to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Για το αριστερό κόμμα της εποχής μας

Oι αριστερές πολιτικές πρέπει να διέπονται από τις βασικές αρχές της Αριστεράς: ισότητα, αλληλεγγύη και άμεση δημοκρατία (συνδεδεμένη με στοιχεία της αντιπροσωπευτικής).


Η αριστερή ιδεολογία και πολιτική υποστηρίζει την κοινωνική ισότητα και αντιμάχεται την εκάστοτε καθεστηκυία κοινωνική ιεραρχία. Στο πλαίσιο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής η βασική αντίθεση είναι αυτή μεταξύ κεφαλαίου και της εργασίας. H Αριστερά, όμως, δεν μένει στην βασική αντίθεση. Η θεματολογία της περιλαμβάνει την αντίθεση μεταξύ κυρίαρχου και κυριαρχούμενου και στο πλαίσιο αυτό αγωνίζεται για την χειραφέτηση κάθε είδους καταπιεσμένων κοινωνικών τάξεων και ομάδων,οι οποίες υποφέρουν από αδικαιολόγητες ανισότητες που πρέπει να μετριαστούν ή να εξαλειφθούν.

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται «οργάνωση», δηλαδή μια οντότητα που αποτελείται από πολλούς ανθρώπους, έχει έναν συλλογικό στόχο και συνδέεται με ένα εξωτερικό πλαίσιο. Η αριστερή οργάνωση μπορεί να είναι απολύτως αυτόνομη, αλλά μπορεί να είναι μέρος μιας ευρύτερης οντότητας. Ο όρος «αριστερά» μπορεί επίσης να αναφέρεται στοριζοσπαστικό, μεταρρυθμιστικό ή σοσιαλιστικό τμήμα ενός πολιτικού κόμματος. Ο όρος εφαρμόστηκε στο ρεπουμπλικανικό κίνημα κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης του 18ου αιώνα, ακολουθούμενη από το σοσιαλισμό, τον κομμουνισμό, τον αναρχισμό και τη σοσιαλδημοκρατία το 19ο και τον 20ό αιώνα.

Σε γενικές γραμμές, η δράση των κοινωνικών κινημάτων έχει αριστερά χαρακτηριστικά στο βαθμό που αγωνίζονται για την ανατροπή και κατάργηση των πηγών της καταπίεσης, όπως στις περιπτώσεις των κινημάτων για τα πολιτικά δικαιώματα, τα εργατικά δικαιώματα, την εθνική ανεξαρτησία, το φεμινισμό, την ειρήνη και τον αντιμιλιταρισμό, το περιβάλλον και την οικολογία. Από τα κινήματα αυτά δημιουργήθηκε ένα ευρύ φάσμα κομμάτων όπως το Εργατικό Κόμμα ή τα πράσινα κινηματικά κόμματα (movementparties)1. OΛένιν στις συνθήκες της Τσαρικής Ρωσίας καθιέρωσε το «κόμμα νέου τύπου». Η λογική πάνω στην οποία συγκροτείται είναι η«ατσαλένια πειθαρχία» του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού»της κάστας των «επαγγελματιών επαναστατών»και της ενιαίας εμφάνισης προς τα έξω. Αυτό οδηγεί στη λογική του «ό,τι πει το κόμμα»και στη φίμωση των μελών και κατ’ επέκταση της κοινωνίας.

Η πολιτική που ακολούθησαν τα κόμματα της Αριστεράς όταν βρέθηκαν στην κυβέρνηση, είτε με εκλογές είτε με επανάσταση, είχε θετικά αλλά και πολλά αρνητικά αποτελέσματα. Μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο τα αριστερά κόμματα κατάφεραν να συμβάλουν στη διαμόρφωση των δομών του κράτους πρόνοιας τις οποίες διαλύει η νεοφιλελεύθερη πολιτική των δεξιών κομμάτων, καθώς και πολλών σοσιαλδημοκρατικών (αυτά πληρώνουν το «εκλογικό μάρμαρο»). Αυτές οι δύο κομματικές οικογένειες οικοδόμησαν ένα σύστημα «καρτέλ» για την διαιώνιση της κυριαρχίας τους2. Από την άλλη, η Αριστερά της σοβιετικής εκδοχής οικοδόμησε ένα αυταρχικό μονοκομματικό κρατικο-καπιταλιστικό σύστημα που καθήλωσε σε λήθαργο τους πολίτες. Το καθεστώς αυτό κατέρρευσε σε μια νύχτα και μεταλλάχθηκε εξαφανίζοντας κάθε ίχνος Αριστεράς. Έτσι, παρά το «ένδοξο παρελθόν» της, η Αριστερά γίνεται κι αυτή μέρος της Κρίσης της Πολιτικής και των Κομμάτων3.

Βέβαια, το ζήτημα της κρίσης των κομμάτων είχε αρχίσει να τίθεται στην ημερήσια διάταξη της πολιτικο-θεωρητικής συζήτησης ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Αφορά την κατάπτωση των ίδιων των πολιτικών κομμάτων που εξακολουθούν να δρουν αποκλειστικά στο επίπεδο του εκλογικού συστήματος και του κοινοβουλευτισμού, σε ένα επίπεδο επομένως που δεν είναι πια δυνατό να σχηματιστεί, να εκπροσωπηθεί και να ασκηθεί μία συλλογική θέληση που αναφέρεται σε θέματα αρχών. Οι πολίτες αποσύρονται μαζικά από τα κόμματα στην Ελλάδα και διεθνώς, οι δε νέοι αρνούνται να στρατευτούν σε αυτά κι επιλέγουν άλλες πολιτικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Η παλιά Αριστερά ακολούθησε την ίδια διαδρομή με την διαφορά ότι στα μπαγκάζια της είχε κρυμμένο το σκελετό του νεκρού «υπαρκτού σοσιαλισμού» (σταλινικού και σοσιαλδημοκρατικού). Οι πρόσφατες εκλογές της Ιταλίας απέδειξαν του λόγου το αληθές.

Η Αριστερά για να έχει λόγο ύπαρξης οφείλει να επαναθεμελιώνει τον πολιτικό λόγο της και την ταυτότητά της μέσα από την ριζική αναθεώρηση -και να μην ντρέπεται γι’ αυτό- των ιδεών και αντιλήψεων που καθήλωναν επί δεκαετίες το ριζοσπαστισμό των λαϊκών μαζών και παρέλυαν τα κοινωνικά κινήματα. Πρέπει να καταλάβει ότι τα κινήματα έχουν το δικό τους χαρακτήρα. Το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς δεν είναι αυτό του αλάθητου και αδιαμφισβήτητου ομαδικού ελιτιστή, οργανωτή και διαχειριστή της αλήθειας,ή του αρχηγού. Αντιθέτως, είναι το κόμμα που συντονίζει τους αγώνες των κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων που επιδιώκουν να ασκήσουν πολιτικές οι οποίες θα είναι στον αντίποδα των συντηρητικών νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Αυτές οι πολιτικές, πάντοτε έχοντας υπόψη τη συγκεκριμένη συγκυρία και το συσχετισμό δυνάμεων, πρέπει να διέπονται από τις βασικές αρχές της Αριστεράς: ισότητα, αλληλεγγύη και άμεση δημοκρατία (συνδεδεμένη με στοιχεία της αντιπροσωπευτικής).

Με άλλα λόγια, η Αριστερά πρέπει να παίξει το εξής στοίχημα: υπέρβαση της κρίσης των κομμάτων μέσα από την αναθεώρηση των βασικών αρχών του κοινοβουλευτικού συστήματος και των κομμάτων προς την κατεύθυνση της άρθρωσης ενός εναλλακτικού λόγου και της διεύρυνσης των κοινωνικών ορίων τους ή υποταγή στους κανόνες ενός παιχνιδιού που συνεχώς απορρυθμίζεται χωρίς να προβλέπεται διέξοδος.

* Διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης

1 Herbert Kitschelt(2006) “Movement Parties” in Richard S. Katz & William Crotty (ed.) Handbook of Party Politics. London: Sage, σελ. 278-90 http://sk.sagepub.com/reference/hdbk_partypol/n24.xml

2 Katz R. and M. Mair (1995) “Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party”. Party Politics, No.1, σσ. 5-28.

3 ΘανάσηςΤσακίρης (2009) «Η κρίση, τα κόμματα και η Αριστερά στους αμμόλιθους» στο Μιχάλης Σπουρδαλάκης (επιμ.), Εντός Εποχής, Τεύχος 43, 29/3 https://entosepoxhs.wordpress.com/2009/03/

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)