to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

11:50 | 29.07.2013

Πολιτική

Η δομή της νέας ΟΝΕ

Του Νίκου Χουντή


Η Ευρωπαϊκή Ένωση βιώνει την παγκόσμια οικονομική κρίση με πιο διαρκή και πιο έντονο τρόπο από κάθε άλλη περιοχή του πλανήτη. Μια κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ ως κρίση τραπεζών, επηρέασε την «πραγματική οικονομία» και πέρασε στην άλλη όχθη του Ατλαντικού ως κρίση χρέους, πότε ιδιωτικού και πότε δημόσιου. Όπως κάθε οικονομική κρίση, έτσι και αυτή, δεν μπορούσε παρά να αφήσει τα σημάδια της σε τομείς της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Δεν παραμέρισε ούτε τις κοινωνικές δομές του σύγχρονου καπιταλισμού, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στην ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα, ούτε τους πολιτικούς θεσμούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς, ούτε τα αναπτυξιακά, καταναλωτικά, ενεργειακά και άλλα πρότυπα που μας επέβαλε η μονοκρατορία του νεοφιλελευθερισμού από τα τέλη της δεκαετίας του '70. Έτσι μπορούμε να μιλήσουμε για μια συνολική κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.


Με βάση τις παραπάνω ερμηνείες, οι ελίτ της Ευρώπης είδαν τη σημερινή κρίση ως την καλύτερη ευκαιρία για την επαναθεμελίωση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου οικονομίας και πολιτικής στην Ευρώπη, σε νέες, πιο αυστηρές και αυταρχικές βάσεις, με κυρίαρχο στοιχείο την ενδυνάμωση της οικονομικής και πολιτικής θέσης των πλεονασματικών χωρών και συγκεκριμένα της Γερμανίας. Μια επαναθεμελίωση του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη πάνω σε πολιτικές που αποτελούν ένα μείγμα ορθόδοξης οικονομικής σκέψης με έμφαση στη λιτότητα, στις ιδιωτικοποιήσεις και στην καταστρατήγηση των εργασιακών δικαιωμάτων και πειθάρχησης των λεγόμενων «απείθαρχων κρατών», με χαρακτηριστικά γνωρίσματα το έλλειμμα Δημοκρατίας και την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας. Πολιτικές που ήδη έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες, με πολλές κυβερνήσεις να έχουν ανατραπεί λόγω των μέτρων που ακολουθούν, ενώ άλλες δεσμεύονται σε πολιτικές που δεν έχουν τη λαϊκή νομιμοποίηση.Οι κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης εμφανίστηκαν αιφνιδιασμένες από την κρίση και τις διαστάσεις της, επαναπαυμένες στο δόγμα ότι ο νεοφιλελευθερισμός -η νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων- ήταν απαλλαγμένος από κρίσεις ή, αν εμφανίζονταν, θα ήταν μικρών διαστάσεων και σχετικά εύκολα αντιμετωπίσιμος. Παρ' όλα αυτά, οι ερμηνείες που δίνουν για τη σημερινή οικονομική κρίση, τουλάχιστον στο ευρωπαϊκό επίπεδο, βασίζονται στη μη εφαρμογή των απαιτήσεων της Συνθήκης του Μάαστριχτ και του Συμφώνου Σταθερότητας, στην ανοχή στην απειθαρχία συγκεκριμένων κρατών-μελών, στα εμπόδια που υπάρχουν στην ελευθερία των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών και στον μη επαρκή έλεγχο του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ερμηνεύουν, επομένως, την κρίση, όχι ως το λογικό αποτέλεσμα ενός συστήματος που γεννά τεράστιες ανισότητες στις κοινωνίες μας, που περιορίζει τη δημοκρατία, που καταλύει την εθνική και λαϊκή κυριαρχία, αλλά ως ένα πρόβλημα «πολιτικής τεχνικής», δηλαδή ως ένα πρόβλημα που η λύση του βρίσκεται στο σωστό μείγμα πολιτικών, οικονομικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων.

Η απάντηση που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην παγκόσμια κρίση και την κρίση χρέους είναι μια κακώς νοούμενη τόνωση της πολιτικής ένωσης, μια κακώς νοούμενη «ευρωπαϊκή ενοποίηση», που μας ξαναγυρνάει πίσω σχεδόν μια δεκαετία, στις συζητήσεις για το «Ευρωσύνταγμα» και για την ουσία της ευρωπαϊκής ενοποιητικής προσπάθειας. Είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση μια ένωση μονάχα κρατών, που συντονίζουν συγκεκριμένες πλευρές των πολιτικών τους, οι οποίες όμως συνεχώς διευρύνονται; Και αν ναι, πώς εμπλέκονται οι λαοί και οι κοινωνίες σε αυτή τη διαδικασία; Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να νομιμοποιήσουν ή να απορρίψουν τέτοιες επιλογές; Είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση μια ένωση κρατών και λαών και κατά πόσο αυτή η διπλή διαδικασία ενοποίησης (κρατών και λαών) έχει τη δημοκρατική και κοινωνική νομιμοποίηση; Κατά πόσο εκπροσωπούνται οι ευρωπαϊκοί λαοί και οι ευρωπαϊκές κοινωνικές τάξεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων; Όλα αυτά τα σημαντικά ερωτήματα οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις δεν τα απαντούν.

* Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της ενοποίησης, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της νέας ΟΝΕ;

Πρώτα και κύρια, η θεσμοποίηση, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, της λιτότητας ως της μόνης επιτρεπτής δημοσιονομικής πολιτικής. Δεύτερον, η ύπαρξη ενός "τιμωρητικού" ευρωπαϊκού μηχανισμού "ύστατης καταφυγής" για τα κράτη-μέλη, ενός μηχανισμού που θα δανείζει κάθε χώρα που αδυνατεί να βρει τα αναγκαία κεφάλαια από τις χρηματαγορές, αλλά με όρους σκληρούς, βίαιους, αντιδημοκρατικούς και αντικοινωνικούς. Τα παραδείγματα της Ελλάδας και της Κύπρου είναι χαρακτηριστικά. Τρίτον, ο παραμερισμός των δημοκρατικών διαδικασιών και της πολιτικής και κοινωνικής νομιμοποίησης των οικονομικών πολιτικών.

* Με ποιον τρόπο θεμελιώνεται η νέα ΟΝΕ; Ποιες είναι οι συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες και οι θεσμικές αποκρυσταλλώσεις αυτών, οι οποίες διαμορφώνουν τη νέα ΟΝΕ;

Η πρώτη απόπειρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απαντήσει στην εντεινόμενη οικονομική κρίση ήταν η διάσωση της Ελλάδας, μέσω ενός ad hoc μηχανισμού σωτηρίας, με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αυτός ο αρχικός μηχανισμός εξελίχθηκε στον γνωστό πλέον σε όλους μας Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ή European Stability Mechanism, πρώην EFSF-EFSM). Αυτός ο μηχανισμός αποτελεί τον «δανειστή ύστατης καταφυγής» που έλειπε από το οικοδόμημα της Νομισματικής Ένωσης, χωρίς ωστόσο (όπως και το νεοφιλελεύθερο ΔΝΤ) να λειτουργεί με τους όρους και τις προϋποθέσεις που οι ετερόδοξοι οικονομολόγοι και η Αριστερά επιζητούσε επίμονα, από τις απαρχές ακόμα του κοινού νομίσματος. Η βασική λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας είναι να υποκαθιστά τον ρόλο του ΔΝΤ και να δανείζει με δυσβάσταχτους όρους (τα γνωστά Μνημόνια Κατανόησης) τα κράτη-μέλη εκείνα που αντιμετωπίζουν αδυναμίες αναχρηματοδότησης του χρέους τους από τις αγορές.

Η δεύτερη πρωτοβουλία πάρθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το νομοθετικό πακέτο της Οικονομικής Διακυβέρνησης. Με τη δέσμη αυτή Κανονισμών και Οδηγιών, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και γενικότερα το πλαίσιο του ευρώ και του οικονομικού συντονισμού των κρατών-μελών όλης της Ε.Ε. γίνεται περισσότερο αυστηρό και αυταρχικό. Συγκεκριμένα:

- Γίνεται πιο σφιχτή η δέσμευση των κρατών-μελών για χαμηλά ελλείμματα και δημόσιο χρέος. Πλέον, κάθε κράτος-μέλος οφείλει να εφαρμόζει πολιτικές που μειώνουν με ικανοποιητικό ρυθμό το δημόσιο χρέος, αντί να το κρατούν σε διατηρήσιμη τροχιά.

- Προβλέπονται ποινές, κυρίως οικονομικές, όπως οι άτοκες και τοκοφόρες καταθέσεις και τα πρόστιμα. Ένα κράτος-μέλος, δηλαδή, που θα παραβιάσει τους κανόνες και δεν θα πράξει τα δέοντα έγκαιρα, θα του επιβάλλονται χρηματικές κυρώσεις, τις οποίες θα καταβάλλει στην Ε.Ε.

- Δημιουργείται ένα νέο θεσμικό/νομικό πλαίσιο για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των εθνικών προϋπολογισμών (λογιστικοί, στατιστικοί κανόνες, διαδικασία εκτέλεσης προϋπολογισμού με διαφάνεια, σχέσεις κεντρικής κυβέρνησης και περιφερειών κ.τ.λ.), με την εκ των προτέρων κατάθεση σχεδίων προϋπολογισμού κάθε άνοιξη (ευρωπαϊκό εξάμηνο) και τη στενή παρακολούθηση από την Κομισιόν της πορείας εκτέλεσης.

- Το πιο ενδιαφέρον, όμως, στοιχείο της οικονομικής διακυβέρνησης είναι η πρόληψη και η διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών. Πιο συγκεκριμένα, η Κομισιόν κατασκευάζει έναν «πίνακα αξιολόγησης» που θα αποτελείται από σημαντικά (για εκείνη) μακροοικονομικά στοιχεία, όπως το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το κόστος εργασίας, οι επενδύσεις, ο πληθωρισμός κ.τ.λ., για τα οποία θα επιβάλλονται ανώτερα και κατώτερα όρια.

- Οι αποφάσεις για όλες τις κυρώσεις θα είναι πλέον περισσότερο «αυτοματοποιημένες», δηλαδή, θα περνούν από το συμβούλιο της Ε.Ε. ύστερα από εισήγηση της Κομισιόν, εκτός και αν στο συμβούλιο δημιουργείται η απαραίτητη πλειοψηφία για το «μπλοκάρισμά» τους.

Η τρίτη πρωτοβουλία είναι το «Δημοσιονομικό Σύμφωνο», μια πολιτική συμφωνία της πλειοψηφίας των κρατών-μελών της Ε.Ε., το οποίο ξεκίνησε ως «Σύμφωνο Μέρκελ-Σαρκοζί», μετονομάστηκε σε «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας», για να βαπτιστεί στη συνέχεια ως«Σύμφωνο για το Ευρώ» και τελικά να ψηφιστεί από τα κράτη-μέλη με το όνομα «Συνθήκη για τη Σταθερότητα, το Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση της ΟΝΕ» ή αλλιώς«Δημοσιονομικό Σύμφωνο». Η τρίτη αυτή πρωτοβουλία αποτελεί την πολιτική δέσμευση των κρατών-μελών της Ε.Ε. (εκτός Τσεχίας και Μεγάλης Βρετανίας) να ακολουθήσουν πιστά τον νεοφιλελεύθερο δρόμο της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της απορρύθμισης των αγορών εργασίας, προϊόντων και υπηρεσιών, των ιδιωτικοποιήσεων, καθώς επίσης να δεσμευτούν ότι θα εισάγουν στο εθνικό τους δίκαιο διατάξεις που θα καθιστούν ουσιαστικά αδύνατη κάθε εναλλακτική, στο κυρίαρχο υπόδειγμα, οικονομική πολιτική.

Το άρθρο αποτελεί την εισαγωγή της "Ειδικής Έκδοσης για τη δομή της νέας ΟΝΕ", που κυκλοφόρησε με ευθύνη του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκου Χουντή, και με τη στήριξη της Ευρωομάδας της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο (GUE/NGL). Η συγκεκριμένη έκδοση προσπαθεί να περιγράψει το νέο, πιο αυστηρό, πλαίσιο της Οικονομικής και Νομισματικής Διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, έτσι όπως διαμορφώθηκε μετά τις θεσμικές αλλαγές της τελευταίας τριετίας.

Σημειώνουμε ότι η θεσμική πτυχή της ΟΝΕ είναι μία από τις προτεραιότητες το επόμενο διάστημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και επομένως για την ελληνική προεδρία (1ο εξάμηνο 2014), πράγμα που σημαίνει ότι παρακολουθούμε τις νέες ρυθμίσεις και θεσμικές αλλαγές των οικονομικών δομών της Ε.Ε., όπως η Τραπεζική Ένωση, ο Μηχανισμός Στήριξης, η συμμετοχή του ΔΝΤ κ.ά.

Πηγή: avgi.gr

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)