Ο Γιονούς Μοχαμαντί ήρθε στην Ελλάδα το 2001 από το Αφγανιστάν όπου είχε δραστηριοποιηθεί για την ισότητα των φύλων και τις πολιτικές ελευθερίες. Πήρε πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα το 2004 και εργάστηκε σε κλινική της Αθήνας ως σύμβουλος και διαμεσολαβητής σε θέματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης προσφύγων.
Συνιδρυτής και πρόεδρος της Αφγανικής Κοινότητας και του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών και Προσφύγων, ανέπτυξε πολύπλευρη δραστηριότητα για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στη χώρα μας και για την καταπολέμηση του ρατσισμού, ενώ έχει υπάρξει ο ίδιος θύμα ρατσιστικών επιθέσεων.
Τιμήθηκε για τη δράση του το 2016 με το παγκόσμιο βραβείο ακτιβισμού από την οργάνωση Human Rights Watch. Είναι μέλος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Μετανάστευσης και του Εθνικού Συμβουλίου ενάντια στον Ρατσισμό και τη Μισαλλοδοξία. Τον Δεκέμβριο του 2018 απέκτησε την ελληνική υπηκοότητα.
Μιλά σήμερα στην «Εφ.Συν.» για την υποψηφιότητά του για την Ευρωβουλή με το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, για την αναγκαιότητα να υπάρχει η φωνή των προσφύγων και των μεταναστών στο Ευρωκοινοβούλιο και για το μέτωπο που πρέπει να υψωθεί απέναντι στις πολιτικές της ξενοφοβίας, της Ακροδεξιάς και της λιτότητας που απειλούν να κυριαρχήσουν στην Ευρώπη.
● Οι συνθήκες υποδοχής και φιλοξενίας παραμένουν εξαιρετικά προβληματικές στη Σάμο και δύσκολες, αν όχι οριακές, σε άλλες περιοχές. Ορισμένοι επιχειρούν συγκρίσεις με την πολιτική των κέντρων κράτησης και την περίοδο της Αμυγδαλέζας. Είναι δόκιμη η σύγκριση;
Δεν μπορεί να πει κανείς ότι λύθηκαν τα προβλήματα. Υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στα κέντρα φιλοξενίας. Πιστεύω όμως ότι, μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο που υπήρχε για την Ελλάδα το 2015 λόγω των μνημονίων αλλά και στη συνέχεια με την αδράνεια της Ευρώπης για το προσφυγικό, έχουν γίνει πολύ θετικά βήματα.
Η Ελλάδα μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το προσφυγικό και το μεταναστευτικό, χωρίς να υπάρχει επιμερισμός ευθύνης στην Ευρώπη. Νομίζω ότι δεν έχει απαρνηθεί η κυβέρνηση τη δική της ευθύνη, όχι μόνο στο ελληνικό επίπεδο αλλά και στο ευρωπαϊκό. Δεν είμαι στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια στην προσπάθεια που έκανε η κυβέρνηση.
Οι ευρωπαϊκές πολιτικές είναι σήμερα βούτυρο στο ψωμί της Ακροδεξιάς, η οποία δεν στοχεύει στην πραγματικότητα τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Αυτοί είναι μόνον η αφορμή
Θυμάμαι τη φράση του πρωθυπουργού στην Ευρωβουλή να μην ξεχάσουμε ότι οι πρόσφυγες δεν είναι μόνο αριθμοί, φράση που δέχτηκε χλευασμό, ή τη θέση ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πάνω από κάθε συμφωνία, όπως το επισήμανε ο Πάπας. Ελλείψεις υπάρχουν, αλλά ποια ήταν η κατάσταση; Οταν ήρθα στην Αθήνα το 2001, δεν υπήρχε υπηρεσία Ασύλου.
Η κυβέρνηση είχε να αντιμετωπίσει μια ξαφνική αύξηση της ροής χωρίς να έχει ούτε ένα κέντρο φιλοξενίας, εκτός από το παλιό κέντρο του Λαυρίου. Το πρώτο κέντρο ήταν ο Ελαιώνας το 2015. Ημουν παρών σε μια συνάντηση μεταξύ δήμου, περιφέρειας και διαφόρων υπουργείων, όπου δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν. Δεν υπήρχε κουλτούρα συνεργασίας.
Τελικά, λόγω της πίεσης που υπήρχε με τις σκηνές στην πλατεία Βικτωρίας και στο Πεδίον του Αρεως, αναγκάστηκε ο δήμος να δώσει τον χώρο. Τέτοια προβλήματα υπήρχαν σε όλη την Ελλάδα, υπάρχουν και σήμερα. Είναι όμως διαφορετικό πρόβλημα η Σάμος και η Μόρια και διαφορετικό να φοβάσαι να πας στον φούρνο μήπως σε μαχαιρώσει η Χρυσή Αυγή ή μήπως σε συλλάβει η αστυνομία.
● Πέρα από το επίπεδο της ρητορικής, υπήρξαν ουσιαστικά μέτρα αντιμετώπισης του ρατσισμού;
Πιστεύω ότι η κοινωνία έδειξε αδιαφορία και αδράνεια στα πογκρόμ κατά των προσφύγων και μεταναστών. Οταν μπήκε η Χρυσή Αυγή στη Βουλή, ο Τύπος σχολίαζε περισσότερο τι θα φορέσει η κόρη του Μιχαλολιάκου στην ορκωμοσία και ασχολιόταν με τον γάμο του Παναγιώταρου. Μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα πίστεψε η ελληνική κοινωνία ότι είναι η ίδια στόχος.
Τότε άλλαξε το κλίμα και φτάσαμε να οδηγηθεί στο εδώλιο η Χρυσή Αυγή. Υπήρξαν όμως και ουσιαστικές κινήσεις που συνδέονται με την πολιτική αλλαγή. Το βασικό πρόβλημα ήταν η αστυνομία και το δικαστικό σύστημα. Δεν υπήρχε καμία σύλληψη και τιμωρία των δραστών των ρατσιστικών εγκλημάτων.
Μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα πίστεψε η ελληνική κοινωνία ότι είναι η ίδια στόχος. Τότε άλλαξε το κλίμα και φτάσαμε να οδηγηθεί στο εδώλιο η Χρυσή Αυγή
Το 2010, όταν ήταν πρωθυπουργός ο Γιώργος Παπανδρέου, του έστειλα ένα γράμμα με ντοκουμέντα από ρατσιστικές επιθέσεις. Παρέπεμψε την επιστολή στην αστυνομία και ένα μήνα μετά ήρθε απάντηση από τη ΓΑΔΑ. Εγραφε ότι οι έρευνες δεν βρήκαν κανένα περιστατικό βίας κατά προσφύγων και μεταναστών.
Το 2011 δεχτήκαμε επίθεση στο γραφείο. Την ώρα που δίδασκα ελληνικά σε γυναίκες και παιδιά πρόσφυγες, μπήκε μια ομάδα με κλομπ και αλυσίδες. Οταν πήγα στο Αστυνομικό Τμήμα στον Αγιο Παντελεήμονα να το καταγγείλω, άκουσα τον φρουρό να μου λέει ότι, αν κάνω μήνυση, θα με βάλει στο κρατητήριο. Αυτό για μένα ήταν μεγαλύτερο σοκ από τα χτυπήματα που δέχτηκα.
Τότε δεν μπορούσαν τα θύματα της ρατσιστικής βίας να κάνουν καταγγελία αν δεν είχαν χαρτιά, γιατί υπήρχε οδηγία πρώτα να συλλαμβάνονται και να κρατούνται με σκοπό την απέλαση. Αυτό άλλαξε. Καταφέραμε επίσης να κινητοποιήσουμε τις οργανώσεις και να γίνει το δίκτυο καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας. Δημιουργήθηκαν οι υπηρεσίες αντιμετώπισης ρατσιστικών εγκλημάτων στην αστυνομία. Και κινήθηκαν τα πράγματα στο δικαστικό επίπεδο - η δίκη για τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν, η δίκη της Σκορδέλη, η δίκη της Χρυσής Αυγής, πολλά άλλα.
Το 2015 στην πλατεία Βικτωρίας νόμιζα πια ότι ζούσα όνειρο, όταν είδα μπροστά μου δύο αστυνομικούς να προσφέρουν νερό σε μια πρόσφυγα που είχε πέσει λιπόθυμη και να καλούν ασθενοφόρο. Μέχρι τότε τους βλέπαμε στο πλευρό της Χρυσής Αυγής να κάνουν επιθέσεις.
● Παρά τις επιφυλάξεις που εκφράζει τελευταία το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής για την ευρωτουρκική συμφωνία, η συμφωνία παραμένει κεντρική πολιτική της Ε.Ε. για το προσφυγικό, όπως και της κυβέρνησης. Οντας υποψήφιος για την Ευρωβουλή, εξακολουθείτε να ασκείτε έντονη κριτική στη συμφωνία;
Η συμφωνία δεν λύνει το πρόβλημα, γιατί οι άνθρωποι δεν εξαφανίζονται, αναγκάζονται να μείνουν στην Τουρκία και να ζήσουν σε πιο απάνθρωπες συνθήκες ή να πάρουν πιο δύσκολους και επικίνδυνους δρόμους.
Η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης και η στρατιωτικοποίηση των συνόρων δεν αντιμετωπίζουν τη ρίζα του προβλήματος, σημαίνουν περισσότερους θανάτους στα σύνορα και περισσότερα λεφτά στην τσέπη των διακινητών.
Βλέπουμε το παράδοξο να έχει φτιάξει η Ευρώπη ένα σύστημα ασύλου και δικαιωμάτων, αλλά να μη δίνει πρόσβαση στους ανθρώπους που το χρειάζονται.
Εβαλα υποψηφιότητα γιατί θέλω να υπάρχει δυνατή στο Ευρωκοινοβούλιο η φωνή των ανθρώπων που βρίσκονται στο περιθώριο, να μην αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς. Χρειάζονται επίσης πρωτοβουλίες και συμφωνίες που θα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του, στις πολιτικές που δημιουργούν πόλεμο, οικονομική εκμετάλλευση και εντείνουν την κλιματική αλλαγή. Υπήρξε απίστευτη αλληλεγγύη στην Ελλάδα, όμως δεν υπήρξε ανάλογη κινητοποίηση απέναντι στη ρίζα του προβλήματος.
Οι ευρωπαϊκές πολιτικές είναι σήμερα βούτυρο στο ψωμί της Ακροδεξιάς, η οποία δεν στοχεύει στην πραγματικότητα τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Αυτοί είναι μόνο η αφορμή. Η Λεπέν, ο Σαλβίνι, ο Ορμπαν στοχεύουν τη δική τους κοινωνία. Ο Κουρτς στην Αυστρία βγήκε υποσχόμενος τείχη και απελάσεις, αλλά η πρώτη νομοθεσία που έφερε ήταν η ελαστικοποίηση του ωραρίου.
Στην Ουγγαρία ο Ορμπαν έκανε βέβαια δύσκολη τη ζωή των προσφύγων και των μεταναστών, αλλά και στέρησε τις ελευθερίες της Δικαιοσύνης, του Τύπου, των Πανεπιστημίων.
Ο Βέμπερ δεν μιλά φοβικά μόνο για τους μουσουλμάνους και για κάθε διαφορετικότητα, ξέρουμε καλά τι έλεγε επίσης για την Ελλάδα και τους τεμπέληδες Ελληνες. Αν δεν δημιουργηθεί μια δύναμη απέναντι στις πολιτικές της λιτότητας, της ξενοφοβίας, της Ακροδεξιάς, θα υπάρξει πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ευρώπη.
Οταν πήρα την ελληνική υπηκοότητα και αποφάσισα να πολιτευτώ, μου ήταν ξεκάθαρο ότι έπρεπε να βρίσκομαι σ’ αυτή την πλευρά.
