Το 19ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας σηματοδότησε το πέρασμα σε μια νέα φάση για το διαρκώς εξελισσόμενο κινεζικό πείραμα, τον λεγόμενο “σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά” ή “σοσιαλισμό με οικονομία της αγοράς”. Το άνοιγμα της Κίνας στον κόσμο που ξεκίνησε την περίοδο του Ντενγκ Σιαοπίνγκ, συνοδεύτηκε από την έμφαση στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την εδραίωση της αντίληψης ότι η ιδιωτική οικονομία αποτελεί “αναγκαίο συμπλήρωμα” στη σοσιαλιστική οικονομία.
Έκτοτε στην ίδια την Κίνα αλλά και τον κόσμο έχουν συντελεστεί τεκτονικές αλλαγές: Την παγκόσμια κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού και το πέρασμα από την ιστορική φάση των ζωνών επιρροής σε διασυνδεδεμένη παγκοσμιοποιημένη οικονομία διαδέχθηκε η συνεπακόλουθη κρίση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, η αμφισβήτηση της παγκοσμιοποίησης και το πέρασμα από τον “μεταψυχροπολεμικό” μονοπολικό κόσμο σε ένα νέο, πολυπολικό σύστημα, που γεννά νέες συμπράξεις, αλλά και ανταγωνισμούς και νέες περιφερειακές συρράξεις υπό την μορφή είτε ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, είτε “proxy wars” (πολέμων “δι' αντιπροσώπων”). Η εκλογή Τραμπ επιταχύνει τις διεργασίες σε πολλά πεδία:
Η στροφή της διοίκησης Τραμπ στην εσωτερική πολιτική ατζέντα και οι παλινωδίες της στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής έχουν γεννήσει “κενό ηγεσίας” σε έναν κόσμο όπου αναδεικνύονται συνεχώς νέες προκλήσεις, αλλά και νέοι δρώντες, που φιλοδοξούν να κατακτήσουν το δικό τους μερίδιο ισχύος σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Το 19ο Συνέδριο του Κ.Κ. Κίνας επικύρωσε τη βούληση της Κίνας να πρωταγωνιστήσει στην
οικοδόμηση ενός νέου πλαισίου παγκόσμιας διακυβέρνησης, αλλά και να κατοχυρώσει τον ρόλο της ως ρυθμιστικής δύναμης στην παγκόσμια οικονομία.
Δεν είναι τυχαίο ότι η μεγαλύτερη οικονομική πρωτοβουλία στον κόσμο σήμερα εκπορεύτηκε και
υλοποιείται από την Κίνα: Η Πρωτοβουλία «Μια Ζώνη - Ένας Δρόμος» (ΜΖΕΔ), η αναβίωση δηλαδή με σύγχρονους όρους του Δρόμου του Μεταξιού, προωθεί, παράλληλα με τις τεράστιες επενδυτικές συμφωνίες, που βρίσκονται υπό υλοποίηση, κι ένα νέο μοντέλο διεθνών σχέσεων με βάση τον κεντρικό στόχο του Κ.Κ. Κίνας (όπως περιγράφηκε από τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και αποτυπώθηκε στο σύνταγμα του κόμματος από το 19ο Συνέδριο): την οικοδόμηση ενός «Κοινού μέλλοντος για την ανθρωπότητα», βασισμένου στην ειρήνη, την αμοιβαία επωφελή συνεργασία, τη μετάδοση της γνώσης και της αντίληψης περί παγκόσμιας αλληλοδιασύνδεσης της ανθρώπινης ζωής.
Το γεγονός ότι εκατό χώρες και διεθνείς θεσμοί έχουν δείξει επίσημο ενδιαφέρον για την πρωτοβουλία ΜΖΕΔ και ότι μέχρι σήμερα έχουν υπογραφεί 80 Μνημόνια κατανόησης και συνεργασίας καταδεικνύει την ενεργητική ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας στην πρωτοφανή αυτή διαδικασία.
Στο πρόσφατο διεθνές φόρουμ “Διάλογος υψηλού επιπέδου του Κ.Κ. Κίνας με τα πολιτικά κόμματα του κόσμου” που διεξήχθη στο Πεκίνο στις 2-3 Δεκεμβρίου και είχαμε την τιμή να πάρουμε μέρος ως ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ τετρακοσίων κομμάτων από 160 χώρες, ο Κινέζος Πρόεδρος κάλεσε τα πολιτικά κόμματα του κόσμου να ακολουθήσουν το ρεύμα της ειρήνης, της συνανάπτυξης και της οικοδόμησης ενός παγκόσμιου συστήματος ασφαλείας, έναντι των απειλών του πολέμου, της φτώχειας και των φυσικών καταστροφών, τονίζοντας ότι δεν είναι αποδεκτό κάποιες χώρες “να χτίζουν τα δικά τους συστήματα ασφάλειας προκαλώντας ανασφάλεια στους υπόλοιπους”, σαφής υπαινιγμός για τους αμερικανικούς σχεδιασμούς.
Το λεγόμενο “Κινεζικό Όνειρο” περιλαμβάνει τρεις βασικούς μετρήσιμους στόχους: Την οικοδόμηση μιας “κοινωνίας μετριοπαθούς ευημερίας” (ένας όρος κομφουκιανής έμπνευσης) ώς το 2020, την ανάδειξη της Κίνας σε σύγχρονη σοσιαλιστική χώρα ώς το 2035 και τον μετασχηματισμό της σε μια ευημερούσα, ισχυρή, δημοκρατική και αρμονική σοσιαλιστική χώρα ως το 2050. Η κινεζική ηγεσία γνωρίζει ότι στόχοι τέτοιου βεληνεκούς δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς διεθνείς συνέργειες, γι' αυτό και τις επιδιώκει σφόδρα, προτείνοντας ένα νέο τύπο διακομματικών σχέσεων, που θα βασίζονται στην αναζήτηση του κοινού εδάφους, την ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας και τον αλληλοσεβασμό. Όπως τόνισε ο Πρόεδρος Σι κατά την ομιλία του στο προαναφερθέν διεθνές φόρουμ, την 1η Δεκεμβρίου, η Κίνα δεν εισήγαγε κανένα μοντέλο, αλλά και δεν πρόκειται να απαιτήσει ποτέ από καμία άλλη χώρα να αντιγράψει και να εφαρμόσει το κινεζικό μοντέλο. Αντιθέτως, θεωρεί απαραίτητη την αμοιβαία γνώση μεταξύ των πολιτισμών και δηλώνει έτοιμη να προσκαλέσει, γι' αυτόν τον λόγο, 15.000 πολιτικούς ηγέτες από όλο τον κόσμο να την επισκεφθούν τα επόμενα πέντε χρόνια.
Η Κίνα δηλώνει παρούσα στη διαδικασία μεταρρύθμισης της παγκόσμιας διακυβέρνησης, διακηρύσσοντας ταυτόχρονα προς πάσα κατεύθυνση ότι ποτέ δεν επιδιώκει την ηγεμονία και τον επεκτατισμό, ακόμη κι αν οι προβλέψεις δείχνουν ότι το 2022 οι χώρες της Πρωτοβουλίας “Μια Ζώνη - Ένας Δρόμος” θα έχουν κατακτήσει την πρωτοκαθεδρία έναντι των ΗΠΑ, παράγοντας το 31% του παγκόσμιου ΑΕΠ (έναντι 25% της σημερινής δεσπόζουσας υπερδύναμης).
Από τη σκοπιά ενός κόμματος της ευρωπαϊκής Αριστεράς, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, έχουμε σίγουρα σημαντικές κριτικές παρατηρήσεις να καταθέσουμε αντιπαραβάλλοντας τη δική μας ανάλυση περί δημοκρατίας και σοσιαλισμού με την κινεζική οπτική. Αυτό που, όμως, δεν μπορεί να αγνοηθεί από κανέναν, είναι ότι σε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης, ύφεσης και διεύρυνσης του κοινωνικού αποκλεισμού, η Κίνα, βασισμένη σε ένα ιδιότυπο μείγμα κεντρικού σχεδιασμού και οικονομίας της αγοράς, αναπτύσσεται ραγδαία και έχει κατορθώσει να βγάζει πλέον 13 εκατομμύρια ανθρώπους από τα όρια της φτώχειας κάθε χρόνο και να βελτιώνει συνεχώς τις συνθήκες ζωής του πληθυσμού, επίτευγμα ασύλληπτο σε μέγεθος και σίγουρα ευρισκόμενο στον αντίποδα των ευρωατλαντικών πολιτικών προτεραιοτήτων.
* Ο Γιάννης Μπουρνούς είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, υπεύθυνος Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων
