Τις διώχνεις και ξαναγυρίζουν σαν τύψεις και τις διώχνεις ξανά και απαιτούν, απαιτούν, τι διάολο απαιτούν... κανείς δεν ξέρει. Οι ώμοι ανασηκώνονται όλο και πιο δύσκολα όμως, όλο και απαιτούν περισσότερη ενέργεια για να δείξουν αδιαφορία. Κι η Γη γυρίζει κι η Γη γυρίζει και η ζωή προχωρά... Πώς μπορώ να γυρίσω πίσω και να επισκευάσω μια συνείδηση που έκανε κάτι, πριν καν γεννηθώ; Ο λόγος για κάτι συμπολίτες μου, που έφυγαν για τον βορρά, φορώντας στο στήθος ένα πάνινο αστέρι, και δεν γύρισαν ποτέ. Ένας ολόκληρος ουρανός από αστέρια που έσβησαν χωρίς κανένα ίχνος μέσα στο απόλυτο σκοτάδι. Δεν ξέρω πόσοι από αυτούς ήταν, αν ήταν, μιάσματα των Ναζί. Ανάπηροι, κομμουνιστές, ομοφυλόφιλοι, Εβραίοι, γύφτοι, αντιφρονούντες. Πόσο τελικά κινδύνεψε το ράιχ από αυτούς τους ανθρώπους που στο πογκρόμ που τους επιφύλαξαν οι κερκυραίοι του 1891 αντέδρασαν μόνο με ειρηνική φυγή…

Εγώ τους φαντάζομαι σαν 2.200 χαμόγελα στον δρόμο που γιόρταζαν τις γιορτές τους, φιλιόντουσαν τα Χριστούγεννα ή στις γιορτές του Ρος Ασανά ή του Πεσάχ, μιλούσαν για τους έρωτές τους, τους ζούσαν ή τους περίμεναν. Ξέρω ότι ορισμένοι συντοπίτες μου, έκαναν πολλά γι αυτούς, κάποιοι όμως από τους υπόλοιπους έκαναν τα αδιανόητα... Γι' αυτούς νιώθω ενοχές, όταν κοιτώ το εκτυφλωτικό σκοτάδι, ανάμεσα στα άστρα. Όταν περπατώ στη συνοικία της ένοχης σιωπής με στοιχειώνουν, τα άδεια κρεβάτια, με τα ανοιχτά έρημα παράθυρα και τις ανεμίζουσες κουρτίνες που χαιρετούσαν για πολλά χρόνια σαν μαντήλια αποχωρισμού... Μπορεί να έχουν περάσει 70 χρόνια από τότε, αλλά τα παράθυρα μένουν ακόμα ανοιχτά και ψυχραίνουν το εσωτερικό εκεί που υπήρχε ζεστασιά. Με ενοχλεί όταν παρκάρω σε ακάλυπτους ερειπίων και αναγνωρίζω το δάπεδο ενός δωματίου κάτω από τις ρόδες.

Αυτοί οι χώροι που καταπατώ αυθαίρετα, άνηκαν σε ζεστασιές, τι διάολο δουλειά έχω εγώ και το αυτοκίνητό μου και με ποιο δικαίωμα βεβηλώνω κάτι που αγαπήθηκε και προπαντός νοσταλγήθηκε σε στιγμές απελπισίας, πόνου και τρόμου; Γιατί χάθηκε η αγάπη για τον συνάνθρωπό μας; γιατί συνταχθήκαμε πίσω από το βολικό ανάθεμα του «κωλοεβραίου»; Γιατί γενικεύουμε σαν αμόρφωτοι; Γιατί αμέσως μετά τον πόλεμο βάλθηκαν οι πολεοδόμοι να κάνουν ζημιές σε αυτούς τους χώρους πιο μεγάλες από αυτές των βομβαρδισμών; Γιατί τους ονομάζουμε έλληνες Εβραίους, όπως δεν ονομάζουμε έλληνες καθολικούς; γιατί δεν τους αναφέρουμε σαν Κερκυραίους; Τι διάολο ήταν μετά από κάτι αιώνες παραμονής στο νησί τους; Τι διαφορετικό έχουν από τους φίλους, συμμαθητές, συνεργάτες, γείτονες, περαστικούς, Τι διαφορετικό είχαν οι πρόγονοι του Λιάκη, του Ραφαήλ, της Νίνας, του Ζήνωνα, από εμάς τους… Αρίους; Γιατί κάναμε 60 ολόκληρα χρόνια να στήσουμε ένα μνημείο γι' αυτούς, που έκλαψαν φεύγοντας από κοντά μας; Ένα μνημείο που τους δείχνει περισσότερο τέρατα παρά ανθρώπους, στέκει τώρα σε μια πλατεία, που δεν παίζουν παιδιά. Έτσι, δεν μπορούν να δουν ότι έχουμε τη συνείδησή μας σε καταστολή αλλά να βλέπουν οι τουρίστες πόσο υποφέραμε στην κατοχή. Πιστεύω ότι τα χρέη πρέπει να ξεκαθαρίζονται και δεν πρέπει ποτέ να παραγράφονται, ειδικά τα ηθικά. Η εβραϊκή συνοικία στέκει ακόμη βομβαρδισμένη, με ισοπεδωμένα πολλά κτίρια. Ανάμεσα στα μισοθαμένα περιγράμματα των κτιρίων που υπάρχουν ακόμη, ας φυτέψουμε για κάθε οικογένεια που έφυγε, μια ζωή αφιερωμένη στη χαμένη δική τους. Ένα κυπαρίσσι με μια πλακέτα με το όνομα της κάθε οικογένειας. Έτσι θα είναι πάλι κοντά μας, ανάμεσά μας, θα ζουν και θα μεγαλώνουν στα σπίτια τους σαν εμάς.

*Ο Περικλής Λάσκαρις είναι Κερκυραίος αρχιτέκτων.