Η συζήτηση για το καταστατικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ σχετίζεται άμεσα με την πιθανότητα ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το πολιτικό-καταστατικό πρόγραμμα θεωρείται ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας για τον ΣΥΡΙΖΑ, στο βαθμό που αποτελεί «εργαλείο» ώσμωσης του με την κοινωνία και ιδιαίτερα με το μπλοκ των λαϊκών-καταπιεσμένων τάξεων.
Ένα πολιτικό πρόγραμμα που λαμβάνει υπόψη του τις ανάγκες, τους στόχους και τα αιτήματα της εργατικής «σφαίρας», συμβάλλει στην σφυρηλάτηση και στην οργανική σύμφυση του αριστερού-ριζοσπαστικού κόμματος και των λαϊκών στρωμάτων. Η διαχείριση και η ρύθμιση των «ροών» της οικονομικής κρίσης προς όφελος του άρχοντος συνασπισμού εξουσίας έχει συμβάλλει στην αποδυνάμωση της «δομικής» θέσης του κοινωνικού μπλοκ των καταπιεσμένων τάξεων. Ουσιαστικά, η συγκεκριμένη ταξική διαχείριση της οικονομικής κρίσης ισοδυναμεί με την αναδιανομή πλούτου, ισχύος και δύναμης προς την πλευρά του άρχοντος συγκροτήματος εξουσίας.
«Η κρίση μετατρέπεται λοιπόν σε «ευκαιρία», καθώς επιταχύνει και ενισχύει τον βασικό στόχο των οικονομικών και πολιτικών ελίτ, δηλαδή την απαξίωση της εργασίας, την περιστολή του κοινωνικού κράτους, την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και την αντιδραστική αναδιάρθρωση της οικονομίας και της κοινωνίας προς όφελος του κεφαλαίου και του αστικού μπλοκ εξουσίας»1.
Και σε αυτή την προσίδια και δομική μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης προς όφελος του άρχοντος συγκροτήματος οφείλει να «απαντήσει» ένα αριστερό-ριζοσπαστικό κόμμα που βρίσκεται «προ των πυλών» της κυβερνητικής εξουσίας. Και το καταστατικό του πρόγραμμα, στις συνθήκες της βαθιάς και πολυεπίπεδης οικονομικής κρίσης, νοείται ως «εργαλείο» πολιτικής, προγραμματικής και ιδεολογικής «σκευής» που διαμορφώνεται λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα των «από κάτω», ιδιαίτερα τώρα, που το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί, εκφράζει και συναρθρώνει τα συμφέροντα ενός σημαντικού τμήματος των πληττόμενων κοινωνικών τάξεων.
Και το πολιτικό πρόγραμμα του κόμματος της ριζοσπαστικής αριστεράς, εμπλουτισμένο και «επικαιροποιημένο» κάθε στιγμή νοείται ως η πολιτική και ιδεολογική αποκρυστάλλωση των σχέσεων εκπροσώπησης που έχει συγκροτήσει το κόμμα. Η συγκεκριμένη πολιτική, προγραμματική και ιδεολογική απεύθυνση του κόμματος και του προγράμματος, το «ποιοτικό του βάθεμα», «απαντά» και στο περιεχόμενο της αναγκαίας και απαραίτητης οικονομικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.
Μία τιτάνια προσπάθεια που θα αποτελέσει έργο ενός αριστερού-ριζοσπαστικού κόμματος, το οποίο καλείται να υπερβεί έναν κοινωνικό «ερειπιώνα» στηριζόμενο σε μία πλατιά κοινωνική και πολιτική συμμαχία του κόσμου της μισθωτής εργασίας με τα πληττόμενα μεσαία κοινωνικά στρώματα. Και ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να λειτουργήσει ως το κόμμα-συλλογικός διανοούμενος αυτής της πλατιάς και διευρυμένης κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας, διαχέοντας και μπολιάζοντας με την ιδεολογία του τους κοινωνικούς «πυλώνες» αυτής της συμμαχίας. Η «στιγμή» είναι ιστορική για το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Και ακριβώς η ιστορικότητα και η κρισιμότητα των στιγμών απαιτεί την καθημερινή επεξεργασία προγραμματικών θέσεων που θα κινούνται στον αντίποδα της τρέχουσας κυβερνητικής «Μνημονιακής» διαχείρισης.
Η συνεχόμενη επικαιροποίηση του προγράμματος, η ποιοτική του «εμβάθυνση» και η ταυτόχρονη «διάχυση» του στο μπλοκ των λαϊκών τάξεων αποτελούν το «ενιαίο» την προμετωπίδα της συνολικής πολιτικής στρατηγικής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μία πολιτική στρατηγική που αφενός μεν οφείλει να «ενοποιεί» οργανικά το κόμμα με το μπλοκ των λαϊκών-καταπιεσμένων τάξεων, αφετέρου δε να στοχεύσει στην προσπάθεια ριζικής και δομικής μεταβολής της συντηρητικής ευρωπαϊκής πολιτικής θέσμισης και αρχιτεκτονικής.
Και ναι, αντίθετα με ότι πιστεύουν και διακηρύσσουν πολλοί οργανικοί «διανοούμενοι» του συστήματος, ένα αριστερό-ριζοσπαστικό κόμμα που «εκπροσωπεί» μία «μικρή» χώρα του ευρωπαϊκού νότου που έχει πληγεί στον μέγιστο βαθμό από τις συνέπειες και την διαχείριση της βαθιάς οικονομικής κρίσης, δύναται να συμβάλλει στην δομική μετατόπιση των ευρωπαϊκών «τεκτονικών πλακών» προς την κατεύθυνση οικοδόμησης μίας αντινεοφιλελεύθερης «Ευρώπης των λαών».
Το κόμμα οφείλει να υιοθετήσει και να εγκολπωθεί το όραμα, του κατά Pierre Bourdieu, «νέου διεθνισμού». Ο «νέος διεθνισμός» συνενώνει την θεωρία με την πράξη ανάγοντας σε ύψιστη προτεραιότητα την υπεράσπιση των συμφερόντων του κόσμου της μισθωτής εργασίας. Ένα πολιτικό-καταστατικό πρόγραμμα, δομημένο, αρθρωμένο και «ριζωμένο» εντός του ευρύτερου πλαισίου των κοινωνικών δομών, αποκρυσταλλώνει την λειτουργία και την κοινωνική «δράση» ενός κόμματος, το οποίο απέχει παρασάγγας από τα «κόμματα cartel» που έχουν συμμαχήσει σε κυβερνητικό επίπεδο, η «πράξη» των οποίων παράγει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ανάδυση και την αποκρυστάλλωση του τυπικά αλλά κυρίως ουσιαστικά, «ενιαίου κρατικού κόμματος».
Η ύψιστη προγραμματική προτεραιότητα του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να είναι η αναδιανομή πλούτου και ισχύος προς την πλευρά των λαϊκών-εργατικών τάξεων, σε συνδυασμό όχι με την υπεράσπιση», αλλά με την εκ νέου «απόσπαση» και «απόδοση» των κοινωνικών-εργασιακών κεκτημένων.
«Τα κοινωνικά κεκτημένα για τα οποία μιλώ (δικαίωμα στην εργασία, κοινωνική ασφάλεια) και για τα οποία άντρες και γυναίκες έχουν υποφέρει και αγωνιστεί πολύ, είναι κεκτημένα εξόχως υψηλά και πολύτιμα και τα οποία, πέραν τούτου, δεν επιβιώνουν μόνο μέσα στα μουσεία, στις βιβλιοθήκες και στις ακαδημίες, αλλά είναι επίσης ζωντανά και ενεργά μέσα στη ζωή των ανθρώπων και καθορίζουν την καθημερινή διαβίωση τους»2.
Σημειώσεις:
1 Βλ.σχετικά, ‘Der totale krieg’. Η συνέχεια του κοινωνικού πολέμου και το «τέλος των μνημονίων»,’ Περιοδικό Θέσεις, Τεύχος 128, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014, σελ. 9.
2 Βλ.σχετικά, Bourdieu Pierre, ‘’Αντεπίθεση πυρών. Λόγοι για την ενίσχυση της αντίστασης ενάντια στη νεοφιλελεύθερη εισβολή’’. Πρόλογος: Παναγιωτόπουλος Νίκος, Μετάφραση: Διαμαντάκου Καίτη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 1998, σελ. 88.
*Υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
