Στις α­σφυ­κτι­κά κλει­στές φυ­λα­κές που δεν εκ­πλη­ρούν κα­νέ­να ρό­λο αλ­λά συ­νι­στούν βα­σα­νι­σμό, η εκ­παί­δευ­ση των κρα­του­μέ­νων και οι ά­δειες α­νοί­γουν πα­ρά­θυ­ρα ε­πι­κοι­νω­νίας, α­πο­φορ­τί­ζουν τον κρα­τού­με­νο α­πό τα δει­νά του ε­γκλει­σμού και λει­τουρ­γούν  ως δίαυ­λος προ­ε­τοι­μα­σίας για την κοι­νω­νι­κή ε­πα­νέ­ντα­ξη.
Η διε­θνής ε­μπει­ρία το­νί­ζει ό­τι η ορ­γά­νω­ση εκ­παι­δευ­τι­κών προ­γραμ­μά­των, ε­κτός α­πό τη μείω­ση του κιν­δύ­νου της εκ νέ­ου ε­μπλο­κής των κρα­του­μέ­νων στα γρα­νά­ζια του ποι­νι­κού μη­χα­νι­σμού, πε­ριο­ρί­ζει τη χρή­ση βίας και, πα­ράλ­λη­λα, συμ­βάλ­λει ση­μα­ντι­κά στον ε­ξαν­θρω­πι­σμό της φυ­λα­κής, κα­θώς ο κρα­τού­με­νος  γε­μί­ζει το νε­κρό χρό­νο, ε­πα­να­συν­δέε­ται με την εκ­παι­δευ­τι­κή δια­δι­κα­σία, α­πο­κτά νέες δε­ξιό­τη­τες και ε­φό­δια. Έρευ­νες α­πέ­δει­ξαν ό­τι η συμ­με­το­χή των κρα­του­μέ­νων σε εκ­παι­δευ­τι­κά προ­γράμ­μα­τα αυ­ξά­νει ση­μα­ντι­κά την αυ­το­ε­κτί­μη­σή τους  και βελ­τιώ­νει σε με­γά­λο βαθ­μό τις κοι­νω­νι­κές δε­ξιό­τη­τές τους.
Το ση­μα­ντι­κό­τε­ρο, ω­στό­σο, εί­ναι ό­τι η εκ­παί­δευ­ση στη φυ­λα­κή συν­δέε­ται άρ­ρη­κτα με τη μείω­ση της υ­πο­τρο­πής και την κοι­νω­νι­κή ε­πα­νέ­ντα­ξη.  

Ανε­φάρ­μο­στα μέ­τρα

Ο  Σω­φρο­νι­στι­κός Κώ­δι­κας αλ­λά και ο α­να­θεω­ρη­μέ­νος ο ο­ποίος α­να­μέ­νε­ται να έρ­θει προς ψή­φι­ση στη Βου­λή ε­ξα­σφα­λί­ζει( Άρθρο 33 -Εκπαί­δευ­ση και ε­παγ­γελ­μα­τι­κή κα­τάρ­τι­ση) την πρό­σβα­ση των κρα­του­μέ­νων και στις τρεις βαθ­μί­δες της εκ­παί­δευ­σης, κα­θώς και στην ε­παγ­γελ­μα­τι­κή κα­τάρ­τι­σή τους. Η πρω­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση εί­ναι υ­πο­χρεω­τι­κή για τους νε­α­ρούς κρα­του­μέ­νους. Οι α­ναλ­φά­βη­τοι ε­νή­λι­κες εν­θαρ­ρύ­νο­νται να πα­ρα­κο­λου­θούν μα­θή­μα­τα πρω­το­βάθ­μιας εκ­παί­δευ­σης ή προ­γράμ­μα­τα ε­παγ­γελ­μα­τι­κής κα­τάρ­τι­σης ή ε­πι­μόρ­φω­σης.  Όσοι έ­χουν συ­μπλη­ρώ­σει την πρω­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση μπο­ρούν να συ­νε­χί­σουν τις σπου­δές στη δευ­τε­ρο­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση με εκ­παι­δευ­τι­κές ά­δειες και το ί­διο ι­σχύει και για την τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση.
 Οι πα­ρε­χό­με­νοι τίτ­λοι σπου­δών εί­ναι ι­σό­τι­μοι με τους α­ντί­στοι­χους των σχο­λών της ί­διας βαθ­μί­δας εκ­παί­δευ­σης, χω­ρίς να προ­κύ­πτει α­πό το κεί­με­νό τους ό­τι α­πο­κτή­θη­καν σε κα­τά­στη­μα κρά­τη­σης. Ακό­μη ει­δι­κά θε­τι­κά μέ­τρα λαμ­βά­νο­νται για την εκ­παί­δευ­ση των αλ­λο­δα­πών και των α­τό­μων με ει­δι­κές εκ­παι­δευ­τι­κές α­νά­γκες.
Οι κρα­τού­με­νοι εν­θαρ­ρύ­νο­νται και διευ­κο­λύ­νο­νται στην πα­ρα­κο­λού­θη­ση εξ α­πο­στά­σεως εκ­παί­δευ­σης και φοί­τη­σης σε Ανοι­κτά Πα­νε­πι­στή­μια της η­με­δα­πής ή της αλ­λο­δα­πής, ε­νώ προ­βλέ­πε­ται και η λει­τουρ­γία προ­γραμ­μά­των δια βίου εκ­παί­δευ­σης ή και ε­ξει­δι­κευ­μέ­νης κα­τάρ­τι­σης ό­πως Ι.Ε.Κ..  Οι κρα­τού­με­νοι εν­θαρ­ρύ­νο­νται και διευ­κο­λύ­νο­νται να συμ­με­τέ­χουν στα Σχο­λεία Δεύ­τε­ρης Ευ­και­ρίας (Σ.Δ.Ε.), τα ο­ποία συ­νι­στούν τα­κτι­κές δο­μές εκ­παί­δευ­σης ε­νη­λί­κων με μό­νι­μο χα­ρα­κτή­ρα και ο­λο­κλη­ρω­μέ­νο κύ­κλο σπου­δών διάρ­κειας δύο ε­τών.
Όλα αυ­τά πα­ρα­μέ­νουν σε με­γά­λο βαθ­μό α­νε­φάρ­μο­στα. Ού­τως ή άλ­λως,  η εκ­παί­δευ­ση των κρα­του­μέ­νων συ­να­ντά εξ ο­ρι­σμού ι­διαί­τε­ρες δυ­σκο­λίες κα­θώς λαμ­βά­νει χώ­ρα σε έ­να ί­δρυ­μα ο­λο­κλη­ρω­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα.

Η μνη­μο­νια­κή φυ­λα­κή

Η μνη­μο­νια­κή  φυ­λα­κή των μειω­μέ­νων κον­δυ­λίων, του υ­περ­πλη­θυ­σμού, της δρα­μα­τι­κής υ­πο­βάθ­μι­σης της ποιό­τη­τας της σί­τι­σης, της σχε­δόν α­πό­λυ­της έλ­λει­ψης ια­τρι­κής και φαρ­μα­κευ­τι­κής πε­ρί­θαλ­ψης, ε­πι­δεί­νω­σε δρα­μα­τι­κά την προϋπάρ­χου­σα πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Η  κα­τά­στα­ση στις φυ­λα­κές δεν α­ντα­πο­κρί­νε­ται καν στις α­παι­τή­σεις που έ­χει θέ­σει το υ­πάρ­χον πλαί­σιο, δη­λα­δή ο Σω­φρο­νι­στι­κός Κώ­δι­κας. Το πρό­βλη­μα της ε­φαρ­μο­γής του ΣΚ πα­ρα­μέ­νει ως ζη­τού­με­νο  και μά­λι­στα σε ό,τι  δεν ε­πι­βα­ρύ­νει   με οι­κο­νο­μι­κό κό­στος. Στο χώ­ρο του σω­φρο­νι­σμού η κυ­βέρ­νη­ση ε­πι­χει­ρεί να πεί­σει ό­τι η λύ­ση βρί­σκε­ται στην κα­τεύ­θυν­ση της ε­πί­δει­ξης πε­ρισ­σό­τε­ρου αυ­ταρ­χι­σμού, στο χτί­σι­μο νέων φυ­λα­κών α­σφα­λείας, στη χο­ρή­γη­ση λι­γό­τε­ρων α­δειών -ή α­κό­μα και στην κα­τάρ­γη­ση του θε­σμού- στη διεύ­ρυν­ση της ποι­νι­κο­ποίη­σης για τους ο­φει­λέ­τες του Δη­μο­σίου και των α­σφα­λι­στι­κών τα­μείων. Και, δυ­στυ­χώς, τα με­μο­νω­μέ­να πε­ρι­στα­τι­κά α­ξιο­ποιού­νται πά­για στην κα­τεύ­θυν­ση της πε­ρι­στο­λής των δι­καιω­μά­των και πο­τέ στη κα­τεύ­θυν­ση της βελ­τίω­σης των ό­ρων ζωής των κρα­του­μέ­νων.
Εμείς θα ε­πι­μεί­νου­με στην ε­φαρ­μο­γή των προ­γραμ­μά­των εκ­παί­δευ­σης για­τί η δια­σφά­λι­ση του έν­νο­μου α­γα­θού της εκ­παί­δευ­σης, κα­τά τη διάρ­κεια της στέ­ρη­σης της ε­λευ­θε­ρίας και η δια­σύν­δε­ση του έ­γκλει­στου πλη­θυ­σμού με την ευ­ρύ­τε­ρη κοι­νω­νία α­πο­τε­λεί υ­πο­χρέω­ση κά­θε Κρά­τους Δι­καίου. Άλλω­στε, κα­νέ­να πρό­γραμ­μα σω­φρο­νι­στι­κής με­ταρ­ρύθ­μι­σης δεν μπο­ρεί να εί­ναι α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό χω­ρίς την ε­πι­μόρ­φω­ση, την κα­τάρ­τι­ση και την εκ­παί­δευ­ση του έ­γκλει­στου πλη­θυ­σμού.


* Ο Τάσος Κουράκης είναι βου­λευ­τής, συ­ντο­νι­στής της Επι­τρο­πής Ελέγ­χου Κυ­βερ­νη­τι­κού Έργου Παι­δείας και θρη­σκευ­μά­των του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.