Υπό το φώς του πρόσφατων ανησυχητικών εξελίξεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές, θα μπορούσε να αναζητήσει κάποιος τη δικαιολογητική βάση αυτής της καταστροφικής ανοησίας στην κυβερνητική ανάγκη δημιουργίας επικοινωνιακού κλίματος εξόδου από το μνημόνιο, απαλλαγής από το ΔΝΤ και… εισόδου στη χρηματοπιστωτική αγορά. Αν, ωστόσο, ισχύει κάτι τέτοιο, η ανοησία γίνεται δυσθεώρητη, γιατί οι «αγορές» ξέρουν καλύτερα από τον καθένα αν και κατά πόσο ένα δημόσιο χρέος είναι διαχειρίσιμο, ή, αν θέλετε, εξυπηρετήσιμο.
Τότε γιατί επιμένουν σ’ αυτό τον ισχυρισμό; Υπάρχουν δύο τουλάχιστον ερμηνείες:
Επειδή έχουν εκ των προτέρων αποδεχθεί ότι δεν τίθεται θέμα συζήτησης για την τύχη του χρέους. Δεν θέλουν να χαλάσουν τη διάθεση των πιστωτών εγείροντας θέμα πραγματικής δυνατότητας εξυπηρέτησης ενός τεράστιου χρέους. Είναι μια στάση που εντάσσεται στην αντίληψη του υπάκουου φυλακισμένου.
Ίσως πιστεύουν, ακόμα, ότι χωρίς να θιγεί το χρέος, είναι δυνατόν να περιοριστούν οι βαριές συνέπειες των μνημονιακών μέτρων, ώστε να τους επιτραπεί στις εκλογές να μιλήσουν για ελαφρύνσεις και –γιατί όχι;– για απαλλαγή από τις μνημονιακές υποχρεώσεις και «συνετή» έξοδο στις αγορές.

Αβίωτο το χρέος

Αυτό, όμως, δεν μπορούν να το χωνέψουν ούτε οι ένθερμοι υποστηριχτές τους. Μόλις την περασμένη Τετάρτη αναρωτιόταν ο κ. Γ. Παπαχρήστος στα «Νέα»: «Γιατί έπρεπε να ματώσουμε τέσσερα ολόκληρα χρόνια, αφού έχουμε ξαναγυρίσει εκεί από όπου ξεκινήσαμε το 2009;» Αφορμή για το αγωνιώδες ερώτημα ήταν η ανακοίνωση του ελλείμματος του 2013, που ανήλθε σε 12,25% του ΑΕΠ (ενώ το 2009, κατά το έτος καταστροφής είχε υπολογισθεί σε 15,6% του ΑΕΠ). Και επειδή, με πρωτογενές πλεόνασμα, η ύπαρξη αυτού του ελλείμματος σημαίνει τεράστια αφαίμαξη για τοκοχρεολύσια που κατευθύνονται στα θησαυροφυλάκια των πιστωτών, δίκαια ο κ. Παπαχρήστος αναρωτιέται: «Ποιος μπορεί να πιστεύει ότι αυτό το πράγμα είναι «διαχειρίσιμο» ή «βιώσιμο;»
Κανείς δεν πιστεύει πια ότι μπορεί να υπάρξει έξοδος από τα μνημόνια και αναζήτηση δανείων στη χρηματοπιστωτική αγορά, χωρίς απαλλαγή από το ασήκωτο βάρος ενός μη διαχειρίσιμου δημόσιου χρέους (για να αφήσουμε κατά μέρος το εξίσου ασφυκτικό ιδιωτικό…) Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ο κόμπος: η έξοδος από τα μνημόνια με προμετωπίδα τον ισχυρισμό «το χρέος είναι βιώσιμο», είναι μια επικίνδυνη θεατρική παράσταση προς μάγευση των ιθαγενών, που, όπως αποδείχθηκε και προ ημερών, δεν ξεγελάει κανέναν. Γιατί η εξυπηρέτηση ενός ασήκωτου χρέους υπηρετεί τη διαιώνιση των μνημονιακών πολιτικών.

Με ή χωρίς «νέο πρόγραμμα»;

 Ο ένας εκ των συγκυβερνώντων επιχειρεί να αποφύγει το σκόπελο υποστηρίζοντας ότι «η Ελλάδα δικαιούται να περάσει σε μια νέα φάση “μετά το πρόγραμμα” χωρίς νέο πρόγραμμα» (άρθρο Β. Βενιζέλου, «Νέα» 22/10).
Τι χρεία έχουμε, όμως, νέου προγράμματος, όταν μπορεί κάλλιστα να επιμηκύνεται το υπάρχον, το οποίο δεν εξαφανίζεται με τη λήξη του; Ο ΕΝΦΙΑ είναι επιμήκυνση του «προσωρινού» χαρατσιού. Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, έκτακτο μνημονιακό μέτρο, επιμηκύνεται μέχρι και το 2016 –και βλέπουμε. Η τελευταία μνημονιακή «μεταρρύθμιση» του ασφαλιστικού –όχι όμως και έσχατη– εφαρμόζεται από 1/1/2015 και ανοίγει το δρόμο για διαρκείς και ατελείωτες «μεταρρυθμίσεις» παροχών και ηλικιακών ορίων, ανάλογα με τις τρύπες των ταμείων… Αμέτρητα άλλα παραδείγματα μπορούν να μας πείσουν ότι τα μνημόνια δεν τελειώνουν με τη λήξη τους, ούτε με την υποκριτική διακήρυξη της εξόδου από αυτά.
Οι μνημονιακές ρυθμίσεις που εμποδίζουν την αλλαγή υποδείγματος και μονιμοποιούν ως καθεστώς τη λιτότητα, χρειάζεται να ανατραπούν. Γι’ αυτό ανατριχιάζει ο κ. Μπ. Παπαδημητρίου μπροστά στο ενδεχόμενο «κατάργησης συλλήβδην όλων των νόμων που ψηφίστηκαν μετά την άνοιξη του 2010». Και για να γίνει πιο πιστευτός ανακράζει: «Η λιτότητα τελείωσε, τώρα μεταρρυθμίσεις». Επιχειρεί να μας πείσει ότι και η λιτότητα είναι στιγμιαία. Επιβάλλεται και ύστερα είναι σαν να μη σε άγγιξε ποτέ η χάρη της. Λιτότητα κατ’ αυτόν είναι η «περικοπή κρατικών δαπανών και η αύξηση των φόρων». Αν σταματήσει η περαιτέρω επέμβαση στους τομείς αυτούς, τέρμα η λιτότητα! Μας μένουν μόνο οι… «μεταρρυθμίσεις», που δεν έχουν δήθεν χαρακτήρα λιτότητας.

Η λιτότητα ως «μεταρρύθμιση»

Ας υπενθυμίσουμε στον ξεχασιάρη κύριο ότι λιτότητα είναι και η κατακρεούργηση μισθών και συντάξεων και στον ιδιωτικό τομέα. Και η καταβαράθρωση του κατώτατου μισθού. Και η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Και άλλες πολλές τέτοιες «μεταρρυθμίσεις», όπως οι αναγκαστικές απολύσεις στο δημόσιο και η «απελευθέρωση» των ομαδικών στον ιδιωτικό τομέα. Λιτότητα ακόμη είναι και τα αιματηρά «πρωτογενή πλεονάσματα» και η εγκληματική τήρηση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών σε περίοδο ύφεσης και ανεργίας… Ο ισχυρισμός ότι μπορεί να τελειώσει η λιτότητα και να συνεχιστούν οι «μεταρρυθμίσεις», είναι απλώς σχήμα οξύμωρο.
Ούτε τα μνημόνια ούτε η λιτότητα, τελειώνουν με τερτίπια. Η δήθεν διαφορά μεταξύ συνεταίρων, αν θα συνεχίσουμε, δηλαδή, με ή χωρίς νέο πρόγραμμα, λειτουργεί μάλλον σαν προπέτασμα καπνού, για να μη βλέπουμε ότι χωρίς την κατάργηση του «παλιού καλού μνημονίου», θα συνεχίσουμε να ζούμε τη ζωή που βιώσαμε σχεδόν πέντε χρόνια τώρα.