Εν μέσω ανησυχιών στην ευρωπαϊκή αγορά για νέα άνοδο των τιμών φυσικού αερίου, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα αν τα ευρωπαϊκά κράτη θα καταφέρουν τον επόμενο χειμώνα να καλύψουν τη ζήτηση. Από την αρχή της χρονιάς οι υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες οδήγησαν από τη μια πλευρά σε πτώση της ζήτησης, από την άλλη σε πτώση των τιμών.
Πλέον όμως διαφαίνεται πως από το φθινόπωρο και μετά θα έχουμε ένα κύμα αυξήσεων των τιμών στο φυσικό αέριο. Ήδη τα μελλοντικά συμβόλαια στο ολλανδικό χρηματιστήριο TTF καταγράφουν αύξηση τουλάχιστον 10% τις τελευταίες ημέρες, με το συμβόλαιο Δεκεμβρίου να είναι αυξημένο κατά 30% σε σχέση με τις τιμές του φυσικού αερίου τις προηγούμενες 3-4 ημέρες.
Μπορεί, επομένως, η ζήτηση να έχει περιοριστεί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως παραμένει το πρόβλημα, καθώς δεν έχει υπάρξει διαφοροποίηση των πηγών και αντικατάσταση του ρωσικού αερίου, με βάση τις κατευθύνσεις της Ε.Ε. Άλλωστε, μόνο καθησυχαστική δεν είναι η εκτίμηση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για κενό στην προσφορά τον επόμενο χειμώνα, που υπολογίζεται σε 60 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου.
Ενθαρρυντικό στοιχείο για αρκετούς αναλυτές θεωρείται το γεγονός πως το ποσοστό αποθήκευσης φυσικού αερίου παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας, η οποία δεν έχει τη δυνατότητα αποθήκευσης, «τρέχει» να καλύψει το κενό -που αφήνει το ρωσικό αέριο- μέσω του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Διαφωτιστικά είναι τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ ως προς την πορεία της κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με το Green Tank, «τον Μάρτιο του 2023, τελευταίο μήνα της οκτάμηνης περιόδου όπου η χώρα πρέπει να μειώσει τη χρήση αερίου σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις, η συνολική εγχώρια κατανάλωση ήταν 3.99 TWh, η χαμηλότερη για τον μήνα Μάρτιο τα τελευταία 5 χρόνια». Παράλληλα, αναφέρει πως «οι εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία που καλύπτουν εγχώρια κατανάλωση ήταν μόλις 0.28 TWh, μειωμένες κατά 87.3% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2022 και έχοντας μερίδιο μόλις 6.5% στις εισαγωγές τον ίδιο μήνα. Επίσης, για πρώτη φορά από τον Απρίλιο του 2022, οι εισαγωγές υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG) μέσω της πύλης της Αγίας Τριάδας εμφάνισαν μείωση σε σχέση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους (-6.9%). Ωστόσο, το LNG αποτέλεσε και αυτόν τον μήνα με διαφορά την κύρια πηγή αερίου για τη χώρα με 2.96 TWh και μερίδιο 68.1% των συνολικών φυσικών ροών αερίου που εισήγαγε η Ελλάδα».
Δεν είναι μόνο οι υψηλές τιμές
Τις προηγούμενες ημέρες η μεγάλη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ σε συνδυασμό με τα χαμηλά φορτία λόγω των υψηλών για την εποχή θερμοκρασιών κινητοποίησαν τις αρμόδιες Αρχές για να εξετάσουν τον κίνδυνο ενός μπλακ άουτ την περίοδο των γιορτών.
Όπως εξηγούσε ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ Γιάννης Μάργαρης μιλώντας πριν λίγες ημέρες σε ενεργειακό συνέδριο (Power & Gas Forum), «οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας καταλαμβάνουν ένα συντριπτικό μερίδιο της παραγωγής με αποτέλεσμα να μη μένει χώρος στο σύστημα για συμβατικές θερμικές μονάδες, δημιουργώντας μια κατάσταση στο κέντρο ελέγχου λειτουργίας του συστήματος η οποία ξεπερνά κάθε κανόνα λειτουργίας που γνωρίζαμε». Το στέλεχος του ΑΔΜΗΕ τόνιζε μάλιστα πως γίνονται ενέργειες σε real time για να κρατηθεί όρθιο το δίκτυο. Ουσιαστικά όμως το ζήτημα αυτό επανέφερε ξανά στο προσκήνιο την ανάγκη για επενδύσεις σε υποδομές αποθήκευσης ενέργειας.
Τα δεδομένα σε σχέση με την ενεργειακή ασφάλεια
Παράλληλα, ανέδειξε τη βαρύτητα που έχουν στο σύστημα και οι υδροηλεκτρικές μονάδες. Δεν είναι τυχαίο πως αυτές συνεισφέρουν αυτή την περίοδο στο ενεργειακό σύστημα, παρά το γεγονός ότι από τις αρχές του μήνα δεν υπάρχουν έντονες βροχοπτώσεις.
Άρα, ένα ερώτημα που υπάρχει είναι κατά πόσο τα αποθέματά τους επαρκούν για την αποφυγή μελλοντικών προβλημάτων στη ζήτηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καθυστέρηση στην αδειοδότηση έργων, όπως, για παράδειγμα, τα υδροηλεκτρικά που αποτελούν «μαξιλάρι» ασφαλείας για το ενεργειακό σύστημα, αποτελεί ακόμα ένα μεγάλο πρόβλημα. Άλλωστε, έχει επισημανθεί το πρόβλημα των καθυστερήσεων στις αδειοδοτήσεις σε όλες τις τεχνολογίες των ΑΠΕ, αλλά και των παλινωδιών σε σχέση με τις προτεραιότητες στις ΑΠΕ.
Τέλος, σε σχέση με τους λιγνίτες, ο σχεδιασμός της κυβέρνησης πριν από περίπου έναν χρόνο για διπλασιασμό της παραγωγής ναυάγησε. Οι λόγοι είναι ότι δεν αυξήθηκε η εξορυκτική διαδικασία και επίσης δεν έγιναν οι κατάλληλες επενδύσεις. Οι μονάδες, αν και δεν λειτουργούν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους, παραμένουν αναγκαίες και θα είναι ακόμη περισσότερο τους καλοκαιρινούς μήνες που θα αυξηθεί και πάλι η ζήτηση για ενέργεια. Με αυτά τα δεδομένα, αναλυτές επισημαίνουν την ανάγκη το επόμενο διάστημα να γίνουν οι απαραίτητες διασυνδέσεις της Ελλάδας με γειτονικές χώρες και οι κατάλληλες επενδύσεις που θα εξασφαλίσουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
