Η διασπορά του Covid-19 αφορά περισσότερες από εκατό χώρες μέσα σε λίγες εβδομάδες. Από τις 11 Μαρτίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ανακοινώσει πανδημία. Σύμφωνα με το έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Nature», η διασπορά του κορωνοϊού έχει καταστεί ασταμάτητη. Απεγνωσμένα δε, αναζητείται παγκόσμιος συντονισμός για τη διαχείριση αυτής της απρόσμενης και πρωτοφανούς υγειονομικής έκρηξης. Αντί του συντονισμού, όμως, βλέπουμε κυνισμό και κατάρρευση κάθε έννοιας αλληλεγγύης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον ευρωπαϊκό χώρο.
Παρότι όμως η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει προειδοποιήσει και ταυτόχρονα έχει τεκμηριώσει με ερευνητικές μελέτες σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά την επιτακτική ανάγκη προετοιμασίας των υγειονομικών συστημάτων, δεν φαίνεται να ιδρώνει το ους των ιθυνόντων. Τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια στη χώρα μας υπήρξε αύξηση των διαθέσιμων κρεβατιών ΜΕΘ της τάξης του 20%, σε καμία περίπτωση όμως δεν ανταποκρίνεται η μικρή αυτή αύξηση στις πραγματικές ανάγκες... πόσο μάλλον στις συνθήκες της πανδημίας.
Η μέση ηλικία των θανόντων στην Ιταλία με βάση τα στοιχεία προ δύο εβδομάδων ήταν τα 81 έτη και αναφέρεται πως τα 2/3 των ασθενών είχαν σακχαρώδη διαβήτη ή καρδιαγγειακά νοσήματα ή κάποια μορφή καρκίνου. Είναι λοιπόν σαφές πως οι θανόντες είχαν προβλήματα υγείας, όμως είναι επίσης σαφές πως ο θάνατός τους επήλθε από σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας, συνέπεια της πνευμονίας από κορωνοϊό, κατάσταση που χρειαζόταν αναπνευστική υποστήριξη, και φυσικά δεν θα είχαν πεθάνει σε διαφορετική περίπτωση. Από τους ασθενείς δε που έχουν ανάγκη από μηχανική υποστήριξη της αναπνοής τους, πάνω από τους μισούς θα επιβιώσουν... Κατά συνέπεια, κάθε ασθενής που χρειάζεται να διασωληνωθεί, αλλά τελικά αυτό δεν θα γίνει λόγω έλλειψης κρεβατιών ΜΕΘ, καταδικάζεται σε θάνατο, ενώ αν είχε διασωληνωθεί, θα είχε τουλάχιστον 50% πιθανότητα να επιβιώσει.
Γενναία μέτρα, αλλά όχι επαρκή
Τα μέτρα περιορισμού της διασποράς στην Ιταλία, παρότι γενναία, δεν κρίθηκαν επαρκή. Η ικανότητα του ιταλικού υγειονομικού συστήματος να απαντήσει αποτελεσματικά στις ανάγκες αυτών που ήδη νόσησαν και χρειάστηκαν εισαγωγή σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας δεν ήταν επαρκής, όπως τραγικά φάνηκε.
Δύο εβδομάδες πριν, όταν οι νεκροί ήταν 900, οι ίδιοι οι Ιταλοί γιατροί επισήμαναν την ανεπάρκεια μπροστά στο υγειονομικό τσουνάμι που ερχόταν. Σε μια χώρα, λοιπόν, με πληθυσμό 60 εκατομμύρια και διαθέσιμα 5.200 κρεβάτια ΜΕΘ, δηλαδή με διπλάσιο αριθμό διαθέσιμων κρεβατιών κατ' αναλογία πληθυσμού απ' ό,τι η χώρα μας, οι επισημάνσεις υπήρξαν...
Την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές οι νεκροί στην Ιταλία είναι 7.500!! Δύο βδομάδες πριν, οι Ιταλοί γιατροί καλούσαν για επείγουσα ανάπτυξη 2.500 επιπλέον κρεβατιών ΜΕΘ σε άμεση βάση και προμήθεια 5.000 αναπνευστήρων, με παράλληλη πρόσληψη προσωπικού (γιατρών, νοσηλευτών, περίπου στις 20.000)... Otherwise, a substantial number of unnecessary deaths will become inevitable, έλεγαν.
Προσωρινές ΜΕΘ από τους Κινέζους
Πέραν όμως των Ιταλών, ήδη οι Κινέζοι, παρουσιάζοντας είκοσι ημέρες πριν από τους Ιταλούς τα δικά τους δεδομένα, μιλούσαν για την ανάγκη ανάπτυξης προσωρινών, έστω, ΜΕΘ. Επισημαίνοντας ότι αναμένουν μείωση της θνητότητας στους βαρέως πάσχοντες καθώς η μηχανική υποστήριξη της αναπνοής ήταν η κύρια θεραπευτική διαχείριση των περιστατικών.
Κατά συνέπεια, όσα περισσότερα κρεβάτια ΜΕΘ τόσο καλύτερη και ευχερέστερη η διαχείριση των βαρέως πασχόντων και φυσικά μεγαλύτερη η πιθανότητα επιβίωσης των ασθενών, όπου βέβαια, στην περίπτωση της Κίνας, η μέση ηλικία των νοσηλευομένων στη ΜΕΘ ήταν 66 χρόνια. Έτσι, οι γιατροί της Wuhan επισημαίνουν την ανάγκη στελέχωσης των ΜΕΘ και ενίσχυσης των οικονομικών τους δεδομένων ώστε να επιτευχθεί καταλληλότερη διαχείριση των πασχόντων.
Τα συμπεράσματα από την πιο εκτεταμένη -μέχρι τώρα- έρευνα που δημοσιεύτηκε με βάση δεδομένα από τη Wuhan μιλούν για ανάγκη νοσηλείας σε ΜΕΘ στο 26% των ασθενών, ενώ η θνητότητα στο σύνολο των ασθενών υπολογίζεται στο 4,3%. Η πλειονότητα αυτών που είναι σε βαριά κατάσταση και εισάγονται στις ΜΕΘ είναι κατά κανόνα μεγαλύτερης ηλικίας, με συνοδά προβλήματα υγείας. Ενώ η εκτεταμένη εκδήλωση συμπτωμάτων συνοδεύει τα βαρύτερα περιστατικά.
Ενδιαφέρον είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός περιστατικών, περίπου 40% των μολυνθέντων, ερμηνεύτηκαν σαν ενδονοσοκομειακή διασπορά, με 29% του συνόλου να αφορούν επαγγελματίες Υγείας που μολύνθηκαν κατά τη διαχείριση των ασθενών, ενώ ένα 12% αφορούσαν επιμολύνσεις ασθενών που νοσηλεύονταν για άλλους λόγους... Αυτό και μόνο αποτελεί απόδειξη του τεράστιου κινδύνου και της ανεπάρκειας στη διαχείριση των ασθενών όταν δεν υπάρχουν τα κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας, όπως επισημαίνεται βέβαια από πολλές πηγές τις ημέρες αυτές στη χώρα μας!
Οι μέρες περνούν και τα περιθώρια στενεύουν, αλλά δεν φαίνεται να έχουμε συνειδητοποιήσει την έκταση του προβλήματος. Έχουμε βασιστεί υπερβολικά στα σωστά και αναγκαία μεν, αλλά όχι σίγουρα επαρκή και ικανά περιοριστικά μέτρα. Έχουμε σαστίσει με τις εικόνες της Ιταλίας και της Ισπανίας, ενώ από την άλλη βασιλεύει ο κυνισμός και το business as usually... Οι παράπλευρες απώλειες πάντα υπάρχουν, όπως στο Ζάλογγο.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Andrea Remuzzi, Giuseppe Remuzzi Covid-19 and Italy: what next? www.thelancet.com Published online March 12, 2020 https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30627-9
Yang Xiaobo: Clinical course and outcomes of critically ill patients with SARS-CoV-2 pneumonia in Wuhan, China: a single-centered, retrospective, observational study. Lancet Respir Med 2020 Published Online February 21, 2020 https://doi.org/10.1016/ S2213-2600(20)30079-5
Wang Dawei Clinical Characteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019 Novel Coronavirus-Infected Pneumonia inWuhan, China JAMA. 2020;323(11):1061-1069. doi:10.1001/jama.2020.1585 Published online February 7, 2020.
