Η αντιμετώπιση των συνεπειών που φέρει η κλιματική αλλαγή χρειάζεται ολιστική και σοβαρή αντιμετώπιση τόνισε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Χαρά Καφαντάρη, κατά τη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος σχετικά με την σχετικά με την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το περιβάλλον. Η αναπληρώτρια Τομεάρχης της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ επεσήμανε πως πρέπει να δωθεί έμφαση σε όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπου, πέρα από τους τομείς παραγωγής ενέργειας και μεταφορών ενώ υπογράμμισε την ανάγκη εκτενούς διαλόγου για τα ζητήματα αυτά ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς.
Ακολουθούν τα βασικά σημεία της παρέμβασης της Χ. Καφαντάρη:
1.- Ξεκινώντας θα ήθελα να τονίσω ότι η αντιμετώπιση των συνεπειών που φέρνει η κλιματική αλλαγή που ενισχύεται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τελικό αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του πλανήτη, χρειάζεται μια ολιστική, σοβαρή αντιμετώπιση. Εκτός από τους προφανείς τομείς της παραγωγής ενέργειας ή των μεταφορών, και άλλοι τομείς,από τις καταναλωτικές και ψυχαγωγικές συνθήκες του σύγχρονου ανθρώπου μέχρι τις κατευθύνσεις για παράδειγμα της δημόσιας υγείας, επηρεάζονται, άμεσα ή έμμεσα.
Υπό το πλέγμα αυτής της θεώρησης , θα πρέπει να τονιστεί ότι μια συζήτηση για τα περιβαλλοντικά προβλήματα, δεν πρέπει να έχει χρονικούς περιορισμούς, ούτε να είναι μια κλειστή συζήτηση με πίεση. Θα πρέπει να γίνει μια συζήτηση με την συμμετοχή του αρμόδιου υπουργού ΥΠΕΝ, αρμόδιων φορέων, περιβαλλοντικών οργανώσεων. Ενδεικτικά αναφέρω, πέραν του Υπουργού το WWF που κάθε χρόνο εκδίδει εκθέσεις για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ή το ΕΚΠΑΑ που συντάσσει την Έκθεση Κατάστασης Περιβάλλοντος της χώρας, τα επιμελητήρια και τους ΜΜΕ, το ΣΕΤΤΕ κλπ
2.- Στο σύντομο διάστημα που είχα τα στοιχεία που μας στείλατε κα πρόεδρε, θα επιχειρήσω μια σειρά πρώτων παρεμβάσεων και επιφυλάσσομαι να εκθέσω και άλλες πιο λεπτομερείς απόψεις στα επιμέρους θέματα. Η έκθεση της ευρωπαϊκής επιτροπής για την κατάσταση του περιβάλλοντος στην χώρα μας, είναι ενδεικτική, γιατί ακριβώς συγκεντρώνει σχεδόν όλα τα θέματα προστασίας περιβάλλοντος , που πρέπει να μας απασχολούν. Πρέπει να ληφθεί υπόψη σαν εργαλείο και οδικός χάρτης για τις περιβαλλοντικές πολιτικές δράσεις και πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν στον προσεχή χρόνο.
3.- Η έκθεση επισημαίνει ότι υπάρχει πρόοδος στην διαχείριση αποβλήτων καθώς πλέον «εφαρμόζεται το στρατηγικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων και έχουν εγκριθεί τα εθνικά και περιφερειακά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, ενώ έχει μειωθεί ο αριθμός των χώρων υγειονομικής ταφής». Εκφράζονται επιφυλάξεις για το μέλλον αφού η περαιτέρω μείωση «θα είναι ιδιαίτερα δυσχερής εάν δεν κατασκευαστούν νέες εγκαταστάσεις».Ωστόσο εδώ πρέπει να υπενθυμιστεί ότι η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μειώσει τους στόχους του Εθνικού Σχεδιασμού, χωρίς να λάβει υπόψη της το νέο νομοθετικό πακέτο για τα απόβλητα και τους στόχους που αυτό θέτει. Μετατρέπει υποδομές που ήδη σχεδιάζονται σε ΣΔΙΤ, και δεν έχουμε ακούσει τίποτα ακόμη για την εφαρμογή της τιμολόγησης των ΦΟΔΣΑ, που αποτελεί και σύσταση της Ευρ. Επιτροπής.
4.- «Η Ελλάδα προάγει επίσης ενεργά τον διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, ώστε να επέλθει αλλαγή στην πράξη. Στο φόρουμ διαλόγου για την κυκλική οικονομία συμμετέχουν επιχειρήσεις, ΜΜΕ, ερευνητές, κοινωνικοί επιχειρηματίες κ.λπ., για την προώθηση κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων και καινοτομίας». Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι η χώρα μας έχει πρόσφατα θεσπίσει «εθνικό σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, στο οποίο προβλέπονται βραχυπρόθεσμα μέτρα και μακροπρόθεσμες προτεραιότητες· και τον νόμο του 2017 για την ανακύκλωση, ο οποίος προσαρμόζει την ισχύουσα νομοθεσία στις αρχές της κυκλικής οικονομίας».
Από εδώ και μπρός χρειάζεται συνέχιση και ενίσχυση των προσπαθειών για επιτάχυνση της μετάβασης στην κυκλική οικονομία, την βελτίωση των επιδόσεων οικοκαινοτομίας ενώ πρέπει να σχεδιαστούν κατάλληλα κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας και νερού και αύξηση του επιπέδου ανακύκλωσης.
Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες που απέκτησαν Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία, η οποία εγκρίθηκε από το ΚΥΣΟΙΠ. Η ΝΔ την κατέθεσε ως “εθελοντική” δέσμευση της χώρας για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ η εφαρμογή της στρατηγικής έχει ήδη αποφασιστεί
Ειδικά για τα Πλαστικά: Ο ΠΘ ανακοινώνει ουσιαστικά την εφαρμογή της Οδηγίας που υπάρχει ήδη για τα πλαστικά μιας χρήσης, που αποτελεί συνέχεια μια παλιότερης πρωτοβουλίας της κας Σεγκολέν Ρουαγιαλ για την εξάλειψη των πλαστικών απορριμμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Αναμένουμε, λοιπόν, το σχέδιο της κυβέρνησης αφού η Οδηγία για τα Πλαστικά μιας Χρήσης έχει σαφές χρονοδιάγραμμα, πάνω σε θέματα ορισμού ποια πλαστικά θα ενταχθούν, ποιες πολιτικές θα προωθηθούν κλπ.
5.- «Ο τομέας των μεταφορών αντιπροσωπεύει στην ΕΕ σχεδόν το ένα τέταρτο των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και αποτελεί την πρωταρχική αιτία της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα αστικά κέντρα. Από το 2013 έως το 2016, οι εκπομπές από τις μεταφορές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 6 %.». Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω στις δράσεις που προτείνονται από την έκθεση.
«Δράσεις προτεραιότητας για το 2019
• Ανάληψη, στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης (ΕΠΕΑΡ), δράσεων προς την κατεύθυνση της μείωσης των βασικών πηγών εκπομπών —και εκπλήρωση του συνόλου των προτύπων ποιότητας του αέρα.
• Αναβάθμιση και βελτίωση του δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα και διασφάλιση της έγκαιρης υποβολής δεδομένων για την ποιότητα του αέρα.
• Επίσπευση της μείωσης των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) και των συγκεντρώσεων διοξειδίου του αζώτου (NO2). Για αυτό θα χρειαστεί, για παράδειγμα, περαιτέρω μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές, ιδίως σε αστικές περιοχές (και ενδέχεται να απαιτηθούν αναλογικοί και στοχευμένοι περιορισμοί στην πρόσβαση των οχημάτων στις πόλεις).
• Επίσπευση της μείωσης των εκπομπών και συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων (PM2,5 και PM10). Για αυτό θα απαιτηθεί, για παράδειγμα, περαιτέρω μείωση των εκπομπών από την παραγωγή ενέργειας και την παραγωγή θερμότητας με χρήση στερεών καυσίμων ή προαγωγή της αποδοτικής και καθαρής τηλεθέρμανσης.
• Αξιοποίηση της πρωτοβουλίας «Περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα σε μετάβαση» για τη μείωση της χρήσης άνθρακα στην οικιακή θέρμανση, με στόχο τον περιορισμό των εκπομπών αέριων ρύπων.»
Διαχρονικά (από το 2008) μεγάλο ζήτημα, ιδιαίτερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Επειδή ακριβώς όλα τα μέτρα που έχουν παρθεί όλα τα χρόνια (π.χ. μετρό, πράσινος δακτύλιος) δεν έχουν βελτιώσει την κατάσταση, ξεκινήσαμε την εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου για την Αθήνα (όλοι οι ρύποι) ενώ αντίστοιχο σχέδιο ολοκληρώνει και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για τη Θεσσαλονίκη. Θα ήθελα να προσθέσω ότι, μεγάλη ανακούφιση στο θέμα μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι κατ’ αρχήν, η δημιουργία εστιών πρασίνου και πάρκων. Η αναβάθμιση των μεγάλων και μητροπολιτικών πάρκων (Γουδί, Τρίτση) η ανάδειξη, προστασία και η δενδροφύτευση των ορεινών όγκων της Αττικής (Αιγάλεω-Ποικίλο, Πάρνηθα, Πεντέλη και Υμηττός), με παράλληλη διευθέτηση των προβλημάτων κυκλοφορίας, ανάπτυξη συγκοινωνιών σταθεράς γραμμής κλπ, μπορεί να συμβάλλουν στην μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Πιστεύω ότι παρόμοιες παρεμβάσεις στην Θεσσαλονίκη θα έχουν θετικά αποτελέσματα.
6.- « Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών, πρέπει να διαθέτουν άδεια περίπου 370 βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το 2015 οι βιομηχανικοί τομείς στην Ελλάδα με τις περισσότερες εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στην οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών ήταν οι «άλλες δραστηριότητες» (39 % —κυρίως η εντατική εκτροφή πουλερικών ή χοίρων, η παραγωγή τροφίμων και ποτών και η επιφανειακή επεξεργασία), η διαχείριση μη επικίνδυνων αποβλήτων (18 %) και τα ορυκτά προϊόντα (16 %). Οι βιομηχανικοί τομείς που είναι γνωστό ότι αποτελούν τους πλέον επιβλαβείς για το περιβάλλον στην Ελλάδα όσον αφορά τις εκπομπές στην ατμόσφαιρα είναι οι εξής: i) «ενέργεια-ισχύς» για όλους τους ρύπους εκτός της αμμωνίας (NH3) και των πτητικών οργανικών ενώσεων εκτός του μεθανίου (NMVOC)· ii) «ενέργεια-διύλιση» για τις εκπομπές NMVOC, νικελίου (Ni) και ψευδαργύρου (Zn)· iii) «ορυκτά προϊόντα» για την αμμωνία (NH3) και τον υδράργυρο (Hg)· και iv) «μη σιδηρούχα μέταλλα» για το χρώμιο (Cr), τον μόλυβδο (Pb) και το νικέλιο (Ni). Για τις εκπομπές στην κατηγορία «άλλες δραστηριότητες» υπάρχει έλλειψη δεδομένων. Η ανάλυση ανά ρύπο, που υποβλήθηκε από την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό μητρώο έκλυσης και μεταφοράς ρύπων (E-PRTR) το 2015, παρατίθεται παρακάτω.
Όσον αφορά τις εκπομπές στα ύδατα, η ενέργεια-ισχύς, η ενέργεια-διύλιση, τα χημικά και τα μέταλλα προσδιορίστηκαν ως οι πλέον ρυπογόνοι τομείς. Ο τομέας των μετάλλων ήταν ο τομέας με τη μεγαλύτερη παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ ο τομέας ενέργειας-ισχύος ήταν ο τομέας με τη μεγαλύτερη παραγωγή μη επικίνδυνων αποβλήτων.»
Με βάση τα στοιχεία που παραθέτει ν έκθεση της ΕΕ για τις βιομηχανικές εκπομπές αερίων θα πρέπει να αναληφθούν δράσεις ελαχιστοποήσης εκπομπών και ρύπων. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι πρέπει να θεσπιστούν κίνητρα για την υιοθεσία των κατάλληλων αντιρρυπαντικών τεχνολογιων και την εφαρμογή των πλεον καινοτόμων ιδεών. Πρέπει να προωθηθούν καινοτόμες λύσεις σε βιομηχανίες ώστε να μειώσουν την χρήση ορυκτών καυσίμων. Για παράδειγμα οι βιομηχανίες διύλισης πετρελαίου ή παραγωγής λιπασμάτων, να σταματήσουν την χρήση υδρογόνου που παράγεται από την ατελή καύση φυσικού αερίου και να προχωρήσουν σε παραγωγή υδρογόνου από ηλεκτρόλυση με ενέργεια από ΑΠΕ. Η ιδέα της εισαγωγής μονάδων CCS (CarbonCaptureandSequestration – σύλληψη άνθρακα και ασφαλής γεωλογική αποθήκευση) προσκρούει στην έλλειψη κατάλληλων χώρων1 ή δε εισαγωγή τεχνολογιών CCU (CarbonCaptureandUsage) προσκρούει στην έλλειψη κατάλληλης βιομηχανικής υποδομής επαναχρησιμοποίησης του διοξειδίου του άνθρακα σαν πρώτη ύλη στην παραγωγή νέων προϊόντων.
7.- Επί του παρόντος, η Ελλάδα έχει υπογράψει, αλλά δεν έχει ακόμη επικυρώσει, μια σειρά συνθήκες, ήτοι:
• το πρωτόκολλο υπεράκτιων δραστηριοτήτων της σύμβασης της Βαρκελώνης·
• το πρωτόκολλο για τις ειδικά προστατευόμενες περιοχές και τη βιοποικιλότητα στη Μεσόγειο·
• το πρωτόκολλο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παρακτίων ζωνών·
• τρεις συμφωνίες στο πλαίσιο της σύμβασης σχετικά με τη διαμεθοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μεγάλη απόσταση·
• το πρωτόκολλο του Κιέβου περί των μητρώων έκλυσης και μεταφοράς ρύπων·
• τη συμφωνία για τη διατήρηση των αποδημητικών υδρόβιων πτηνών της Αφρικής και της Ευρασίας· και
• το πρωτόκολλο για τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση της σύμβασης του Espoo.
• Τη σύμβαση Μιναματα για τον υδράργυρο που έχει κατατεθεί και δεν έχει επικυρωθεί.
Επίσης, η Ελλάδα δεν έχει υπογράψει ή επικυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση για τη ρύθμιση της φαλαινοθηρίας.
Προφανώς και πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες επικύρωσης των διεθνών συμβάσεων από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Θα τελειώσω με μερικά θέματα που εισάγονται από την νέα πρόεδρο της ΕΕ κα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν .
• Κλιματική Ουδετερότητα έως το 2050: Απαραίτητος στόχος, ο οποίος θα πρέπει να προωθηθεί άμεσα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ελλάδα πρέπει ως το τέλος του χρόνου να εκπονήσει και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική άνθρακα. Μαζί με την αναθεώρηση του ΕΣΕΚ για το 2030, πρέπει να διατυπωθεί και με σαφήνεια ο στόχος για το 2050 και το μίγμα πολιτικής. Περιμένουμε την ουσιαστική συζήτηση για την αναθεώρηση του ΕΣΕΚ, με έμφαση πλέον και σε θέματα ενεργειακής ασφάλειας, ενεργειακής εξάρτησης, κόστους για τον τελικό καταναλωτή, χρηματοδοτήσεων, κλπ., και ουσιαστική διαβούλευση, όπως έγινε και με το προσχέδιο ΕΣΕΚ.
• Επέκταση του ΣΕΔΕ στη ναυτιλία: Πάγια θέση της Ελλάδας είναι ότι οι πολιτικές που αφορούν την ποντοπόρο ναυτιλία πρέπει να διατυπώνονται στο πλαίσιο του IMO (να είναι δηλ. διεθνείς) προκειμένου να αποφεύγεται ο κίνδυνος διαρροής άνθρακα ή απλά η αλλαγή σημαίας των ελληνικών πλοίων. Αποσπασματικές λύσεις π.χ. μόνο για τα πλοία που φέρουν σημαία ευρωπαϊκού κράτους μέλους δεν θα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα για τη μείωση των εκπομπών παγκόσμια. Ήδη στο πλαίσιο του IMO έχουν αποφασιστεί στόχοι για τη ναυτιλία, και θα πρέπει η πρόταση που θα διατυπώσει η Ευρ. Επιτροπή να είναι συμβατή με το παγκόσμιο πλαίσιο.
• Συμπερίληψη στο ΣΕΔΕ των οδικών μεταφορών και κατασκευών: Ιδιαίτερα φιλόδοξο πλάνο. Οι οδικές μεταφορές περιλαμβάνονται στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ, αλλά συνεισφέρουν περίπου το 70% των εκπομπών από τις μεταφορές σε ευρωπαϊκό επίπεδο (2014).
• Φόρος άνθρακα στα σύνορα για να μειωθεί ο κίνδυνος διαρροής άνθρακα: ιδιαίτερα κρίσιμο θέμα για την Ελλάδα, καθώς πολλές βιομηχανίες στη χώρα, και ιδιαίτερα οι βιομηχανίες δομικών υλικών είναι ευάλωτες στον ανταγωνισμό από τρίτες χώρες που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ. Επειδή ακριβώς οι προτάσεις που υπήρχαν κατά την αναθεώρηση του ΣΕΔΕ το 2017 ήταν ανώριμες, είχαμε πετύχει την προστασία των βιομηχανιών αυτών. Πλέον, εφόσον σχεδιαστεί σωστά (και θα πρέπει η Ελληνική Κυβέρνηση να δώσει τη δέουσα σημασία) ο φόρος άνθρακα θα μπορούσε να βοηθήσει στην απανθρακοποίηση και της βιομηχανίας, προστατεύοντας την ελληνική βιομηχανία από τον ανταγωνισμό χωρών όπως η Τουρκία που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ.
• Δίκαιη Μετάβαση Κρίσιμο σημείο για την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε σχέση με τη Δυτ. Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, ενόψει και του στόχου που έθεσε ο ΠΘ για κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων μέχρι το 2028. Όσα έχουν ακουστεί μέχρι στιγμής για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (προϋπολογισμός μεταξύ 5 και 10 δις ευρώ για 41 ευρωπαϊκές περιοχές) είναι όμως πολύ λίγα. Θα πρέπει να διεκδικήσουμε μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις, να ενεργοποιηθεί το Ελληνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, να ολοκληρωθεί ο Οδικός Χάρτης Μετάβασης της Δυτ. Μακεδονίας που ξεκίνησε το 2019, να αναληφθούν ανάλογες πρωτοβουλίες για Μεγαλόπολη. Επιπλέον τα χρονικά περιθώρια μέχρι το 2028 είναι πολύ στενά, και θα πρέπει η κυβέρνηση να διεκδικήσει γρήγορες και ευέλικτες διαδικασίες για χρηματοδοτήσεις.
Τελειώνοντας θα ήθελα να εστιάσω στο γεγονός ότι η καλή κατάσταση και εφαρμογή της νομοθεσίας στην προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να συμβαδίζει με την καλή κατάσταση των εργαζομένων . Έτσι θέλω να συμφωνήσω με την διαπίστωση της κας προέδρου της ΕΕ : «Η αξιοπρέπεια της εργασίας είναι ιερή. Εντός των πρώτων 100 ημερών της θητείας μου, θα προτείνω ένα νομικό μέσο που θα διασφαλίζει ότι κάθε εργαζόμενος στην Ένωσή μας θα έχει δίκαιο κατώτατο μισθό. Το μέτρο αυτό αναμένεται ότι θα δώσει τη δυνατότητα στους εργαζομένους να έχουν αξιοπρεπή διαβίωση οπουδήποτε και αν εργάζονται. Οι κατώτατοι μισθοί θα πρέπει να καθορίζονται σύμφωνα με τις εθνικές παραδόσεις, μέσω συλλογικών συμβάσεων ή νομικών διατάξεων». Πώς οι τοποθετήσεις αυτές συνάδουν με τις προθέσεις της κυβέρνησης στα εργασιακά δικαιώματα, είναι απορίας άξιο.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σχολιάσω άρθρο του AssociatedPress που δημοσιεύεται στην εφημερίδα WashingtonTime (01.10.2019) που κατακρίνει την πολιτική Μπολσονάρο στο θέμα των πυρκαγιών στον Αμαζόνιο. Πιστός στο δόγμα «ανάπτυξη με κάθε κόστος», αντί να επικεντρωθεί στις προσπάθειες μείωσης των δασικών πυρκαγιών, συναντάται με τους παράνομους υλοτόμους και μεταλλωρύχους, προσφέροντας κάλυψη. Επικρίνει δε όσες χώρες τολμούν να τον κριτικάρουν, αδιαφορώντας, τελικά, για την οικολογική «μεγα-καταστροφή» που συντελείται σε βάρος της ανθρωπότητας, αφού η χλωρίδα που παράγει το 20% του οξυγόνου του πλανήτη έχει ήδη καταστραφεί.
Στο link που ακολουθεί, το βίντεο της τοποθέτησης.
