Οι εκλογές στη Γερμανία είναι πολύ σημαντικές όχι μόνο για την ίδια τη Γερμανία αλλά και για ολόκληρη την Ε.Ε. Σηματοδοτούν την αποχώρηση της Άνγκελας Μέρκελ ύστερα από 16 χρόνια στην καγκελαρία, αλλά και μιας γενιάς πολιτικών ηγετών.
Στα 67 της πλέον, η Μέρκελ θα εγκαταλείψει και τα κοινοβουλευτικά έδρανα, καθώς δεν θα είναι καν υποψήφια βουλευτής. Υποψήφιοι δεν θα είναι επίσης οι σχεδόν συνομήλικοί της, ο πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και του SPD Μάρτιν Σουλτς και ο πρώην πρόεδρος του Βαυβαρικού CSU Χορστ Ζεχόφερ. Το σημειώνω γιατί αντίστοιχα φαινόμενα σπανίζουν στο ελληνικό πολιτικό σύστημα.
Φαβορί για τη διαδοχή της Μέρκελ στην Καγκελαρία είναι ο Σοσιαλδημοκράτης Όλαφ Σολτς, ο ακριβής συσχετισμός δυνάμεων όμως παραμένει ανοιχτός, καθώς υπάρχουν πολλοί αναποφάσιστοι και για τις εκλογικές συμμαχίες, ενώ και για τη σύνθεση της επόμενης κυβέρνησης συνεργασίας υπάρχει ακόμη πλήρης ασάφεια. Το μόνο σίγουρο είναι πως η νέα ηγεσία στο Βερολίνο, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο αν, πώς και πόσο θα αλλάξουν οι κανόνες του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας για τα ελλείμματα και το χρέος, το οποίο βρίσκεται σε αναστολή έως το τέλος του 2022 και αφορά άμεσα την Ελλάδα.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, μιλώντας αυτή την εβδομάδα στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, όχι μόνο έκανε λόγο γι’ αυτές τις αλλαγές των κανόνων, αλλά σημείωσε ότι «δεν θα επαναληφθούν τα λάθη του 2008».
Η Γαλλία, όπου ο Μακρόν αισιοδοξεί για την επανεκλογή του τον προσεχή Μάρτιο, έχει ήδη πάρει θέση, με τον υπουργό Οικονομικών της, Μπρούνο Λεμέρ, να δηλώνει ότι «χρειάζονται νέοι κανόνες όσον αφορά το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που να ανταποκρίνονται στη νέα οικονομική πραγματικότητα».
Και η πραγματικότητα αυτή είναι πως ο μέσος όρος του δημόσιου χρέους των κρατών της Ευρωζώνης υπερβαίνει το 100% του ΑΕΠ τους, όταν τα βασικά κριτήρια του Μάαστριχτ ορίζουν ως μέγιστο το 60% για το δημόσιο χρέος και το πολύ 3% για δημόσιο έλλειμμα. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η μόνη χώρα στην Ευρωζώνη που πληροί και τα δύο αυτά κριτήρια είναι το Λουξεμβούργο!
Η συζήτηση περί αναθεώρησης των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας προκαλεί ήδη αντιπαραθέσεις, καθώς οι οκτώ «φειδωλοί» του Βορρά, με επικεφαλής την Ολλανδία του Μαρκ Ρούτε και την Αυστρία του Σεμπάστιαν Κουρτς, με κοινή τους δήλωση, πριν από λίγες μέρες, αντιτίθενται στη χαλάρωση των κανόνων.
Στον αντίποδα, οι χώρες της νότιας Ευρώπης, με πρώτη την υπερχρεωμένη Ελλάδα, εμφανίζουν υψηλό δημόσιο χρέος και υποστηρίζουν και ορθά - αν και όχι όλες με την ίδια ζέση- την ανάγκη αλλαγών στο Σύμφωνο Σταθερότητας, ώστε να διευκολυνθεί η ανάκαμψη των οικονομιών, που ευνοεί η χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ και τα κονδύλια του ταμείου ανάκαμψης, και να αποφευχθεί μια νέα κρίση χρέους και ένας νέος γύρος οδυνηρής, μονόπλευρης λιτότητας.
Το SPD του Σολτς, που ανέκαμψε και προηγείται, ασκεί κριτική στη λιτότητα του παρελθόντος και προτείνει μια κοινή πολιτική επενδύσεων της Ε.Ε., με έκδοση αμοιβαίου χρέους. Οι Πράσινοι, που ξεφούσκωσαν, και η Αριστερά, με ποσοστά 6% - 7%, διατυπώνουν επ’ αυτού τολμηρότερες προτάσεις. Αντίθετα, το CDU - CSU, που σημειώνει ιστορικό χαμηλό, και οι Φιλελεύθεροι ζητούν την πλήρη επαναφορά των κανόνων που ίσχυαν πριν την πανδημία.
Η Γαλλία, που αναλαμβάνει την Προεδρία της Ε.Ε. τον Ιανουάριο του 2022, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές, όπως και η Κομισιόν, που θα παρουσιάσει τις δικές της προτάσεις τον Δεκέμβριο, περιμένουν «να βγει λευκός καπνός» από το Βερολίνο και προετοιμάζονται.
Στις Βρυξέλλες ιδίως, εστιάζουν στην αναζήτηση τρόπων χρήσης της ευελιξίας που επιτρέπεται στους κανόνες για το χρέος, ώστε να μην τους παραβιάζει αυτόματα η πλειοψηφία των κρατών - μελών της Ευρωζώνης. Διατυπώνονται προτάσεις όπως το να μην υπολογίζονται στο χρέος οι επενδύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Στη Γερμανία πάλι, το σενάριο μιας μετεκλογικής συνεργασίας Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Αριστεράς είναι πολύ ωραίο για να γίνει αληθινό και έχει, ρεαλιστικά μιλώντας, πολύ μικρές πιθανότητες.
Ωστόσο και μόνο το ότι συζητείται πλέον στη Γερμανία είναι πολύ σημαντικό.
Η μετα-Μέρκελ εποχή έχει ήδη αρχίσει και η αλλαγή φρουράς στην καγκελαρία θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές όχι μόνο στη Γερμανία αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς (Τhe Left) στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) και σκιώδης εισηγητής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το Ταμείο Ανάκαμψης και τον Προϋπολογισμό της Ε.Ε. για το 2021 και το 2022
