Καθημερινά σχεδόν βομβαρδιζόμαστε από τα διάφορα μιντιακά μέσα. Εφημερίδες, περιοδικά, με διάφορα άρθρα, καθώς και τα γνωστά παράθυρα των τηλεοπτικών μέσων μας ενημερώνουν ότι η τιμή του πετρελαίου όχι απλώς "έπεσε" στα διεθνή χρηματιστήρια, αλλά σημείωσε ρεκόρ μείωσης δεκαετίας της τάξης του 75% περίπου, την οποία ο καταναλωτής δεν είδε στο βενζινάδικο όπου προμηθεύεται καύσιμο, αλλά μόνο στην τσέπη του, της τάξης του 20% περίπου, αφήνοντας έτσι να αιωρούνται αιχμές περί αισχροκέρδειας των διυλιστηρίων, των εταιρειών εμπορίας, των βενζινοπωλών, για το υπόλοιπο 55%.
Οι απλοί πολίτες, που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι και καταναλωτές βενζίνης, λόγω μη ειδικών γνώσεων και έλλειψης σωστής και αντικειμενικής πληροφόρησης, κάνουν συγκρίσεις μεταξύ της τιμής της αντλίας του πρατηρίου όπου εφοδιάζουν τα αυτοκίνητά τους και των διεθνών τιμών του αργού πετρελαίου. Το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρισης τους μπερδεύει και τους οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα. Αλλά ας απομυθοποιήσουμε τα πράγματα για να δούμε τι πραγματικά συμβαίνει.
Όντως το βαρέλι αργού πετρελαίου παρουσίασε πτώση ρεκόρ δεκαετίας της τάξης του 75%: από 140 δολάρια το βαρέλι το καλοκαίρι του 2007 έφτασε στα 36 δολάρια στις αρχές του 2016. Η τελική τιμή στο βενζινάδικο, όμως, ήταν μόνο κατά 20% μειωμένη.
Εδώ εύλογα ο πολίτης διερωτάται κάνοντας τη διαίρεση: "Εγώ, το 2007, αγόραζα τη βενζίνη 1,80 ευρώ, όταν το βαρέλι είχε 140 δολάρια, τώρα, το 2016, μειώθηκε στα 36 δολάρια, δηλαδή 75% μείον, άρα πρέπει να αγοράζω τη βενζίνη 0,45 λεπτά! Εγώ, όμως, την αγοράζω 1,40 ευρώ. Τι γίνεται και μειώθηκε μόνο 20% αντί 75%;".
Εδώ πρέπει να ενημερωθεί ο πολίτης ότι για τη διαμόρφωση των τιμών των καυσίμων στην Ευρώπη, και κατά συνέπεια στη χώρα μας, εκτός της διεθνούς τιμής του αργού πετρελαίου υπάρχουν και "δευτερογενείς" ενοποιημένες γεωγραφικές αγορές που διαμορφώνουν τιμές παραγωγής και προμήθειας πετρελαϊκών προϊόντων.
Οι αγορές της Μεσογείου, που αφορούν τις χώρες του Νότου και συγκεκριμένα την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Μάλτα. Και οι αγορές της βορειοδυτικής Ευρώπης, που αφορούν τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο.
Αυτές οι ενοποιημένες γεωγραφικές αγορές διαμορφώνουν καθημερινά τιμές όχι ως προς το πόσο αξίζει το βαρέλι αργού πετρελαίου, αλλά ως προς το πόσο θα πωλείται ως έτοιμο κατεργασμένο τελικό προϊόν, π.χ. ως βενζίνη, πετρέλαιο κίνησης και λοιπά προϊόντα διύλισης από τα διυλιστήρια της Μεσογείου ή της Βορειοδυτικής Ευρώπης.
Εμείς, ως χώρα που υπάγεται στις χώρες του Νότιας Ευρώπης, πηγαίνουμε σύμφωνα με τις τιμές πλόων της Μεσογείου, τις επονομαζόμενες Platts CIF Med. Ενώ οι χώρες του Βορρά πάνε με τις τιμές πλόων της Βορειοδυτικής Ευρώπης, τις επονομαζόμενες Platts CIF NWE.
Οι δε τιμές αυτές εκφράζονται σε $/mt (δολάρια ανά μετρικό τόνο μονάδα βάρους) έτοιμου προϊόντος, π.χ. βενζίνη 95, και όχι σε ευρώ/m³ (ευρώ ανά κυβικό - μονάδα όγκου, ίση με 1.000 λίτρα).
Καθημερινά γίνονται μαθηματικές πράξεις για να βρεθούν ισοτιμίες ευρώ - δολαρίου, να μετατραπούν οι μονάδες βάρους σε μονάδες όγκου, κιλά - λίτρα, γιατί τα καύσιμα δεν πωλούνται με το κιλό, αλλά με το λίτρο, και βεβαίως όχι σε δολάρια αλλά σε ευρώ, τόσο από τα διυλιστήρια προς τις εταιρείες εμπορίας όσο και από αυτές προς τα βενζινάδικα και αυτά στον καταναλωτή. Έχουμε να κάνουμε με ισοτιμίες νομισματικών μονάδων και ειδικά βάρη προϊόντων.
Σε αυτές τις καθημερινές τιμές, οι οποίες διαμορφώνονται και με βάση την τιμή του βαρελιού του αργού, αλλά και με βάση τον μέσο όρο προσφοράς και ζήτησης των προηγούμενων τεσσάρων ημερών ανά έτοιμο προϊόν της γεωγραφικής περιοχής αγοράς της Μεσογείου χωριστά, π.χ. βενζίνης, πετρελαίου κίνησης κ.λπ., έρχονται επιπλέον να προστεθούν φόροι, τέλη, έξοδα, κέρδη για τη διαμόρφωση της ημερήσιας τιμής.
Παράδειγμα ανάλυσης κόστους 1 λίτρου βενζίνης αμόλυβδης 95 στην αντλία του βενζινάδικου που κοστίζει 1,40 ευρώ:
* 0,262 λεπτά ΦΠΑ.
* 0,670 λεπτά ΕΦΚ (Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης).
* 0,00021 λεπτά PAE (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας).
* 0,0056 λεπτά Ειδική Εισφορά Ν. 1571/85.
* 0,0137 λεπτά Ειδικό Τέλος.
* 0,0138 λεπτά Κόστος Αποθεμάτων Ασφαλείας.
* 0,0057 λεπτά Διυλιστικά Έξοδα.
* 0,11 λεπτά Μεικτό Κέρδος Εταιρείας Εμπορίας - Μεταφορικά - Κέρδος Πρατηριούχου.
* 0,319 λεπτά Κόστος Προϊόντος προ Φόρων Δασμών Κερδών.
Συμπεράσματα:
1. 0,33 λεπτά αύξηση το λίτρο μέσα σε τρία χρόνια από ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., δηλαδή αύξηση 46,42 %.
2. Εκ των οποίων 0,20 λεπτά αύξηση το λίτρο σημειώθηκε επί ΠΑΣΟΚ, σε χρονικό διάστημα τριών μηνών το 2010.
3. 27,98% το ποσοστό συμμετοχής του αργού επί της διαμόρφωσης της τελικής τιμής στην αντλία του πρατηρίου, δηλαδή το 1/4 της τιμής.
4. Τα διυλιστήρια, οι εταιρείες εμπορίας και οι πρατηριούχοι κερδίζουν ελάχιστα.
5. Τα υπόλοιπα συμπεράσματα, δικά σας.
* Ο Ν. Τζεδόπουλος είναι MBA, μέλος του Τμήματος Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ
