Το δικαστήριο του Όσλο και το νορβηγικό σύστημα δικαιοσύνης αξίζουν συγχαρητηρίων για τον τρόπο που διεξήγαγαν τη δίκη του χειρότερου δολοφόνου στην ιστορία της χώρας. Το δικαστήριο όρισε 174 δικηγόρους πολιτικής αγωγής, οι οποίοι θα προστάτευαν τα συμφέροντα των θυμάτων του Άντερς Μπέχρινγκ Μπρέιβικ. Οι δικαστές άκουσαν τις αυτοψίες καθενός από τα 77 θύματα που σκοτώθηκαν από το μακελειό του, αλλά και από τους 242 τραυματίες. Ο χρόνος που δόθηκε στους πενθούντες και στους επιζήσαντες δεν δόθηκε σε βάρος των νομικών δικαιωμάτων του Μπρέιβικ, ο οποίος απολογείτο για διάστημα μεγαλύτερο της μιας εβδομάδας. Ενώ η εμφάνιση του Μπρέιβικ στο δικαστήριο αποτελούσε μέρος της ενδελεχώς σχεδιασμένης μαζικής δολοφονίας, το δικαστήριο έμεινε πιστό στη διαδικασία, παραμένοντας αμετακίνητο στην τήρηση του γράμματος του νόμου. Αυτή δεν ήταν μια στρατιωτικού τύπου δίκη στο Γκουαντάναμο. Αυτή ήταν μια ανοιχτή δίκη, όπως ταιριάζει σε μια ανοιχτή κοινωνία.
Η δίκη του Μπρέιβικ δεν ήταν στρατιωτικού τύπου στο Γκουαντάναμο. Ήταν μια ανοιχτή δίκη σε μία ανοιχτή κοινωνία.
Το δικαστήριο έκανε επίσης σωστά που έκρινε πως ο Μπρέιβικ είχε σώας τας φρένας. Μια πράξη που είναι εξ ορισμού ψυχοπαθής μπορεί να έρθει εις πέρας από έναν άνθρωπο ο οποίος λειτουργεί λογικά, αναλαμβάνοντας την πλήρη ευθύνη της πράξης του. Η προσοχή στη λεπτομέρεια που έδωσε ο Μπρέιβικ όταν σχεδίαζε τις δύο επιθέσεις στις 22 Ιουλίου 2011 ήταν ανατριχιαστική. Μετακόμισε σε μια φάρμα αρκετά μεγάλη ώστε να αγοράσει φυτοφάρμακα χωρίς να κινήσει υποψίες. Ακόμη, ήταν αρκετά απομακρυσμένη ώστε να διασφαλίσει την απόλυτη μυστικότητα που χρειαζόταν ώστε να κατασκευάσει τη βόμβα του. Ήταν τόσο προγραμματισμένος που είχε καλέσει εκ των προτέρων τη διοργάνωση του Κάμπινγκ της Νεολαίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο νησί Ουτόγια ώστε να τους πείσει πως ήταν αστυνομικός που τον έστελναν για να τους προστατεύσει, στον απόηχο της βομβιστικής επίθεσης που είχε ο ίδιος διαπράξει στο Όσλο. Εκείνοι έστειλαν φέρι για να τον παραλάβει. Ο άντρας που αποβιβάστηκε από το φέρι ήταν εξοπλισμένος να σκοτώσει με κάτι περισσότερο από τη φυσική του δύναμη. Είχε προετοιμαστεί και σε διανοητικό επίπεδο να γίνει δολοφόνος, απευαισθητοποιώντας τον εαυτό του επί ένα χρόνο με ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι που πυροβολούσε ανθρώπινους στόχους με ρεαλιστικούς όρους ξανά και ξανά. Η εκπαίδευση των στρατιωτών άλλωστε περιλαμβάνει το να ξεπεραστεί το ισχυρό επίπεδο που έχει να κάνει με την αντίσταση που προβάλλει κανείς να σκοτώσει το είδος του. Ο Μπρέιβικ είχε σώας τας φρένας.
Ο Μπρέιβικ αφήνει στην ελεύθερη νορβηγική κοινωνία μια πολύ ισχυρή κληρονομιά. Είναι σίγουρο πως δεν θα αφεθεί ελεύθερος ξανά. Η κληρονομιά όμως είναι σίγουρο πως θα υπενθυμίζεται στους πολίτες κάθε 22η Ιουλίου για πολλές γενιές, μια κληρονομιά με την οποία πρέπει κανείς να συμβιβαστεί και αυτή είναι η ιδεολογία του Μπρέιβικ. Ο Μπρέιβικ κατάφερε πολύ περισσότερα από το να αμαυρώσει στους ίδιους τους πολίτες την εικόνα της Νορβηγίας ως ειρηνικής χώρας, ως χώρας που είναι ασφαλές να στέλνει κανείς τα παιδιά του να κάνουν κάμπινγκ το καλοκαίρι, ως χώρας που γέννησε το βραβείο Νόμπελ, ως χώρας που είναι αρκετά σίγουρη ώστε να λειτουργεί ως επιλυτής των διαφορών των άλλων χωρών. Ο Μπρέιβικ κατάφερε να κάνει την ισλαμοφοβία της Ακροδεξιάς αδύνατο να αγνοηθεί.
Τώρα, δεκατρείς μήνες μετά τις επιθέσεις, τα αποτελέσματα είναι μεικτά. Όπως είπε ο πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Thorbjørn Jagland, ο Μπρέιβικ μπορεί να μετρίασε την αντι-πολυπολιτισμική ρητορική της Ακροδεξιάς, αλλά το ίδιο το αντιπολυπολιτισμικό αίσθημα παραμένει. Η επίθεση αύξησε τις στρατολογήσεις στη νεολαία του Σοσιαλιστικού Κόμματος, αλλά το Κόμμα της Προόδου που είναι κατά των μεταναστών γραπώνει επίσης σταθερά τους υποστηρικτές του. Η εθνική συζήτηση που στόχο είχε να ασχολείται σχεδόν μανιωδώς με τις λεπτομέρειες της επίθεσης του Μπρέιβικ πρέπει τώρα να ασχοληθεί με τα πολιτικά της αίτια. Ωστόσο, οι δεξιοί πολιτικοί και οι διαδικτυακοί τόπου που τάσσονται κατά της μετανάστευσης στη Νορβηγία, η δουλειά συνεχίζεται κανονικά.
Ο πυρήνας της ιδεολογίας του Μπρέιβικ, πως δηλαδή το Ισλάμ αποτελεί απειλή για τους Ευρωπαίους και τους Νορβηγούς εξίσου, δεν είναι μόνο δική του, τις απόψεις του ενστερνίζεται και το βρετανικό ακροδεξιό κόμμα English Defence League, από τους Pam Geller και Robert Spencer, τους μεγαλύτερους αντιμουσουλμάνους της Αμερικής και από πολλούς άλλους ανά την Ευρώπη. Η πρωτοβουλία τους στη Στοκχόλμη να δημιουργήσουν μια παγκόσμια "αντι-τζιχάντ" ήταν αποτυχία, καθώς μόνο 200 παραβρέθηκαν. Όμως όλα τα κόμματα της Ακροδεξιάς συμφωνούν στο ζήτημα του κινδύνου της πολυπολιτισμικότητας και θεωρούν τη δημογραφική αλλαγή στην Ευρώπη καθώς οι Μουσουλμάνοι αυξάνονται ως πρόβλημα προς επίλυση. Ο ρατσισμός που βασίζεται στη βιολογία έχει αντικατασταθεί από αυτόν που βασίζεται στην κουλτούρα. Είναι απίθανο κάποιος Μπρέιβικ υπό κατασκευή να εξασκεί τον εαυτό του σε κάποιο απομονωμένο σπίτι κάπου αλλού στην Ευρώπη, δεν είναι όμως αδύνατο. Οι ιδέες που δημιούργησαν τον Μπρέιβικ δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Και αυτό είναι πρόβλημα τόσο ευρωπαϊκό όσο και νορβηγικό.
Editorial της Βρετανικής "The Guardian"
(Μετάφραση: Aναστασία Γιάμαλη)
