Της Γκίγκης Αργυροπούλου

Το εγκαταλελειμμένο για πέντε χρόνια θέατρο «Εμπρός» ενεργοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο από την Κίνηση Μαβίλη. Η ενεργοποίηση ήταν αρχικά μια «πρακτική πρόταση» 12 ημερών, ένα μοντέλο λειτουργίας που περιελάμβανε δράσεις, εργαστήρια και συζητήσεις. Αναγνωρισμένοι και νέοι καλλιτέχνες, φοιτητές και καθηγητές πανεπιστημίων, θεωρητικοί, αρχιτέκτονες και κάτοικοι συμμετείχαν σε ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα πολιτιστικών και κοινωνικών δράσεων: το «Εμπρός» έμοιαζε να καταλαμβάνει έναν απροσδόκητο χώρο στην «καλλιτεχνική» αγορά της Αθήνας, προσελκύοντας ένα διαφορετικό κοινό.

Από την Κυριακή 16 Οκτωβρίου, μόλις ανακοινώθηκε ότι η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) ζητάει την εκκένωση του «Εμπρός» ξεκινήσαμε συλλογή υπογραφών και λαμβάνουμε συνεχώς μηνύματα στήριξης από την Ελλάδα και το εξωτερικό. «Για τη διάσωση του δικού μας “Εμπρός”» ήταν ο τίτλος ενός e-mail. «Αυτή η πρωτοβουλία έχει ήδη κερδίσει διεθνή αναγνώριση και ενδιαφέρον. Είναι μια παραγωγική και προοδευτική απάντηση από καλλιτέχνες ενάντια στην κρίση. Πόλεις προσφέρουν στους πολίτες άδεια κτίρια», γράφει το αγγλικό κείμενο της petition. «Ακούγεται ότι ο χώρος θα ενοικιαστεί εμπορικά σε άλλη ομάδα, ποια ομάδα θα είχε τα έσοδα αυτή τη χρονική στιγμή να κάνει κάτι τέτοιο;» αναρωτιέται κάποιος στο facebook. «Αυτό δεν έχει να κάνει με τη στήριξη απλώς μιας καλλιτεχνικής δομής, έχει να κάνει με τη στήριξη μιας πρωτοβουλίας αυτοοργάνωσης, μια κινητοποίηση δημιουργικότητας, μια γέφυρα ανάμεσα στην τέχνη και την κοινωνία», σημειώνει η διευθύντρια του DasArts Barbara Van Lindt.

Αυτό που ξεχώριζε το «Εμπρός» ήταν η άμεση επαφή με το καλλιτεχνικό τοπίο και την πόλη, αλλά και η λειτουργία του εκτός των κανόνων της «καλλιτεχνικής αγοράς». Αποφεύγοντας να ορίσει μια σαφή χρήση, ήταν ένας ανοιχτός χώρος για καλλιτεχνικές ομάδες, για δράσεις από τους κατοίκους της γειτονιάς αλλά και άλλες μη εμπορικές δράσεις. Το πρόγραμμά του της περσινής χρονιάς περιλαμβάνει μια ολόκληρη γενιά δημιουργών που για δέκα περίπου χρόνια παράγει έργο στο επισφαλές καλλιτεχνικό τοπίο της Ελλάδας. Για ένα σχεδόν χρόνο, το «Εμπρός» υπήρξε ένα ιδιότυπο κέντρο τεχνών — ένα κέντρο που, ενώ την οργάνωση και επιμέλεια έμοιαζε να έχει η Κίνηση Μαβίλη ουσιαστικά αποτελούσε έργο όλων όσων συμμετείχαν, οργάνωναν και παρουσίαζαν δράσεις.

«Παρακαλούμε για την άμεση κινητικότητά σας επί του θέματος, δεδομένου ότι η Εταιρεία μας προτίθεται να προβεί σε άμεση αξιοποίηση του εν θέματι δημόσιου ακινήτου, καθώς άλλη θεατρική ομάδα έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για μίσθωση του ακινήτου για τη χειμερινή περίοδο και επιθυμεί την επίσκεψη με τεχνικό για να προβεί στον σχετικό έλεγχο του κτιρίου και το προγραμματισμό παραστάσεων», διαβάζουμε στο έγγραφο της ΕΤΑΔ.

Η αξιοποίηση και η μίσθωση είναι φυσικά αναγκαία σε μια νεοφιλελεύθερη οικονομία. Το κράτος «οφείλει» να αξιοποιεί και να ιδιωτικοποιεί. Ο ρόλος του «περιορίζεται» στο να προσφέρει ένα πλαίσιο για την «καλή λειτουργία» της ελεύθερης οικονομίας. Η αγορά θέτει τους δικούς της κανόνες και όλοι είμαστε ελεύθεροι. Ελεύθεροι να επιλέξουμε τις κατάλληλες ενέργειες που θα μεγιστοποιήσουν το προσωπικό ή κοινωνικό κέρδος. Τι γίνεται όμως με εκείνες τις περιοχές της κοινωνίας που δεν υπάγονται αναγκαστικά τους κανόνες της ζήτησης και της προσφοράς;

Πριν λίγους μήνες, με πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων, η αστυνομία «αποκατέστησε την ομαλή λειτουργία της Κλειστής Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης». Ενώ η αγορά της Ελλάδας περνάει τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών, και υπάρχει πρωτοφανής προσφορά χώρου, το κράτος αναλαμβάνει δράση για να εξασφαλίσει την «ομαλή λειτουργία», την «αξιοποίηση» και ενοικίαση χώρων συλλογικής διαχείρισης και αυτοοργάνωσης. Το ελληνικό κράτος, ενώ αδυνατεί να προσφέρει κοινωνικές παροχές, να στηρίξει υποτυπωδώς τον πολιτισμό, ακόμα να προστατέψει τους πολίτες, αποφασίζει ότι προτεραιότητα αυτή τη στιγμή είναι το σταμάτημα τέτοιων πρωτοβουλιών δράσης και οργάνωσης, χωρίς προφανώς να είναι σε θέση να προσφέρει εναλλακτικές.

Ποιες είναι οι συνέπειες τέτοιων αποφάσεων και πως διαμορφώνουν εν τέλει ένα μελλοντικό τοπίο; Αλλά και ποια είναι η δική μας ευθύνη σήμερα; Ποιοι τρόποι και πρακτικές μας επιτρέπουν να ξανασκεφτούμε σχέσεις και ρόλους στην κοινωνία, που ενδεχομένως να παράγουν μελλοντικά νέες εναλλακτικές;

Η Γκίγκη Αργυροπούλου είναι σκηνοθέτρια και θεωρητικός, μέλος της Κίνησης Μαβίλη

Πηγή: Ενθέματα Αυγής