Το ποιός είχε την πρωτοβουλία της διαρροής, μέσω της Greenpeace, των 248 σελίδων απόρρητων πρακτικών της ευρω-αμερικανικής διαπραγμάτευσης για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP), δεν είμαστε ασφαλώς σε θέση να το γνωρίζουμε. Είναι όμως σαφές ποιός υποδέχθηκε την αποκάλυψη, σαν "έτοιμος από καιρό".
"Δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία χωρίς τη Γαλλία, πόσω μάλλον εναντίον της Γαλλίας", δήλωσε, την Τρίτη, στον άμεσο απόηχο της διαρροής, ο Γάλλος υφυπουργός Εξωτερικού Εμπορίου, Matthias Fekl, προσθέτοντας ότι η πιθανότερη επιλογή είναι μία διακοπή των διαπραγματεύσεων, δεδομένης "της κατάστασης πνευμάτων στις ΗΠΑ στην παρούσα φάση".
"Όπως έχουν τα πράγματα, μία συμφωνία τώρα θα ήταν μία κακή συμφωνία", τόνισε ο Fekl, καταγγέλλοντας μεταξύ άλλων ότι η ΤΤIP θα μπορούσε να "ξηλώσει" τη διεθνή συμφωνία για την κλιματική μεταβολή που επιτεύχθηκε στο Παρίσι στα τέλη του 2015.
Προφανώς, η τοποθέτηση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τον διακηρυγμένο στόχο και των δύο πλευρών (όπως αυτός διατυπώθηκε με την ευκαιρία της πρόσφατης "αποχαιρετιστήριας" ευρωπαϊκής περιοδείας Obama) να ολοκληρωθούν οι ευρω-αμερικανικές διαπραγματεύσεις εντός του 2016, ήτοι προτού αποχωρήσει ο τωρινός ένοικος του Λευκού Οίικου, προκειμένου η ΤΤΙΡ να μην πέσει θύμα των καθυστερήσεων που αναπόφευκτα θα επιφέρει η αλλαγή φρουράς στην κορυφή της αμερικανικής εξουσίας.
Όμως, προβληματικό δεν είναι το πολιτικό ημερολόγιο μόνο για τις ΗΠΑ, καθώς η άνοιξη του 2017 θα σημάνει προεδρικές εκλογές στη Γαλλία και το φθινόπωρο του ίδιου έτους ομοσπονδιακές βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία.
Εξ ού και το Παρίσι διατυπώνει τις αντιρρήσεις του στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, καθώς ο Francois Hollande εισέρχεται στο τελευταίο δωδεκάμηνο της θητείας του αντιμέτωπος με το κίνημα διαμαρτυρίας που έχει ξεσηκώσει το νομοσχέδιο ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων και αναζητά λαβές για επίδειξη εθνικής υπερηφάνειας και κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθησίας.
"Ουδέποτε θα δεχθούμε να αμφισβητηθούν βασικές αρχές για τη γεωργία μας, τον πολιτισμό μας ή την αμοιβαιότητα ως προς την πρόσβαση στις δημόσιες προμήθειες. Ως εκ τούτου, η Γαλλία λέει όχι στην TTIP, καθώς δεν τάσσεται υπέρ του ελεύθερου εμπορίου χωρίς κανόνες", διακήρυξε, λίγο μετά τον υφυπουργό του, ο αρχηγός του γαλλικού κράτους, επιβεβαιώνοντας όσους υποστήριξαν από την πρώτη στιγμή ότι η διαρροή της Greenpeace θα έχει σοβαρές επιπτώσεις.
Σε διακοπή των διαπραγματεύσεων, βέβαια, δεν είναι πιθανό να προχωρήσει η Κομισιόν, που αρέσκεται να προωθεί με λογική αυτόματου πιλότου ό,τι έχει ήδη δρομολογήσει. Όμως, στο τέλος της διαδικασίας παραμονεύει η έγκριση από 28 κράτη-μέλη και το Ευρωκοινοβούλιο και οι αντιρρήσεις της Γαλλίας δεν είναι κάτι που μπορεί εύκολα να παρακαμφθεί. Ιδίως, αν συνυπολογίσει κανείς ότι και η Γερμανία έχει (με περισσότερο διακριτικό τρόπο) εκφράσει τις επιφυλάξεις της, λ.χ. δια του αντικαγκελαρίου Sigmar Gabriel - πράγμα λογικό, αφού τα ζητήματα της αυτοκινητοβιομηχανίας αποτελούν βασικό σημείο τριβής στην ευρω-αμερικανική διαπραγμάτευση.
Η γαλλική στάση δημιουργεί, ωστόσο, για την Κομισιόν ένα πρόσθετο, δυνάμει μεγαλύτερο πρόβλημα. Οι πρώτες αντιδράσεις των αρμόδιων κοινοτικών αξιωματούχων στις αποκαλύψεις της Greenpeace συνίσταντο στην υποβάθμιση του ζητήματος ως "θύελλας μέσα σε ένα φλιτζάνι", όπως ανέφερε χαρακτηριστικά μέσω του μπλογκ της η επίτροπος Εμπορίου Cecilia Malmström. Ωστόσο, οι μύδροι του Hollande βρίσκονται στον αντίποδα των διαβεβαιώσεων της Επιτρόπου ότι η Ε.Ε. δεν θα διακινδυνεύσει την υποβάθμιση του ρυθμιστικού της πλαισίου σε ό,τι αφορά την προστασία των καταναλωτών, την διατροφική ασφάλεια, την προστασία του περιβάλλοντος κτλ.
Επιπλέον, οι δηλώσεις ότι οι 248 σελίδες δεν αντιπροσωπεύουν παρά τις διαπραγματευτικές θέσεις των δύο πλευρών στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που απέχει από την ολοκλήρωσή της, αντιφάσκουν προς τις δημόσιες δεσμεύσεις για σύναψη της συμφωνίας εντός του 2016.
Στην πραγματικότητα, η ευρωπαϊκή πλευρά επιδιώκει να επιρρίψει κάθε ανησυχητική για την κοινή γνώμη πρόβλεψη στο αδιάλλακτο αμερικανικό διαπραγματευτικό στυλ - ωστόσο, οι διαρροές φέρνουν στο προσκήνιο πολλά ενοχλητικά ερωτήματα σχετικά με τον δικό της τρόπο λειτουργίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής στις συνομιλίες για την TTIP Ignacio Garcia Bercero χρειάστηκε να διαβεβαιώσει ότι δέχεται προτάσεις από κάθε είδους ενδιαφερόμενο (συνδικάτα, περιβαλλοντικές οργανώσεις κτλ.) και όχι μόνο από λομπίστες των μεγάλων επιχειρήσεων, ενώ ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Frans Timmermans, δήλωσε ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου ότι "η διαφάνεια είναι ένα από τα λίγα όπλα μας για να συνδεθούμε με τους όλο και πιο σκεπτικιστές πολίτες".
Η διαφάνεια, βέβαια, έλειψε κραυγαλέα από την διαπραγμάτευση για την TTIP κατά τα προηγούμενα τρία χρόνια. Για αυτό και οι πολέμιοι της συμφωνίας κάνουν λόγο για την "στρατηγική του Δράκουλα": το φώς θα σκοτώσει τον βρυκόλακα...
Η παρουσιαζόμενη εμπλοκή ενδέχεται πάντως να έχει αμεσότερες επιπτώσεις, επηρεάζοντας τη δημόσια συζήτηση στη Βρετανία εν όψει του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου. Η ενίσχυση της εικόνας της Ε.Ε. ως ενός "οχυρού μυστικότητας" δεν θα οπωσδήποτε αρεστή στους Βρετανούς που κινητοποιούνται από το όραμα της εθνικής κυριαρχίας, ούτε βέβαια οι τροφοδοτούμενες από τη διαρροή της Greenpeace ανησυχίες για την διατροφική ασφάλεια και το βρετανικό εθνικό σύστημα υγείας. Με έναν παράδοξο τρόπο, η πρόσφατη παρέμβαση Obama στα βρετανικά πράγματα κινδυνεύει να μετατραπεί σε μπούμερανγκ: Χωρίς συμμετοχή στην Ε.Ε. η Βρετανία δεν θα έχει δικαίωμα σε μιαν ειδική εμπορική σχέση με τις ΗΠΑ, όπως αυτή που θα προσφέρει η TTIP, προειδοποίησε ο Αμερικανός πρόεδρος. Για τους ευρωσκεπτικιστές Βρετανούς ψηφοφόρους, η ανάγκη αποφυγής της TTIP γίνεται αίφνης άλλο ένα επιχείρημα υπέρ του Brexit.
