Ποια είναι η εικόνα της Ελλάδας στα μάτια των Ευρωπαίων τα χρόνια της μεγάλης κρίσης που βιώνει η χώρα μας και ποια είναι η εντύπωση που διαμορφώνουν οι Ελληνες πολίτες γι’ αυτούς, διαβάζοντας τον ελληνικό Τύπο;
Στα ερωτήματα αυτά, τα οποία πολλές φορές έχουν απασχολήσει τον καθέναν και την καθεμιά από εμάς, επιχείρησε να απαντήσει με οργανωμένο και επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο το Εργαστήρι Τεχνών και Πολιτιστικής Διαχείρισης του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, μελετώντας επί έναν χρόνο (1/5/2014-15/5/2015) ελληνικά, γερμανικά και βρετανικά μέσα.
Η ερευνητική ομάδα επικέντρωσε το ενδιαφέρον της στον ρόλο του πολιτισμικού παράγοντα στη διαμόρφωση της εικόνας που έχουν οι άλλοι για την Ελλάδα, αλλά και στην ενσωμάτωση, την απόρριψη και την εν γένει διαχείριση της εικόνας αυτής από τα ελληνικά μέσα και γενικότερα την ελληνική κοινωνία.
Το πρώτο συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι στην εικόνα αυτή παρεισφρέουν από την πρώτη στιγμή σε γερμανικά κυρίως μέσα, αλλά όχι μόνο σε αυτά, σχόλια που αφορούν τα χαρακτηριστικά, τα ήθη και τη νοοτροπία ενός λαού με ενδεικτικές τις συνήθεις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις: Είναι κολάσιμο ότι οι Ελληνες τρώνε ντολμαδάκια και πίνουν ρετσίνα, ότι χορεύουν ασταμάτητα συρτάκι και ότι μαλώνουν δήθεν για το ποιος θα πληρώσει στην ταβέρνα τον λογαριασμό, τον οποίο στο τέλος αφήνουν απλήρωτο.
Δεύτερο βασικό συμπέρασμα, από την άλλη πλευρά, είναι η ιδιότυπη συλλογική ενοχή, όπως τη χαρακτηρίζουν οι ερευνητές, η οποία διαχέεται από τα ελληνικά μέσα που αναπαράγουν την παραπάνω εικόνα.
Παράλληλα, τονίζουν ότι είναι «διαδεδομένη και μάλλον δικαιολογημένη» η εντύπωση ότι όχι μόνον αρνητικά σχόλια και τα αντίστοιχα στερεότυπα αφθονούν (χωρίς αυτό να αποκλείει και αντίθετες πολύ θετικές απόψεις), αλλά και ότι η διατύπωσή τους έχει να κάνει με συγκεκαλυμμένους πλην διαφανείς πολιτικούς στόχους.
Από τις κρίσεις αυτές, στην επιστημονική ομάδα γεννάται ένα διττό ερώτημα, που αφ’ ενός αφορά την ερμηνεία που δίνεται για τη συνεχή ροή αναλύσεων, πολεμικών ή και απειλών που εκφράζονται από επίσημες ανακοινώσεις, την αρθρογραφία μέχρι τα τηλεοπτικά σποτ και τις διαδικτυακές αναρτήσεις.
Αφ’ ετέρου, δημιουργείται ο προβληματισμός σχετικά με το τι πρέπει και τι μπορεί να συμβεί για να μετατραπούν τα όποια συμπεράσματα σε εργαλεία σκέψης και δημιουργικής αντίστασης.
