Iσως να μην είναι τυχαίο ότι το πεπρωμένο της Ευρώπης αποφασίζεται σήμερα στην Ελλάδα, δηλαδή στη χώρα που γέννησε τη δυτική δημοκρατία. Η έκβαση αυτής της απόφασης θα εξαρτηθεί από το αν ο ελληνικός λαός θα μπορέσει να απορρίψει το μοντέλο της Ευρώπης που προσπαθεί να επιβάλει ο χρηματιστηριακός καπιταλισμός, ένα μοντέλο που όχι μόνο στερείται πλέον οποιουδήποτε πραγματικού πολιτικού περιεχόμενου, αλλά ανάγεται σε τελευταία ανάλυση στην επιβολή των συμφερόντων της πλουσιότερης και πιο βάρβαρης μειοψηφίας –η οποία τις περισσότερες φορές συμπίπτει με μία μόνο χώρα- πάνω σε μια πιο πολιτισμένη και πιο φτωχή πλειοψηφία.

Εάν η Ελλάδα καταφέρει στις προσεχείς εκλογές να αντικρούσει αυτό το μοντέλο, μπορεί σε άλλες χώρες –στην Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Γαλλία- να μπει σε κίνηση μια διαδικασία που να οδηγήσει στην επανεξέταση ενός προτάγματος, η ανεπάρκεια του οποίου γίνεται όλο και πιο εμφανής. Πρώτα απ’ όλα σε συνταγματικό επίπεδο, είναι καιρός να πούμε δημόσια ότι το λεγόμενο ευρωπαϊκό σύνταγμα στερείται νομιμότητας, διότι το κείμενο που εμφανίζεται με την ονομασία αυτή είτε δεν υποβλήθηκε σε λαϊκή ετυμηγορία είτε, όπου υποβλήθηκε (όπως στη Γαλλία), απορρίφθηκε πανηγυρικά. Από νομική άποψη, το έγγραφο αυτό δεν αποτελεί σύνταγμα, αλλά το ακριβές αντίθετό του, δηλαδή μια συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων. Και σίγουρα δεν χρειάζεται να είναι κανείς νομικός για να γνωρίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει σύνταγμα χωρίς συντακτική εξουσία και ότι, από συνταγματική άποψη, η Ευρώπη είναι σήμερα ένα ανδρείκελο χωρίς καμία πραγματική πολιτική οντότητα. Και όπου δεν υπάρχει πραγματική πολιτική οντότητα, η οικονομική ενότητα είναι μια μυθοπλασία που συγκαλύπτει ιδιαίτερα συμφέροντα.

Η ιδέα μιας ευρωπαϊκής συντακτικής εξουσίας είναι ένα φάντασμα που σήμερα κανείς δεν τολμά να αναφέρει. Ωστόσο, μόνο μια συντακτική εξουσία θα μπορούσε να ξαναδώσει ζωή και πραγματική ύπαρξη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Και όντως, στην Ελλάδα μια τέτοια ευρωπαϊκή συντακτική εξουσία αρχίζει για πρώτη φορά να βρίσκει πολιτική έκφραση. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι και πάλι, όπως στην αρχή της ευρωπαϊκής ιστορίας, ο τόπος των καθοριστικών επιλογών. Γι’ αυτό προσβλέπουμε σε αυτήν ως τη χώρα όπου η μαριονέτα, την οποία ο χρηματιστηριακός καπιταλισμός αποκαλεί «Ευρώπη», θα αποκαλυφθεί μια για πάντα με το αληθινό της πρόσωπο, και όπου ένα πραγματικό ευρωπαϊκό σύνταγμα θ’ αρχίσει να παίρνει σχήμα και μορφή.

Μετάφραση: Άκης Γαβριηλίδης

* Ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν είναι καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας.