Πώς αποτιμάς την απόφαση του Γιούρογκρουπ της Δευτέρας;
Κατά τη γνώμη μου, έθεσε σε τροχιά τη λύση του προβλήματος της αξιολόγησης, καθώς συμφωνήθηκε πλήρως το πακέτο για την ολοκλήρωσή της. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε για πρώτη φορά η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους, ώστε να καταστεί βιώσιμο. Μέχρι το Γιούρογκρουπ της 24ης Μαΐου απαιτείται πολλή και συστηματική δουλειά, ώστε να αποτυπωθούν τα μέτρα για το χρέος σε έναν βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο πλάνο. Νομίζω πως το αποτέλεσμα του Γιούρογκρουπ της Δευτέρας, για κάθε αντικειμενικό παρατηρητή, είναι θετικό για τη χώρα μας, σε μία πολύ δύσκολη συγκυρία για την Ευρώπη και προφανώς το όποιο αποτέλεσμα θα στείλει μηνύματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Χωρίς τυμπανοκρουσίες, νομίζω ότι μπορούμε να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι.
Η ελληνική πλευρά δεν βίωσε την απομόνωση που καταγράφηκε στο προηγούμενο Γιούρογκρουπ, όταν ήταν ομόφωνη η απόφαση για προληπτικά μέτρα. Τι έχει αλλάξει;
Από τα αποτελέσματα του Γιούρογκρουπ φάνηκε η συστηματική δουλειά και η σκληρή διαπραγμάτευση, που έχει γίνει από την ελληνική πλευρά, όχι μόνο στην αποτύπωση των μέτρων που περιλαμβάνει το πρόγραμμα της πρώτης αξιολόγησης, αλλά και στις συμμαχίες που έχει οικοδομήσει με πολλές χώρες. Αυτό δεν είναι στιγμιαίο, αλλά δίνει νέα προοπτική στη διεκδίκηση μιας ισότιμης θέσης για τη χώρα στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Από την άλλη, θεωρώ πως οι προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης είδαν με ανακούφιση πως δεν επικράτησαν οι ακραίες νεοφιλελεύθερες φωνές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουμε μια οριστική αλλαγή του σκηνικού. Όπως έχει πει πολλές φορές και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, φαίνεται πως είναι πολλοί περισσότεροι οι παίκτες που θέλουν μια λύση, παρά αυτοί που θέλουν να ναυαγήσει οποιαδήποτε τέτοια προοπτική. Αυτή την κατάσταση επιχειρούν να την παρουσιάσουν με εντελώς στρεβλό τρόπο στο εσωτερικό της χώρας κυρίως η ΝΔ και η διαπλοκή, καθώς βλέπουν πια όχι μόνο να ακυρώνεται η επιδίωξή τους για άμεση πτώση της κυβέρνησης, αλλά να βρίσκονται σε κενό στρατηγικής. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να υπερβάλουμε αν δεν κλείσει οριστικά αυτή η πρώτη φάση, ούτε όμως να υποτιμάμε τη σημαντική πρόοδο που έχουμε πετύχει, η οποία αντικειμενικά και σε κάθε περίπτωση ανοίγει μια νέα σελίδα στην προσπάθειά μας, που θυμίζω ότι είναι η οριστική έξοδος από την επιτροπεία και τον φαύλο κύκλο της λιτότητας.
Πιο δίκαιο ασφαλιστικό σύστημα
Ο πρωθυπουργός ανάφερε στην ομιλία του την Κυριακή, μεταξύ άλλων, πως το πλεόνασμα επετεύχθη διότι δεν πάρθηκαν πέρυσι υφεσιακά μέτρα. Η ψήφιση επιπλέον φόρων αποτελεί μια έμμεση μείωση του εισοδήματος του φορολογούμενου. Αυτά τα δύο δεν είναι αντιφατικά;
Πράγματι ένας από τους παράγοντες που επέδρασαν σημαντικά για να υπάρξει αυτό το δημοσιονομικό αποτέλεσμα για το 2015 ήταν πως δεν υπήρξαν οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων, όπως συνέβαινε τα προηγούμενα μνημονιακά χρόνια. Τα μέτρα που πήραμε περιέχονται μέσα στη συμφωνία του τρίτου μνημονίου. Ορισμένα από αυτά θα μπορούσαν να έχουν υφεσιακό αποτέλεσμα γιατί πιθανόν να μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα, όμως στη μεγάλη μάζα των μικρών και μεσαίων στρωμάτων δεν υπάρχει σοβαρή διαφορά.
Ούτε με τους έμμεσους φόρους που θα ψηφιστούν τις επόμενες βδομάδες;
Επειδή δεν έχουμε αυτή τη στιγμή καθαρή εικόνα για το μείγμα των δημοσιονομικών μέτρων, καλό είναι να μην προτρέχουμε, αν και γενικά μιλώντας οι έμμεσοι φόροι επιβαρύνουν περισσότερο τα μικρομεσαία νοικοκυριά. Αλλά θέλω να ξεκαθαρίσουμε σε σχέση με τα μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί, για τα μικρά και μεσαία εισοδήματα δεν υπάρχουν επιβαρύνσεις, ενώ για ορισμένες κατηγορίες υπάρχουν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις. Από την άλλη, υπάρχουν σημαντικές επιβαρύνσεις στα υψηλά εισοδήματα. Όσον αφορά τους συνταξιούχους, θέλω να τονίσω πως διασφαλίστηκαν απολύτως οι κύριες συντάξεις, για τα επόμενα χρόνια. Ακόμα, στο άθροισμα κύριων και επικουρικών εξασφαλίζεται πλήρως η σύνταξη έως 1.300 ευρώ μεικτά, επομένως δεν επηρεάζεται το συντριπτικά μεγάλο ποσοστό των νυν συνταξιούχων. Για τους νυν μισθωτούς, μπορεί να πει κανείς ότι ενδέχεται να υπάρχει μια πολύ μικρή επιβάρυνση με την αύξηση των εισφορών κατά 0,5% μέχρι τη λήξη του προγράμματος και κατά 0,25% για τα επόμενα τρία χρόνια. Όμως, αυτή η αύξηση δεν επηρεάζει ουσιαστικά το διαθέσιμο εισόδημα. Επιπλέον, για εισοδήματα από μισθωτή εργασία από 23-48.000 ευρώ θα υπάρχει σημαντική μείωση στη φορολογία εισοδήματος έως 500 ευρώ το χρόνο, αντίστοιχη μείωση θα υπάρχει και για τους ελεύθερους επαγγελματίες με εισόδημα έως 32.000 ευρώ. Τέλος, αλλάζει την κατάσταση στον αγροτικό τομέα η είσοδος, για πρώτη φορά, του αφορολόγητου, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των αγροτών καλύπτεται με αυτή τη ρύθμιση. Με όλα αυτά γίνεται κατανοητό πως δεν θα έχουμε σημαντική επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα από τα μέτρα στο φορολογικό και το ασφαλιστικό. Εν κατακλείδι, με μια μικρότερη πίτα, όσον αφορά τις δαπάνες για τις συντάξεις, επιχειρήσαμε και νομίζω ότι τα καταφέραμε να κάνουμε ένα πολύ πιο δίκαιο ασφαλιστικό σύστημα, με ενιαίους κανόνες όσον αφορά τις εισφορές και τις παροχές, αλλά και πλήρη διαφάνεια. Ωστόσο, δεν τελειώνει η πολιτική μας με αυτές τις ρυθμίσεις καθώς έπονται νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες στη φορολογική πολιτική, ενώ πρέπει στο επόμενο διάστημα να αντιμετωπίσουμε με πλήρη δέσμευση και αποφασιστικότητα τις ανοιχτές προκλήσεις, όπως είναι η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, η ενοποίηση των ταμείων και η αντιμετώπιση της μαύρης και αδήλωτης εργασίας.
Δικλείδες ασφαλείας
Κατά την ψήφιση του φορολογικού αναφέρθηκε πως δεν επιβαρύνεται το 98% των φορολογουμένων. Η μείωση του αφορολόγητου στα 8.636 ευρώ αφορά μόνο το 2% των φορολογημένων;
Οι αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος δεν αφορούσαν μόνο το κατώτερο επίπεδο απαλλαγής από φόρους. Αυτό που στην ουσία έγινε, και υπήρξε επικίνδυνη δημαγωγία και χυδαίες επιθέσεις από την πλευρά της αντιπολίτευσης στο πρόσωπο του Ευκλείδη Τσακαλώτου, είναι μια μείωση του αφορολόγητου ορίου για τον άγαμο φορολογούμενο στα 8.636 ευρώ, αλλά για την οικογένεια με δύο παιδιά το αφορολόγητο είναι στα 9.090 ευρώ, ενώ για τους τρίτεκνους και πολύτεκνους φτάνουμε και λίγο παραπάνω από το προηγούμενο όριο. Επομένως, υπήρξαν δικλείδες ασφαλείας για να εξισορροπηθούν οι μεταβολές.
Τις επόμενες βδομάδες θα θεσμοθετηθεί ο «κόφτης», δηλαδή ο μηχανισμός αυτόματης δημοσιονομικής προσαρμογής. Παρότι υπάρχει αισιοδοξία πως θα εκπληρωθούν οι στόχοι, επειδή η οικονομία δεν μπορεί να είναι απόλυτα προβλέψιμη, πώς θα προστατευθούν παροχές, όπως για παράδειγμα η παιδεία ή η υγεία;
Πρέπει καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε πως, παρά τις Κασσάνδρες, πετύχαμε να μην υπάρχει στην απόφαση, υποχρέωση για νομοθέτηση προληπτικών μέτρων. Οι μηχανισμοί αυτοί υπάρχουν στην Ευρώπη από το 2012, με βάση το δημοσιονομικό σύμφωνο. Πρέπει να υπογραμμίζουμε συνεχώς πως δεν μιλάμε για νέα μέτρα, όπως ισχυρίζεται η αντιπολίτευση αλλά και μερίδα των ΜΜΕ, αλλά για την τήρηση των στόχων της συμφωνίας του Αυγούστου όσον αφορά τα πρωτογενή πλεονάσματα έως το 2018. Το 2015 υπερκαλύψαμε το στόχο κατά + 0,7% , από το -0,25% που είχε συμφωνηθεί. Αυτή η επίτευξη γεννά μια ρεαλιστική προσδοκία πως θα επιτευχθεί ο στόχος του +0,5% πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2016, όπως και για τα επόμενα χρόνια, ειδικά αν αναλογιστούμε πως οι προβλέψεις για την οικονομία είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Επομένως, αν πιάσουμε τους στόχους, τότε δεν θα χρειαστεί να ενεργοποιηθεί ο περίφημος κόφτης. Εάν πάλι δεν επιτευχθούν οι στόχοι, τότε θα υπάρξει ένα προεδρικό διάταγμα, με βάση το οποίο θα μειώνονται οι δαπάνες σε συγκεκριμένους κωδικούς, με ιδιαίτερη μέριμνα αυτοί οι κωδικοί να μην αφορούν το κοινωνικό κράτος. Εάν δεν εκδίδεται αυτό το διάταγμα, τότε θα ενεργοποιείται ο μηχανισμός και θα παρεμβαίνει σε προκαθορισμένους λογαριασμούς. Επίσης, θα είναι επιλογή της κυβέρνησης, κατόπιν συνεργασίας με τους θεσμούς, στο ποιες ενέργειες θα γίνουν τόσο στο σκέλος των δαπανών, όσο και στο σκέλος των εσόδων.
Έχουμε μπροστά μας σημαντική δουλειά
Ποιες θα είναι οι κινήσεις την επόμενη μέρα της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης;
Αν το τοπίο διαμορφωθεί έτσι, όπως περίπου το προδιαγράφουμε, τότε πέρα από την τήρηση των συμφωνηθέντων με τους εταίρους, έχουμε σημαντική δουλειά να κάνουμε κυρίως σε αυτό, που λέμε «παράλληλο πρόγραμμα». Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα σαφές πρόγραμμα «προαπαιτουμένων» στο κάθε υπουργείο, στον κάθε τομέα της ζωής μας, που και στη διαδικασία διαμόρφωσής του και στην υλοποίησή του είναι αναγκαίο να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνάμεις μας και στη κυβέρνηση και στην Κ.Ο. και στο κόμμα, αλλά κυρίως να ανοίξουμε αυτή τη διαδικασία στην κοινωνία. Αυτό άλλωστε είναι το δικό μας υπερόπλο. Τέλος, ταυτόχρονα με όλες τις εξελίξεις, που μας δίνουν κάποια χαμόγελα, δεν παύει να υπάρχει η ανοιχτή πληγή του προσφυγικού-μεταναστευτικού στο οποίο ως χώρα, παρά την εξαντλητική προσπάθεια, έχουμε σημαντικά προβλήματα και κυρίως έχουμε ένα θολό τοπίο μπροστά μας, που ενδέχεται να σφραγίσει τις εξελίξεις στην Ευρώπη με επιστροφή σε «σκοτεινές» εποχές.
