to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

14:30 | 24.05.2012

Κοινωνία

Φταίει η φτώχεια για τις αυτοκτονίες;

του Αντώνη Γαλανόπουλου


Στην προεκλογική πλατφόρμα του protagon.gr ανάμεσα στις συνεντεύξεις των πολιτικών αρχηγών και τα debates, αναρτήθηκε μια μικρή συνέντευξη με τον ψυχίατρο Ματθαίο Γιωσαφάτ. Στη συνέντευξη ο κ. Γιωσαφάτ υποστήριξε ότι: «Η αυτοκτονία είναι συνήθως ή σχεδόν πάντα αποτέλεσμα βαριάς κατάθλιψης που είτε είναι χρόνια είτε οξεία. Αλλά ουσιαστικά η κατάθλιψη, όπως κι όλα τα ψυχικά συμπτώματα, δημιουργούνται στη παιδική ηλικία. Τώρα κάποια στιγμή ή από μόνο του μπορεί να εκδηλωθεί μια έντονη καταθλιπτική κατάσταση ή συνήθως υπάρχουν και εκλυτικοί και επιβαρυντικοί παράγοντες. Δεν δημιουργεί η οικονομική κατάσταση αυτοκτονία. Το παράδειγμα είναι ότι δεν έχουμε πολλές αυτοκτονίες στην Ελλάδα. Και μετά τη κρίση το μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών έχει η Φινλανδία. Δεν αυτοκτονεί κανείς από φτώχεια.»

Ο κ. Γιωσαφάτ κάνει δυο λάθη. Ενώ αρνείται την άμεση σχέση οικονομικής κρίσης κι αυτοκτονιών (κάτι που όντως κάνουν αρκετοί ερευνητές), φαίνεται να μην αναγνωρίζει την οικονομική κρίση ούτε ως επιβαρυντικό παράγοντα. Και το σημαντικότερο λάθος είναι ότι, για να στηρίξει την άποψή του, αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στον απόλυτο αριθμό αυτοκτονιών, λέγοντας σωστά ότι «προηγείται» η Φινλανδία, αλλά αφήνει χωρίς ερμηνεία το στατιστικώς σημαντικό γεγονός της ραγδαίας ανόδου των αυτοκτονιών στη χώρα τα τελευταία τρία χρόνια. Οι αυτοκτονίες είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο που δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στην οικονομική κρίση, αλλά το περιβάλλον στο οποίο ζούμε σίγουρα επηρεάζει τη ψυχική μας κατάσταση.

Πριν ξεκινήσει η οικονομική κρίση, η Ελλάδα είχε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών στο κόσμο (2,8 στους 100.000 κατοίκους). Αυτή την περίοδο η χώρα παρουσιάζει το μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης των αυτοκτονιών στην Ευρώπη. Συμφώνα με το υπουργείο υγείας, υπήρξε αύξηση 40% στις αυτοκτονίες το πρώτο μισό του 2010. Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι, για το 2011, τα ποσοστά αυτοκτονιών έχουν πιθανότατα διπλασιαστεί (5 ή κατά άλλους 6,5 στους 100.000 κατοίκους). Η μεγαλύτερη αύξηση έχει σημειωθεί στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και τη Θεσσαλία. Παρόλα αυτά, ο δείκτης αυτοκτονιών πράγματι απέχει πολύ από τα επίπεδα των 34 αυτοκτονιών ανά 100.000 κατοίκους στη Φινλανδία ή 9 αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους στη Γερμανία. Αλλά η αύξηση στις αυτοκτονίες, στις απόπειρες αυτοκτονίας, στη χρήση αντικαταθλιπτικών και στην ανάγκη για ψυχιατρική φροντίδα προκαλούν συναγερμό σε μια χώρα που δεν ήταν εξοικειωμένη με αυτά τα προβλήματα. Για παράδειγμα, ο κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Κυριόπουλος, γνωστοποίησε στο συνέδριο της Ένωσης Επαγγελματιών Ψυχιάτρων, ότι έχει παρατηρηθεί, σε ποσοστό 35%, αύξηση της χρήσης αντικαταθλιπτικών χαπιών σε σχέση με το 2006. «Η κρίση πυροδότησε μια αυξανομένη αίσθηση ενοχής, απώλεια της αυτοεκτίμησης και ταπείνωση για πολλούς  Έλληνες”, είχε πει ο Νίκος Σιδέρης στο Reuters.

Στην Telegraph η ψυχίατρος κ. Μπεκιάρη από την ΜΚΟ Κλίμακα υποστήριξε ότι αυτοί οι άνθρωποι «δεν είναι ούτε καταθλιπτικοί ούτε ψυχωτικοί. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που μας καλούν δεν έχουν κάποια διαταραχή. Ο καθένας μπορεί να φτάσει σε ένα σημείο που να σκεφτεί την αυτοκτονία. Για μια ευάλωτη προσωπικότητα, η πραγματική ή η επαπειλούμενη απώλεια της δουλειάς  του εισοδήματος μπορεί να είναι αρκετά τραυματική».

Ο χαμηλός αριθμός αυτοκτονιών στην Ελλάδα έχει ερμηνείες. Για να αποφύγουν να στιγματίσουν τις οικογένειες τους κάποιοι αυτόχειρες τρακάρουν εσκεμμένα τα αυτοκίνητα τους και η αστυνομία αναφέρει τα περιστατικά ως ατυχήματα. Οι οικογένειες προσπαθούν να καλύψουν τις αυτοκτονίες, ώστε οι αγαπημένοι τους να ταφούν, καθώς η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία αρνείται να τελέσει κηδεία για ανθρώπους που διέπραξαν αυτοχειρία. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για τον χαμηλό δείκτη αυτοκτονιών στην Ελλάδα είναι ότι οι οικογένειες είναι εξαιρετικά δεμένες.

Το φαινόμενο της αύξησης των αυτοκτονιών είναι πανευρωπαϊκό (όπως κι η κρίση άλλωστε). Στην Ελλάδα, όπως είδαμε και παραπάνω, ο δείκτης των αυτοκτονιών αυξήθηκε πάνω από 24% από το 2007 έως το 2009. Στην Ιρλανδία την ίδια περίοδο  αυξήθηκαν πάνω από 16%. Το φαινόμενο ονομάστηκε Celtic Tiger depression. Ερευνητές του National Suicide Research Foundation στο Cork της Ιρλανδίας πήραν συνεντεύξεις από 190 συγγενείς ατόμων που αυτοκτόνησαν ανάμεσα στο 2008 και το 2011. Βρήκαν ότι τα θύματα ήταν κυρίως άνδρες με μέσο όρο ηλικίας τα 36 χρόνια. Περίπου το 40% ήταν άνεργοι και το 32% δούλευε στον κατασκευαστικό τομέα. Γενικά υπέφεραν από ένα συνδυασμό προβλημάτων: οικονομικά προβλήματα, ανεργία, διαλυμένες σχέσεις και μοναξιά. Στη  Ιρλανδία οι εκκλησίες διοργανώνουν σεμινάρια με θέματα όπως «Η αυτοκτονία σε καιρούς ύφεσης». Ο δείκτης αυτοκτονιών στη Πορτογαλία ήταν σχεδόν διπλάσιος το 2009 από ότι ήταν στις αρχές της δεκαετίας. Μελέτη στο περιοδικό Lancet  δείχνει ότι η συνολική αύξηση των αυτοκτονιών στην Ευρώπη από το 2007 αντιστοιχεί με παρόμοιες ανόδους κατά τη διάρκεια άλλων σοβαρών οικονομικών κρίσεων.

Οι σοβαρές περικοπές δαπανών στην Ευρώπη έχουν αφήσει τους ανθρώπους με λιγότερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, τη στιγμή που τις χρειάζονται περισσότερο. Το περασμένο χρόνο η κυβέρνηση στην Ελλάδα ζήτησε από τα νοσοκομεία να περικόψουν τις δαπάνες τους κατά 40%. Οι συνέπειες εμφανίζονται και σε άλλους τομείς όπως ο δείκτης μόλυνσης από HIV ο οποίος εκτινάχθηκε. To 2001 υπήρχαν 3,7 περιπτώσεις HIV ανά 100.000 ανθρώπους στην Ελλάδα, το 2011 έφτασε τις 8,4 ( CBS News).

Στη μελέτη τους « Effects of the 2008 recession on health: a first look at European data» οι David Stuckler, Sanjay Basu, Marc Suhrcke, Adam Coutts και Martin McKee πήραν δεδομένα από τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας για τους δείκτες θνησιμότητας ανά ηλικιακή ομάδα και τις αιτίες θανάτου και στατιστικά στοιχεία για την ανεργία από τη Eurostat. Πλήρη στοιχεία για τη περίοδο 2000-2009 υπήρχαν μόνο για 10 από τις 27 χώρες, 6 παλιές (Αυστρία, Φινλανδία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ολλανδία, Αγγλία) και 4 νέες (Τσεχία, Ουγγαρία, Λιθουανία και Ρουμανία)

Η σταθερή μείωση των δεικτών αυτοκτονιών που παρατηρούνταν και στις δυο ομάδες χώρων πριν το 2007 αντιστράφηκε απότομα εξαιτίας των λανθασμένων οικονομικών προγραμμάτων . Το 2008 η αύξηση ήταν λιγότερη από 1% στα νέα μέλη αλλά 7% στα παλιά μέλη. Και στις 2 ομάδες οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν περαιτέρω το 2009. Ανάμεσα στις χώρες που μελετήθηκαν μόνο η Αυστρία είχε λιγότερες αυτοκτονίες με μια μείωση 5% το 2009 έναντι του 2007. Σε καθεμία από τις άλλες χώρες η αύξηση ήταν τουλάχιστον 5%

Σε άλλη έρευνα με τίτλο « The public health effect of economic crises and alternative policy responses in Europe: an empirical analysis» οι David Stuckler, Sanjay Basu, Marc Suhrcke, Adam Coutt, Martin McKee παρατήρησαν ότι αύξηση 1% στην ανεργία συνδέονταν με αύξηση 0,79% στις αυτοκτονίες των ατόμων κάτω των 65. Μια αύξηση πάνω από 3% είχε πρόσθετη μεγαλύτερη επίδραση στις αυτοκτονίες.

Σε μια τρίτη έρευνα με τίτλο « Mass privatisation and the post-communist mortality crisis: a cross-national analysis» οι David Stuckler, Lawrence King και Martin McKee έδειξαν ότι τα προγράμματα μαζικών ιδιωτικοποιήσεων συνδέθηκαν με αύξηση στη βραχυπρόθεσμη ανδρική ενήλικη θνησιμότητα. Ο κύριος παράγοντας είναι προφανώς η ανεργία η οποία αυξάνεται σημαντικά από τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις.

Κλείνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι η οικονομική κρίση θέτει τις ζωές των ανθρώπων σε ρίσκο αλλά ακόμα πιο επικίνδυνες είναι οι δραστικές περικοπές στη κοινωνική πρόνοια, όπως υποστηρίζει ο David Stuckler, κοινωνιολόγος στο πανεπιστήμιο του Cambridge. Η λιτότητα μπορεί να μετατρέψει μια κρίση σε επιδημία, προσθέτει ο Stuckler. Ακόμα πιο δρακόντεια μέτρα λιτότητας που «στραγγίζουν» τα εισοδήματα και περιορίζουν την κοινωνική βοήθεια θα λειτουργήσουν σαν τοξίνη, αφήνοντας το πληθυσμό τόσο αδύναμο ώστε για μερικούς η προοπτική του θανάτου να θεωρηθεί η μόνη ανακούφιση ( AlterNet). Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα ισχυρά κοινωνικά υποστηρικτικά δίκτυα και τα μέτρα κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των ενεργητικών πολιτικών αγοράς εργασίας, μπορούν να βοηθήσουν στη πρόληψη των αυτοκτονιών.


Αναδημοσίευση: Unfollow

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)