Οι δομικές και διαρκείς αδυναμίες της αντιπολίτευσης στην Τουρκία ενισχύουν την εξουσία του Ερντογάν. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), που ιδρύθηκε από τον Ατατούρκ, παραμένει μέχρι και σήμερα ένα κρατικό κόμμα.
Όταν θέτουμε την ερώτηση «Γιατί, λοιπόν, ο Ερντογάν κερδίζει όλες τις εκλογές από το 2002 και μετά;», σχεδόν όλοι οι πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία απαντούν: «Γιατί η βασική δομή της αντιπολίτευσης είναι αδύναμη, είναι ανίκανη να παράξει και να εφαρμόσει πολιτικές στρατηγικές και τακτικές με σκοπό να αντλήσει ψήφους από τους δυσαρεστημένους».
Πράγματι, με μόνη εξαίρεση τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2015, ο Ερντογάν και το κόμμα του της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (ΑΚP) συγκέντρωσε αρκετά ποσοστά για να σχηματίσει μόνος του κυβέρνηση.
Καλός ρήτορας και δεινός οργανωτής, ο Ερντογάν χάρη στην εκμετάλλευση του θρησκευτικού αισθήματος, στην πρόκληση του εθνικισμού, και χρησιμοποιώντας κλασσικά πολιτικά ψεύδη και ουτοπικές υποσχέσεις, κατάφερε να κερδίσει την συμπάθεια και την ψήφο συγκεκριμένων Τούρκων: Των πιστών μουσουλμάνων, των χωρικών, των μικρών εμπόρων των επαρχιακών πόλεων της κεντρικής Ανατολής και των φτωχών στις μεγάλες πόλεις που για χρόνια είχαν αγνοηθεί από τα κόμματα εξουσίας και που ήλπιζαν να βρουν τον ιδεατό ηγέτη τους. Πρέπει να σημειώσουμε, βέβαια, ότι ο Ερντογάν, παράνομα και παράτυπα, είχε χρησιμοποιήσει τις κρατικές υποδομές για να κερδίσει αυτές τις εκλογές.
Σε όλες του τις πολιτικές παρεμβάσεις κατά την διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών, ο Ερντογάν επιτέθηκε σφοδρά στο CHP. Κατά τον ίδιο, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα είναι «το κόμμα της ελίτ, ένα μόρφωμα που δεν σέβεται τις συνήθειες και τα έθιμα των θρησκευόμενων ανθρώπων και που στηρίζει τους αριστεριστές και τους αυτονομιστές». Επιπλέον, το CHP «δεν γνωρίζει τίποτα για την οικονομία και τα δημοσιονομικά. Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης είναι σαν ένας βοσκός που δεν μπορεί να χειριστεί τα τρία πρόβατά του!». Αυτού του είδους η προπαγάνδα έλαβε και λαμβάνει μεγάλη απήχηση από τους ψηφοφόρους του Ερντογάν.
Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Ατατούρκ το 1927, από την διακήρυξη της Δημοκρατίας μέχρι και τις εκλογές του 1950 κυβέρνησε την χώρα μόνο του (βέβαια αυτό όριζε και το μονοκομματικό πολιτικό σύστημα της Τουρκίας). Το σύμβολό του δεν έχει αλλάξει από τότε. Έξι βέλη που αντιπροσωπεύουν τις έξι βασικές αξίες του κόμματος: Δημοκρατικό, Λαϊκό, Εθνικό, Κοσμικό, Κρατικό και Επαναστατικό.
Αυτός ο πολιτικός σχηματισμός, που δημιουργήθηκε εξ αρχής για να είναι κόμμα εξουσίας, μετά το 1950 κατάφερε να κερδίσει μόνο μια φορά τις εκλογές, υπό την προεδρία του Μπουλέντ Ετσεβίτ το 1973, αμέσως μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 12 Μαρτίου του 1971, χάρη στην υποστήριξη σύσσωμης της αριστεράς, που ήταν ισχυρή δύναμη εκείνη την περίοδο. Σε εκείνες τις εκλογές το CHP απέσπασε το ιστορικό ρεκόρ του 42% της κάλπης.
Μια ακόμη σημαντική αλλαγή έγινε με την εκλογή στην προεδρία του κ. Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου το 2010: Ήταν ο πρώτος αλεβίτης ηγέτης. Οι Αλεβίτες είναι μια μειονοτική σέκτα με περίπου 20 εκατομμύρια μέλη. Με καταγωγή από το Ντερσίμ στην Ανατολή, ο Κιλιτσντάρογλου είναι κατά τους Κούρδους «ένας λευκός Κούρδος» γιατί δίστασε να ανακοινώσει και να παραδεχθεί δημοσίως την αλεβίτικη και κούρδικη ταυτότητά του. Παλαιός Διοικητής της Κοινωνικής Ασφάλισης, σκέφτεται και πράττει τον περισσότερο καιρό ως δημόσιος υπάλληλος παρά ως ηγέτης της αντιπολίτευσης.
Οι κόκκινες γραμμές του κράτους είναι επίσης εκείνες του Κιλτσντάρογλου, όταν πρόκειται για το κουρδικό πρόβλημα, το ζήτημα των Αρμενίων, της Μέσης Ανατολής, των σχέσεων με τις Βρυξέλλες και του προβλήματος της αριστεράς. «Δεν μπορούμε να παλέψουμε τον Ερντογάν, χρησιμοποιώντας την ιδεολογία και τις μεθόδους του Ερντογάν», είναι η κριτική των αριστερών αρθρογράφων.
Ο Κιλιτσντάρογλου, υπερασπίζεται με σθένος τον Κεμαλισμό (επίσημη ιδεολογία αλλά ιδιαίτερα περίπλοκη και σύνθετη για το σύγχρονο τουρκικό κράτος), όμως παίρνει το μέρος του Ερντογάν όταν πρόκειται για «τα υπέρτατα συμφέροντα της Χώρας», που πάει να πει η καταστολή των Κούρδων, η άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, η αντίσταση στις σημερινές σταυροφορίες των Ευρωπαίων.
Προσφάτως, κατά την Γενική Σύνοδο για την Δικαιοσύνη, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Αυγούστου στα Δαρδανέλια, τρία μέλη του κόμματος αποβλήθηκαν. Η αιτία; Έπιναν μπύρα κατά τη διάρκεια του δείπνου, όχι πολύ μακριά από το κοιμητήριο των μαρτύρων της «Ένδοξης Υπεράσπισης των Δαρδανελίων» το 1915. Τις φωτογραφίες των τριών μελών του CHP έδωσαν στην δημοσιότητα οι υπεύθυνοι του κόμματος του Ερντογάν. «Σκάνδαλο! Κανένας σεβασμός για τους ήρωές μας! Αλκοολικοί!» έγραφαν οι τίτλοι των εφημερίδων του ΑΚΡ.
Η ηγεσία του CHP αποτελείται από μέλη που είναι όλοι τους δυνατοί πότες ρακί αλλά και φοβισμένοι. Θέλοντας να υπερασπιστούν τους συντρόφους τους που έπιναν τις μπύρες και την ελευθερία να καταναλώνεις μπύρα, αποδέχθηκαν τις υποτιθέμενες κριτικές της εξουσίας. Επιπλέον, στην Τουρκία, πίνουμε στα κοιμητήρια για να αποδώσουμε τιμή στους νεκρούς, και ο Ερντογάν θέλει να απαγορεύσει την κατανάλωση κάθε αλκοολούχου ποτού.
Το CHP στο όνομα του σεβασμού των λαϊκών παραδόσεων (που δεν είναι και πολύ επαναστατικές) υπέκυψε μπροστά στις επιθέσεις του ΑΚΡ και υποστήριξε την απαγόρευση και την ποινικοποίηση της κατανάλωσης μπύρας.
Υπάρχουν όμως και καλά νέα: Στο εσωτερικό του CHP, υπάρχει πληθώρα βουλευτών και ηγετών που υποστηρίζουν την πραγματική κοσμικότητα, την ελευθερία έκφρασης και την επιθυμία να γίνουν ένα κόμμα αληθινά σοσιαλδημοκρατικό στην Ευρώπη. Η νεολαία και η οργάνωση των γυναικών είναι εξίσου υπέρ μιας αντίστασης εξ αριστερών στον Ερντογάν. Αυτή η ομάδα της Αριστεράς δεν είναι όμως ακόμη πλειοψηφία στο κόμμα.
Εάν αύριο ή μεθαύριο ο Ερντογάν χάσει την εξουσία, το CHP δεν θα είναι ακόμη έτοιμο για να πάρει τη σκυτάλη, μιας και αυτή τη στιγμή δεν έχει ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ή έστω ένα πρόγραμμα για μια νέα δημοκρατική κοινωνία, όπου θα προέχει το Δίκαιο, όπου τα δικαιώματα του ανθρώπου θα είναι σεβαστά, όπου η οικονομία θα είναι συμμετοχική, όπου η οικολογία θα είναι υγιής...
*Ο δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr, τις εξελίξεις στη Τουρκία.
