Η συνέντευξη στη Ναυτεμπορική και τον Θάνο Τσίρο:
Κληθείς να σχολιάσει το αποτέλεσμα της συνεδρίασης του Eurogroup την Πέμπτη, ο κ. Κουτεντάκης υποστηρίζει ότι «η ψήφιση προληπτικών δημοσιονομικών μέτρων για το 2019 αποτελεί μια πολιτικά πρωτόγνωρη απαίτηση που προφανώς υπερβαίνει τα όσα έχουν συμφωνηθεί». Προσθέτει ωστόσο ότι «η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την κατάσταση με ψυχραιμία και διαπραγματεύεται μια αμοιβαία αποδεκτή λύση». Αναφερόμενος στην έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα -η οποία θα παρουσιαστεί στις αρχές Φεβρουαρίου και αναμένεται να χαρακτηρίζει το χρέος της χώρας ως εξαιρετικά μη βιώσιμο- ο γ.γ. Δημοσιονομικής Πολιτικής στηλιτεύει την αλλαγή στάσης από την πλευρά του Ταμείου, σημειώνοντας δηκτικά ότι είναι «αδύνατον να παρακολουθήσει κανείς τέτοια λογικά άλματα».
Το 2016 έκλεισε -σε επίπεδο κρατικού προϋπολογισμού- με πρωτογενές πλεόνασμα 4,4 δισ. ευρώ, πολύ πάνω από τον στόχο. Περιμένουμε μέσα στις επόμενες ημέρες και τα στοιχεία της γενικής κυβέρνησης για να έχουμε μια σαφέστερη εικόνα. Μπορείτε να μας δώσετε μια πρώτη εκτίμηση για το πού θα διαμορφωθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 σε όρους μνημονίου;
Πράγματι, θα πρέπει να περιμένουμε και τα στοιχεία των φορέων της γενικής κυβέρνησης ώστε να διαμορφώσουμε μια πληρέστερη εκτίμηση για τη διαμόρφωση του αποτελέσματος. Πάντως, δεν περιμένουμε κάποια αρνητική έκπληξη, πράγμα που σημαίνει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να κλείσει κοντά στο 2%. Η τελική ετυμηγορία φυσικά ανήκει στην ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat που θα ανακοινώσουν το επίσημο αποτέλεσμα με την ισχύουσα μεθοδολογία.
Τα φορολογικά έσοδα του 2016 έχουν ήδη ξεπεράσει ακόμη και τον στόχο των φορολογικών εσόδων του 2017. Δεδομένου ότι ενεργοποιήθηκαν ακόμη περισσότερα μέτρα από τις αρχές του χρόνου, εκτιμάτε ότι και φέτος οι εισπράξεις από φόρους θα είναι περισσότερες από αυτές που έχουν αποτυπωθεί στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού;
Τα φορολογικά έσοδα εξαρτώνται από δύο μεταβλητές που δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια: Η πρώτη είναι η οικονομική δραστηριότητα, που καθορίζει τη φορολογική βάση και η δεύτερη είναι η φορολογική συμμόρφωση, που καθορίζει το ποσοστό εισπραξιμότητας. Και οι δύο μεταβλητές διαμορφώθηκαν καλύτερα από τις προβλέψεις μας για το 2016 και οδήγησαν στην υπερεκτέλεση των εσόδων. Δεν έχουμε κανένα λόγο να αναμένουμε επιδείνωσή τους το επόμενο έτος, άρα είναι πιθανό να δούμε υπεραπόδοση εσόδων και το 2017.
Δεν φοβάστε ότι η υπερφορολόγηση θα οδηγήσει τελικώς στην «κόπωση» των φορολογουμένων προκαλώντας τελικώς τα αντίθετα αποτελέσματα;
Όχι, δεν υπάρχει τέτοιος φόβος. Αντιθέτως, δικαιώνεται η επιλογή της κυβέρνησης να στηρίξει τη δημοσιονομική προσαρμογή στην αύξηση των εσόδων και όχι στις οριζόντιες περικοπές δαπανών, όπως στο παρελθόν.
Απόκλιση έναντι του στόχου στα φορολογικά έσοδα που αγγίζει το 1% του ΑΕΠ είναι πολύ μεγάλη. Πού την αποδίδετε; Υποεκτίμησαν οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών την αποδοτικότητα των μέτρων που ελήφθησαν το 2015 και το 2016; Μας επέβαλαν οι δανειστές περισσότερα μέτρα από όσα τελικώς χρειάζονταν;
Η αλήθεια είναι ότι οι αρχικές μας προβλέψεις ήταν πιο αισιόδοξες αλλά προτιμήσαμε να υιοθετήσουμε τα πιο συντηρητικά σενάρια ώστε να συγκλίνουμε με τις προβλέψεις των δανειστών. Τελικά δικαιωθήκαμε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Πράγματι, αν το δει κανείς εκ των υστέρων, πήραμε περισσότερα μέτρα από όσα χρειάζονταν για την επίτευξη των στόχων.
Πώς θα αξιοποιήσετε αυτή την υπέρβαση στη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς; Θα δεχτούν να μειώσουν το κενό που εντοπίζουν στον προϋπολογισμό του 2018 το οποίο και προσδιορίζουν περίπου στα 800 εκατ. ευρώ; Δεν θα χρειαστούν επιπλέον μέτρα για να κλείσει το δημοσιονομικό κενό του 2018;
Ένα σημαντικό μέρος της υπερεκτέλεσης του 2016 είναι μόνιμου χαρακτήρα, δηλαδή μεταφέρεται και στα επόμενα χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι μειώνεται το κενό του 2018. Αυτό υπαγορεύει η στοιχειώδης οικονομική λογική που ελπίζω να αποδεχτούν και οι θεσμοί. Είναι ακατανόητο να επιμένουν στην ύπαρξη δημοσιονομικού κενού και να ζητούν πρόσθετα μέτρα όταν όλα τα επίσημα στοιχεία δείχνουν το ακριβώς αντίθετο. Ελπίζω ότι αυτή τη φορά δεν θα αγνοήσουν την πραγματικότητα και θα αναθεωρήσουν τις προβλέψεις τους.
Έγιναν σημαντικές πληρωμές ληξιπρόθεσμων οφειλών τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο. Υπάρχουν χρήματα στα ταμεία για να συνεχιστούν οι πληρωμές; Θα χρειαστεί να ολοκληρωθεί η β’ αξιολόγηση για να δοθεί η επόμενη δόση;
Οι πληρωμές ληξιπρόθεσμων έχουν ξεκινήσει από τον Ιούλιο του 2016 και προχωρούν με ικανοποιητικό ρυθμό, καθώς καταγράφεται σημαντική μείωση. Ο στόχος είναι μέχρι τέλος Φεβρουαρίου να έχουμε μειώσει τις καθαρές ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου τουλάχιστον κατά 80% του συνολικού ποσού χρηματοδότησης, δηλαδή κατά 2,8 δισ. Αυτό είναι και το μοναδικό κριτήριο για την εκταμίευση της επόμενης δόσης για την εκκαθάριση ληξιπροθέσμων.
Θα γίνουμε και φέτος μάρτυρες της πρακτικής να καθυστερούν οι πληρωμές του Δημοσίου για όσο χρονικό διάστημα καθυστερεί η ολοκλήρωση της αξιολόγησης;
Δεν υπήρξε σημαντική καθυστέρηση πληρωμών. Πολλές δαπάνες είναι περισσότερο οπισθοβαρείς από όσο προβλέπεται στην αρχή του έτους και ενίοτε υπερτιμημένες για λόγους ασφαλείας. Τα όσα ακούγονταν περί «στάσης πληρωμών του Δημοσίου» ήταν η συνήθης καταστροφολογία της αντιπολίτευσης, που διαψεύστηκε περίτρανα με το τελικό αποτέλεσμα. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού εκτελέστηκαν σχεδόν στο σύνολό τους, με μια ελάχιστη υστέρηση της τάξης των 330 εκατ. ευρώ
Σας ικανοποιεί η στάση των εταίρων στο θέμα του χρέους; Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα είναι μεν ευπρόσδεκτα, αλλά δεν αρκούν για να φέρουν το χρέος σε τροχιά βιωσιμότητας. Πώς θα διεκδικήσετε να εφαρμοστούν ή να προσδιοριστούν άμεσα και δεσμευτικά τα μεσοπρόθεσμα και τα μακροπρόθεσμα μέτρα;
Στο χρέος δεν έχει τόση σημασία πόσα χρωστάει κανείς αλλά πόσα πρέπει να πληρώνει κάθε χρόνο. Με αυτή την έννοια, η σταθεροποίηση των επιτοκίων και η εξομάλυνση των αποπληρωμών που εξασφαλίστηκαν με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, τα καθιστούν πολύ πιο σημαντικά από όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά. Πλέον μπορεί να προβλέψει κανείς με περισσότερη ασφάλεια τις μελλοντικές χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας και την ικανότητά της να ανταποκριθεί στις μελλοντικές της υποχρεώσεις. Αυτό είναι σημαντικό κριτήριο στις διεθνείς αγορές. Φυσικά το Eurogroup έχει δεσμευτεί ότι χρειάζονται περισσότερες παρεμβάσεις και η κυβέρνηση απαιτεί μια συνολική συμφωνία που θα φέρει πιο κοντά την εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων.
Το ΔΝΤ εξακολουθεί να θεωρεί το ελληνικό χρέος ως «εξαιρετικά μη βιώσιμο»…
Το ΔΝΤ ξεκίνησε πέρσι από μια τέτοια θέση απαιτώντας μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους και μικρότερα πλεονάσματα. Στη συνέχεια μετακινήθηκε στην ακριβώς αντίθετη θέση ζητώντας αυστηρά μέτρα για την επίτευξη των υψηλών πλεονασμάτων. Και τώρα μοιάζει να επανέρχεται στην αρχική του θέση λέγοντας πως τα υψηλά πλεονάσματα δεν λύνουν το πρόβλημα. Είναι αδύνατο να παρακολουθήσει κανείς τέτοια λογικά άλματα.
Αν και είναι σχετικά μακρινό, σας ανησυχεί το ενδεχόμενο να μείνει μετέωρη η αξιολόγηση έως τον Ιούλιο, που το Δημόσιο έχει αυξημένες ανάγκες πληρωμών χρεολυσίων, περίπου 7,5 δισ. ευρώ;
Δεν θεωρώ πιθανό να υπάρξει τόσο μεγάλη καθυστέρηση της αξιολόγησης, εκτός αν κάποιοι από τους δανειστές επιθυμούν να υπονομεύσουν την κυβέρνηση και να ναρκοθετήσουν το πρόγραμμα. Πάντως σε μια τέτοια περίπτωση με ανησυχεί περισσότερο η επίπτωση στην πραγματική οικονομία, λόγω παράτασης της αβεβαιότητας και λιγότερο οι ταμειακές ανάγκες.
Στο Eurogroup της Πέμπτης δεν εξασφαλίσαμε την ημερομηνία επιστροφής του κουαρτέτου στην Αθήνα για να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις. Αν μας ζητήσουν να ψηφίσουμε τα μέτρα των 4,5 δισ. ευρώ για το 2019 υπό την αίρεση φυσικά ότι δεν θα εφαρμοστούν αν επιτευχθούν οι στόχοι, πιστεύετε ότι θα πρέπει να το κάνουμε για να μην καθυστερήσει το κλείσιμο της αξιολόγησης;
Η ψήφιση προληπτικών δημοσιονομικών μέτρων για το 2019 αποτελεί μια πολιτικά πρωτόγνωρη απαίτηση που προφανώς υπερβαίνει τα όσα έχουν συμφωνηθεί. Επιπλέον, είναι απόλυτα προσχηματική, που δεν εξυπηρετεί καμία ουσιαστική σκοπιμότητα. Δεν είναι αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη των στόχων, αφού τα δημοσιονομικά μεγέθη είναι σε καλύτερη τροχιά από τις προβλέψεις., Δεν είναι όμως ούτε και ικανή συνθήκη για τη διατήρησή τους, αφού μπορεί να ακυρωθεί ανά πάσα στιγμή από μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την κατάσταση με ψυχραιμία και διαπραγματεύεται μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Είμαι αισιόδοξος ότι θα καταλήξουμε σύντομα σε μια τέτοια λύση, αφενός για το συμφέρον των Ελλήνων πολιτών και αφετέρου για τη διάσωση όσης πολιτικής εντιμότητας έχει απομείνει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
