Άρθρο του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Δημήτρη Παπαδημούλη, φιλοξενεί τo ειδησεογραφικό “BrusselsMorning”, με τίτλο «Η δύσκολη συμφωνία για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το βέτο Ουγγαρίας - Πολωνίας και ο πολιτικός ρεαλισμός».
Ανατρέχοντας στο ιστορικό μιας δύσκολης διαπραγμάτευσης που οδήγησε σε μια αντίστοιχα «δύσκολη συμφωνία» για τον Πολυετή Προϋπολογισμό, τους Ιδίους Πόρους και το Ταμείο Ανάκαμψης, ο Δημήτρης Παπαδημούλης αναλύει τη Συμβιβαστική Συμφωνία Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- Γερμανικής Προεδρίας, αναφέροντας ότι «είναι η πρώτη φορά που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιβάλλει στο Συμβούλιο οποιαδήποτε αύξηση» στα κονδύλια που θα διατεθούν.
Εντούτοις «από τα 39 δισεκατομμύρια πραγματικών ενισχύσεων για τα 15 εμβληματικά προγράμματα που αρχικά είχαν ζητηθεί» από το Ευρωκοινοβούλιο,«εξασφαλίστηκαν μόλις 16 δισεκατομμύρια κυρίως από πρόστιμα ανταγωνισμού», ποσό μικρό «αλλά όχι αμελητέο σε σχέση με το απόλυτο μηδέν, που είχε δηλώσει απερίφραστα πως ήταν διατεθειμένη να δώσει η Γερμανική Προεδρία».
Επιδεικνύοντας «πολιτικό ρεαλισμό», το Ευρωκοινοβούλιο πέτυχε βελτιώσεις «που αποκτούν μεγαλύτερη σημασία δεδομένης της πίεσης χρόνου, των επιθέσεων του Συμβουλίου μέσω διαρροών στα ΜΜΕ, και της σχεδόν ευθυγραμμισμένης στάσης της Κομισιόν με το Συμβούλιο».
Σύμφωνα μες τον επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ «ο συμβιβασμός βελτιώνει αισθητά την αρχική πρόταση του Συμβουλίου, παραμένει ωστόσο ανεπαρκής και αβέβαιος». Και ο λόγος για το τελευταίο είναι ότι ήδη, η Ουγγαρία και η Πολωνία, με το βέτο τους λόγω της σύνδεσης της εκταμίευσης των κονδυλίων του πακέτου με την τήρηση των κανόνων του Κράτους Δικαίου«προκαλούν εμπλοκή και περεταίρω καθυστερήσεις στο Ταμείο Ανάκαμψης»,σε μια κρίσιμη στιγμή που η ηγεσία της ΕΕ έρχεται αντιμέτωπη με την πανδημία του κορονοϊού και την ύφεση που αυτή δημιούργησε, αλλά και με τις θεμελιώδεις της αξίες.
Ακολουθεί το πλήρες άρθρο, μεταφρασμένο στα ελληνικά:
«Η δύσκολη συμφωνία για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το βέτο Ουγγαρίας - Πολωνίας και ο πολιτικός ρεαλισμός»
Έχουν περάσει περισσότερα από 36 χρόνια από τότε που η Μάργκαρετ Θάτσερ απείλησε ότι θα ασκήσει βέτο στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό αν δεν αυξηθεί το ετήσιο ποσό έκπτωσης στη συνεισφορά της Μεγάλης Βρετανίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ (rebate). Η περίφημη «διόρθωση» υπέρ της Μεγάλης Βρετανίας (66% του χρέους ΦΠΑ) καθιερώθηκε τελικά στην ιστορική σύνοδο κορυφής του Φοντενεμπλό τον Ιούνιο του 1984 και καθόρισε από τότε τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, στις 16 Νοεμβρίου 2020, η Ουγγαρία και η Πολωνία ασκούν βέτο στον Πολυετή Προϋπολογισμό και το Ταμείο Ανάκαμψης - NextGenerationEU, λόγω της σύνδεσης της εκταμίευσης των κονδυλίων του πακέτου με τον σεβασμό του Κράτους Δικαίου, θέτοντας ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια, άνευ προηγουμένου, «πολιτική ομηρία», ενώ το δεύτερο κύμα της πανδημίας Covid-19 φέρνει τα εθνικά συστήματα υγείας στα όριά τους.
Στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Ιουλίου, έκλεισε μια δύσκολη συμφωνία: 1.074 δισ. ευρώ για τον Πολυετή Προϋπολογισμό σε συνδυασμό με 750 δισ. ευρώ για το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα δανειστεί η Κομισιόν από τις αγορές.
Αργότερα τον Ιούλιο, σε ένα ψήφισμα το οποίο συνδιαμόρφωσα εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαιρετίζει την δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά δεν αποδέχεται τη συμφωνία για τον Πολυετή Προϋπολογισμό. Επιπλέον ορίζει τα βασικά του αιτήματα: σύνδεση της εκταμίευσης των κονδυλίων με το Κράτος Δικαίου, εισαγωγή νέων Ιδίων Πόρων βάσει δεσμευτικού χρονοδιαγράμματος, ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενίσχυση των 15 ευρωπαϊκών προγραμμάτων που ορίζονται ως «εμβληματικά», δεσμευτική ενδιάμεση αναθεώρηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, πρόοδο στα οριζόντια ζητήματα (κλίμα, βιοποικιλότητα, διάσταση του φύλου).
Στις 10 Νοεμβρίου οι Ευρωπαϊκοί Θεσμοί πραγματοποίησαν έναν ακόμη πιο δύσκολο συμβιβασμό: Από τα 39 δισ. ευρώ πραγματικών ενισχύσεων για τα 15 «εμβληματικά» προγράμματα που αρχικά είχαν ζητηθεί, εξασφαλίστηκαν μόλις 16 δισ. ευρώ κυρίως από πρόστιμα από παραβάσεις των κανόνων ανταγωνισμού, ποσό μικρό αλλά όχι αμελητέο σε σχέση με το απόλυτο μηδέν, που είχε δηλώσει απερίφραστα πως ήταν διατεθειμένη να δώσει η Γερμανική Προεδρία.
Εντούτοις, είναι η πρώτη φορά που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιβάλλει στο Συμβούλιο οποιαδήποτε αύξηση. Το 2013, πάρα τις προσπάθειες για τον διαπραγματευόμενο, τότε, επταετή προϋπολογισμό (2014-2020), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν είχε πετύχει τίποτα παραπάνω από θετικές εσωτερικές ανακατανομές κονδυλίων.
Το χρονοδιάγραμμα για την εισαγωγή νέων Ιδίων Πόρων έχει συμπεριληφθεί στη συμφωνία με τρόπο όχι απόλυτα δεσμευτικό και η σχετική απόφαση απαιτεί ομοφωνία στο Συμβούλιο (η οποία τώρα απειλείται από την Ουγγαρία και την Πολωνία) και έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών.
Δεν υπάρχει νομική δέσμευση για την ενδιάμεση αναθεώρηση αλλά πρόβλεψη μόνο για ενδιάμεση επανεξέταση του Πολυετούς Προϋπολογισμού.
Συμβιβαστική Συμφωνία Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- Γερμανικής Προεδρίας
Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη διαχείριση ενισχύθηκε αλλά όχι με ριζικό τρόπο που θα απαιτούσε αλλαγή της Συνθήκης. Ουσιαστική πρόοδος σημειώθηκε στα οριζόντια ζητήματα, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εξασφαλίζει τον στόχο του 30% για δαπάνες για το κλίμα, του 10% για δαπάνες για τη βιοποικιλότητα μέχρι το 2026, και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου. Ο μεγάλος αγώνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το κόστος αποπληρωμής τόκων και κεφαλαίου του δανεισμού για το Ταμείο Ανάκαμψης να τεθεί εκτός των ορίων του ΠΔΠ, χάθηκε. Έτσι, το κόστος αυτό θα βαρύνει ως χρέος τον νέο Πολυετή Προϋπολογισμό, δημιουργώντας προηγούμενο για τους προϋπολογισμούς που θα ακολουθήσουν.
Οι βελτιώσεις που πέτυχε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποκτούν μεγαλύτερη σημασία δεδομένης της πίεσης χρόνου, των επιθέσεων του Συμβουλίου μέσω διαρροών στα ΜΜΕ και της σχεδόν ευθυγραμμισμένης στάσης της Κομισιόν με το Συμβούλιο.
Οι συντηρητικές παρατάξεις στην Ευρώπη επικαλούνται συχνά τον «πολιτικό ρεαλισμό» ως άλλοθι για τους αλλεπάλληλους συμβιβασμούς στη δύσκολη πορεία προς τη συμφωνία. Ο πολιτικός ρεαλισμός, όμως, έγκειται επίσης στην ορθή ανάγνωση και ερμηνεία των αριθμών: 7,5% ύφεση και 7,7% αύξηση της ανεργίας προβλέπεται για το 2020 στην Ευρωπαϊκή Ένωση[1] ενώ η απόλυτη πλειοψηφία (54%) των Ευρωπαίων θέλει μεγαλύτερο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση της πανδημίας, και το 77%[2] υποστηρίζει την εφαρμογή του κράτους δικαίου ως προϋπόθεση εκταμίευσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων στα κράτη μέλη.
Ο συμβιβασμός αυτός, παρότι βελτιώνει αισθητά την αρχική πρόταση του Συμβουλίου, παραμένει ανεπαρκής και αβέβαιος. Ήδη, η Ουγγαρία και η Πολωνία, με το βέτο τους προκαλούν εμπλοκή και περαιτέρω καθυστερήσεις στο Ταμείο Ανάκαμψης και φέρνουν την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε απόλυτη αμηχανία σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Αυτή τη φορά η απόφαση δεν αφορά χρήματα, όπως το 1984, αλλά θεμελιώδεις αξίες.
** Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς (GUE/NGL) στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) και σκιώδης εισηγητής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το Ταμείο Ανάκαμψης και τον Προϋπολογισμό της ΕΕ για το έτος 2021.
