στο σύνολο των πολιτικών, των δράσεων και των πρωτοβουλιών της ΓΓΙΦ στην εκπαίδευση και επεσήμανε τη σπουδαιότητα των δράσεων ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης εξωστρέφειας τόσο σημαντικών θεματικών, όπως η θεματική «Φύλο και εκπαίδευση» .

Την Ημερίδα τίμησαν με την παρουσία τους και απεύθυναν χαιρετισμό οι κκ Γ. Καψάλης, Δ/ντής Β/θμιας Εκπ/σης, Σ. Βούλγαρης Δ/ντής Α/θμιας Εκπ/σης, ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Δ.Δεληγιάννης, ο Γ. Δοδοντσάκης Οργανωντικός Συντονιστής Συντονιστών Εκπ/σης, Συντονιστές Εκπ/σης. Παραβρέθηκαν επίσης η κα Εύα Παπανίκα εκπρόσωπος της ΓΓΙΦ στην Περιφερειακή Επιτροπή Ισότητας, ο κος Μ.Παπανούσκας Δ/ντής Β/θμιας Εκπ/σης Καρδίτσας και η Κ. Βελεσσιώτου Πρόεδρος του Κέντρου Γυναικών Καρδίτσας και πλήθος εκπαιδευτικών.

Τέλος χαιρετισμό απεύθυνε και ο αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Παύλος Χαραμής, ο οποίος υπήρξε και ένας από τους βασικούς εισηγητές της Ημερίδας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από το σύνολο των παρευρισκομένων, μαθητών και μαθητριών, φοιτητών και φοιτητριών, εκπαιδευτικών, αλλά και πολιτών (αντρών και γυναικών) όλων των ηλικιών, δημιουργήθηκε γόνιμος διάλογος και κατατέθηκαν περαιτέρω προβληματισμοί επί των επιμέρους θεματικών που στοιχειοθετούν την έμφυλη διάσταση στην εκπαίδευση, με στόχο την αποτελεσματικότερη δυνατή αντιμετώπιση και υπέρβαση όλων των έμφυλων ανισοτήτων στην εκπαίδευση, αλλά και μέσω αυτής στην κοινωνία μας.

Ο χαιρετισμός της Φ. Κούβελα:

Κυρίες και Κύριοι, Φίλες και φίλοι,

Χαιρετίζω με ιδιαίτερη χαρά την έναρξη της Ημερίδας μας και εύχομαι να έχουμε τα πιο γόνιμα συμπεράσματα από τις εργασίες της. Πριν από οτιδήποτε άλλο, θα ήθελα να τονίσω ότι με τη σημερινή Ημερίδα μας, η επιτυχημένη θεματική «Φύλο και Εκπαίδευση» συμπληρώνει ήδη έναν κύκλο 7 παρουσιάσεων σε διάφορες πόλεις της χώρας μας και πρόκειται να συνεχίσουμε να την παρουσιάζουμε και σε άλλες πόλεις. Κι αυτό, γιατί η αναγκαιότητα διοργάνωσης μίας διημερίδας με τον τίτλο «Φύλο και Εκπαίδευση» προκύπτει επιτακτικά από τις ισχύουσες έμφυλες διακρίσεις και τις συνακόλουθες εξουσιαστικές σχέσεις ανάμεσα στα φύλα, οι οποίες επιμένουν να καθορίζουν την νοοτροπία της ελληνικής κοινωνίας.

Τραγική απόδειξη όσων ανέφερα, είναι η δολοφονία της φοιτήτριας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Ελένης Τοπαλούδη, που έρχεται να προστεθεί στη μακριά «αλυσίδα» των δολοφονημένων γυναικών και στη χώρα μας, η οποία τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει έξαρση ιδιαίτερα ανησυχητική και αναπαράγει με τον πιο δραματικό τρόπο το διαχρονικό στερεότυπο του κυρίαρχου αρσενικού («αρσενικά στη συγκεκριμένη περίπτωση) και του «υποταγμένου θηλυκού».

Ωστόσο, πέρα από την οδύνη και την οργή που προκαλεί το γεγονός, θέτει ταυτόχρονα το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και των φορέων της ενώπιον των ευθυνών τους. Γιατί, αρέσει η όχι, ενοχλεί ή όχι, η αλήθεια είναι πως το πρόβλημα της έμφυλης βίας μοιάζει να μην την έχει αγγίξει, όχι στο βαθμό που απαιτείται τουλάχιστον και είναι χαρακτηριστική η κοινωνική αδράνεια απέναντι στα διάφορα είδη της (σε συνδυασμό πάντοτε με την τόσο διαδεδομένη συλλογική αντίληψη πως κάποιες μορφές βίας απαιτούνται για τον «σωφρονισμό» των γυναικών!). Μάλιστα αναπαράγεται δυστυχώς, και παρά τα γενναία θεσμικά βήματα που έχουν γίνει και από τα Μ.Μ.Ε., τόσο τα παραδοσιακά, όσο και τα σύγχρονα (τα εμετικά σχόλια που κυκλοφόρησαν στα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα για το «ποιόν» της δολοφονημένης κοπέλας, είναι ενδεικτικά ενός βαθιού σεξισμού, εντυπωμένου στο συλλογικό υποσυνείδητο περί «ηθικής ευθύνης» της «παθούσας», η οποία «πήγαινε γυρεύοντας»).

Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων αναλαμβάνει πρωτοβουλίες αντιμετώπισης του προβλήματος και κάλεσε με επιστολή της σε συστράτευση τη Βουλή των Ελλήνων, τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τη Σύνοδο των Πρυτάνεών τους, την Ακαδημία Αθηνών και τις Οργανώσεις των διανοουμένων και των καλλιτεχνών, τις Επιστημονικές Ενώσεις, τις Συνδικαλιστικές Οργανώσεις και Παρατάξεις, τις Οργανώσεις και τα Κινήματα της Νεολαίας, τις Φεμινιστικές και Γυναικείες Οργανώσεις και Κινήματα, ολόκληρη την Κοινωνία των Πολιτών, γυναικών και ανδρών. Να γίνουν παντού εκδηλώσεις από κοινού ή μεμονωμένα, για να αφυπνιστεί η ελληνική κοινωνία, για να πάψουν οι ζωές των κοριτσιών και των γυναικών της (μας) να είναι «επικηρυγμένες!!»

Σας καλώ λοιπόν και εσάς να συστρατευτούμε σε αυτό τον αγώνα και να αφιερώσουμε τη σημερινή ημερίδα στη μνήμη της Ελένης Τοπαλούδη.

Αγαπητές φίλες και φίλοι

Είναι την πάγια πεποίθησή μας ότι το σχολείο, ως βασικός φορέας αγωγής και παράγοντας διαμόρφωσης της αντίληψης των παιδιών για τον κόσμο, μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας ισότητας, συντροφικότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα στα φύλα.

Είναι έργο των εμπνευσμένων και αφοσιωμένων εκπαιδευτικών αρχικά, να εντοπίσουν τις -δυσδιάκριτες ενδεχομένως- πρακτικές που αναπαράγουν αναχρονιστικές προκαταλήψεις για τους ρόλους των φύλων. Στη συνέχεια, να προχωρήσουν στην αποδόμησή τους, εισάγοντας στη θέση τους τις αξίες της ισότητας και της δημοκρατίας. Εκείνο όμως στο οποίο θα ήθελα να επιστήσω ιδιαίτερα την προσοχή σας, είναι ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι μόνοι και μόνες σε αυτή την προσπάθεια.

Διότι, η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, ως αρμόδιος φορέας για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των πολιτικών ισότητας των φύλων, και έχοντας επίγνωση του δομικού ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση στην προώθηση της έμφυλης ισότητας, έχει θέσει την εκπαίδευση ως βασικό άξονα προτεραιότητας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ 2016-2020).

Ειδικότερα, ορισμένες από τις βασικές επιδιώξεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων στον τομέα της εκπαίδευσης, είναι:

• ο εκσυγχρονισμός του θεμελιακού ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση

• η αξιοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην καταπολέμηση των στερεοτυπικών αντιλήψεων

• η προώθηση της ισόρροπης συμμετοχής των φύλων στην εκπαίδευση, την επιστήμη και την έρευνα

• η ενίσχυση και αξιοποίηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού και

• η παράλληλη εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων λόγω φύλου

Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε ήδη αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και δράσεις. Ενδεικτικά μόνο, σας αναφέρω τις εξής:

• Υπογράψαμε Σύμφωνο Συνεργασίας με το Υπουργείο Παιδείας, το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, με στόχο την ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση στελεχών και εκπαιδευτικών της Προσχολικής και της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε ζητήματα ισότητας των φύλων και έμφυλων διακρίσεων.

• Πάνω από 300 στελέχη και εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης επιμορφώθηκαν μέχρι σήμερα σε θέματα ισότητας και φύλου από το ΕΚΔΔΑ, ενώ τη φετινή χρονιά η επιμόρφωση επεκτάθηκε και σε εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

• Πραγματοποιούνται επισκέψεις σχολικών τμημάτων στη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες ενημερώνονται για ζητήματα που άπτονται της έννοιας της ισότητας των φύλων, ενώ αντίστοιχα έμπειρα εξειδικευμένα στελέχη της Γραμματείας επισκέπτονται σχολικές μονάδες επιμορφώνοντας μαθητές και μαθήτριες σε θέματα έμφυλων ρόλων, στερεοτυπικών συμπεριφορών και έμφυλης βίας.

• Πραγματοποιούμε, σε συνεργασία με το Γραφείο Αγωγής Υγείας του και με το Νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου», το «Πρόγραμμα Ευαισθητοποίησης Μαθητών/Μαθητριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα Αναπαραγωγικής και Σεξουαλικής Υγείας».

• Υλοποιήσαμε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε μαθητικούς πληθυσμούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με τίτλο «Βία στις ερωτικές σχέσεις των νέων» μέσω του Συμβουλευτικού Κέντρου Αθήνας.

• Υλοποιούμε ημερίδες ευαισθητοποίησης και επιμορφωτικά προγράμματα πανελλήνιας εμβέλειας.

• Προκηρύσσουμε Πανελλήνιους Διαγωνισμούς που αφορούν και τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης και, από τη μέχρι σήμερα εμπειρία μας, που είναι ήδη αρκετή (έπειτα από την επιτυχημένη ολοκλήρωση 5 Πανελληνίων Διαγωνισμών), είμαστε σε θέση να μιλάμε με σιγουριά για τη βαθιά ευαισθησία και την κριτική ματιά, με την οποία αντιμετωπίζουν οι μαθητές και οι μαθήτριες και οι φοιτητές και οι φοιτήτριες τα θέματα ισότητας των φύλων και υπέρβασης των έμφυλων ανισοτήτων.

• Στηρίζουμε κάθε προσπάθεια του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠΠΕΘ) και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) στην κατεύθυνση της ένταξης της οπτικής του φύλου στην εκπαίδευση και συνεργούμε στη δημιουργία πολιτικών και δράσεων, που θέτουν στο επίκεντρο την έμφυλη ισότητα.

• Στο πλαίσιο της Θεματικής Εβδομάδας «Σώμα και ταυτότητα», η ΓΓΙΦ αποτελεί τον βασικό φορέα στήριξης και απεύθυνσης σε εθνικό επίπεδο.

• Συμμετέχουμε ενεργά στις διασκέψεις του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών UNESCO.

• Συμμετείχαμε, για τρίτη συνεχή χρονιά φέτος, στο «Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους». Μάλιστα, φέτος αναλάβαμε από κοινού με το Φεστιβάλ την πρωτοβουλία να προκηρύξουμε τον 1ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό ψηφιακών ταινιών με τίτλο: « Το φύλο σε πρώτο πλάνο», ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη.

• Συμβάλαμε καταλυτικά στην πρόσφατη επιτυχία της θεσμοθέτησης των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα Α.Ε.Ι της χώρας.

• Εμπλουτίζουμε διαρκώς τη Βιβλιοθήκη Θεμάτων Ισότητας και Φύλου στην ανάδειξη ερευνητικών μελετών και συγγραμμάτων επί θεμάτων που άπτονται του φύλου.

• Αφιερώσαμε τη θεματική του συλλεκτικού Ημερολογίου που εκδίδουμε κάθε χρόνο στην ΓΓΙΦ στη θεματική φύλο και εκπαίδευση.

Φίλες και φίλοι,

Στην ΓΓΙΦ θεωρούμε ότι είναι αναγκαία και συνάμα δυνατή η χάραξη μιας εκπαιδευτικής πολιτικής, που θα ενισχύει έμπρακτα την έμφυλη ισότητα, αίροντας τις οποιεσδήποτε διακρίσεις. Ως εκ τούτου, και προς την κατεύθυνση του σχεδιασμού μιας πολιτικής ισότητας στην εκπαίδευση, επιδιώκουμε τη συνέχιση και περαιτέρω διεύρυνση της πολύ καλής συνεργασίας που έχουμε με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την εκπαιδευτική κοινότητα και έχουμε προβεί στην κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων προς τους αρμόδιους φορείς, που αφορούν την ένταξη της διάστασης του φύλου στην εκπαίδευση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω για μια ακόμη φορά τη σπουδαιότητα των δράσεων ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης και εξωστρέφειας τόσο σημαντικών θεματικών, όπως αυτή που πραγματεύεται η σημερινή ημερίδα μας. Διότι, η γειτνίαση της έμφυλης διάστασης με την εκπαίδευση και η ενσωμάτωσή της σε όλες τις βαθμίδες της, αναμένεται να λειτουργήσει ως πραγματικός αρωγός στη διαμόρφωση ενός Εκπαιδευτικού συστήματος, ικανού να προάγει την ισότητα των φύλων και να αντιμάχεται όλες τις έμφυλες ανισότητες και τις πολλαπλές διακρίσεις.