«Μένουμε σπίτι» με ολοένα αυστηρότερα μέτρα προς αποφυγή της εξάπλωσης του ιού. Αυτοπεριοριοριζόμαστε τόσο για την δική μας προστασία όσο και για την προστασία των άλλων. Παράλληλα, φόβος, αγωνία και ανασφάλεια για το τώρα και το αύριο, αποστολή sms και δηλώσεις μετακίνησης, οριοθετημένες αποστάσεις από τον άλλο/άλλη, τηλεεργασία, οικονομικό και ψυχικό κόστος.
Ο πρώτος που ανοίγει τον κύκλο των συζητήσεών μας είναι ο καθηγητής Φραγκίσκος Καλαβάσης (Διευθυντής, ΠΜΣ Διδακτική Θετικών Επιστημών και ΤΠΕ στην Εκπαίδευση: Διεπιστημονική Προσέγγιση στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και Α΄ Αντιπρόεδρος Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας):
- Ας ξεκινήσουμε με το ζήτημα της καταστολής της κοινωνικής και ατομικής μας ελευθερίας στο νέο πλαίσιο που έχει προκύψει.
Φ.Κ. "Ασφαλώς υπάρχει ασφυκτικός περιορισμός ελευθερίας, καθώς έχουν ανασταλεί όλες οι κοινωνικές δραστηριότητες, δημόσιες και ιδιωτικές, ενώ έχουν κλείσει οι αντίστοιχοι χώροι.
Η θεσμική ελευθερία του πολίτη βρίσκεται παντελώς απροστάτευτη, καθώς απουσιάζουν μέτρα επείγουσας παροχής βοήθειας αφενός σε όσους δεν έχουν στέγη με πλήρη εξοπλισμό και αφετέρου έκτακτες υπηρεσίες οικιακής υποστήριξης για όσους έχουν δυσκολίες στην τροφοδοσία, στην υγεία, στην καθαριότητα, στην επικοινωνία και στην μετακίνηση.
Δυστυχώς δεν έχουν συγκροτηθεί διεπιστημονικές ομάδες για την αντιμετώπιση του φαινομένου μαζί με τις επιπτώσεις που το επιβαρύνουν, οπότε τα μέτρα δεν έχουν κοινωνική νοημοσύνη και ευελιξία. Δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε γεωγραφικές, ούτε κλιματολογικές, ούτε κοινωνικές διαφορές.
Μετρούν το αποτέλεσμα με στατιστικές της μιας μέρας και με τις εικόνες της τηλεόρασης. Αλλά η πραγματικότητα, προσωπική και συλλογική, είναι πιο πολύπλοκη από τις μετρήσεις και τις τηλεοπτικές αντανακλάσεις της."
- Πώς θεωρείτε ότι θα διαμορφωθεί το νέο κοινωνικό «τοπίο» την επόμενη μέρα? Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η νέα «κανονικότητα»;
Φ.Κ. "Η μονομέρεια και η χρονική διάρκεια των συγκεκριμένων μέτρων στηρίζονται στην ψευδαίσθηση της απόλυτης αντιστρεψιμότητας των συνθηκών. Δυστυχώς τα ίχνη του σήμερα, οι απώλειες και το απότομο άνοιγμα της κοινωνικής ψαλίδας, θα είναι οι συνθήκες του αύριο. Η επόμενη μέρα θα αναμετρηθεί με την ροπή σε διάφορες μορφές εγκληματικότητας, μορφές για τις οποίες η σημερινή κυβέρνηση έχει μειωμένη ευαισθησία. Σήμερα μιλούν ψιθυριστά για την ενδοοικογενειακή βία, αλλά σύντομα θα αναγκαστούν να μιλήσουν και για την παραοικονομία, το λαθρεμπόριο, τις κλοπές, την επικινδυνότητα στους δρόμους. Δυστυχώς όσα μας έχει δείξει στις ταινίες του ο Λάνθιμος και παλιότερα ο Κιούμπρικ, στο ‘Κουρδιστό πορτοκάλι’ και στη ‘Λάμψη’, δεν είναι αποκλειστικά μυθοπλασίες.
Η επόμενη μέρα, αν δεν αποκτήσουν τα μέτρα κοινωνική νοημοσύνη, θα είναι πιο αυταρχική και επικίνδυνη. Έχει επομένως μεγάλη σημασία η έγκαιρη διεύρυνση της σκέψης και των δημοσίων τηλεοπτικών συζητήσεων, όχι με θεωρίες συνομωσίας και ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς, αλλά με ποικιλία διεπιστημονικών οπτικών και κυρίως με παρουσίαση όσων δεν έχουν φωνή, με καλλιέργεια της ανεκτικότητας, προβολή της αλληλεγγύης και προώθηση πρακτικών λύσεων υψηλής ευαισθησίας.
Φυσικά, όπως η φωνή του Κόκκινου, υπάρχουν και άλλες φωνές και οπτικές που ενδεχομένως να συμβάλουν ώστε η επόμενη μέρα να προετοιμαστεί από σήμερα με πιο σοβαρό προβληματισμό και μεγαλύτερη ποικιλία και εξισορόπηση των αναγκαίων μέτρων".
- Ζητήματα βιοπολιτικής: Ο Φουκώ έλεγε, ίσως αρκετά απαισιόδοξα, ότι ο εγκλεισμός είναι «μια πράξη εκμηδενισμού του μηδενός» - συμφωνείτε ότι επιδιώκονται πολιτικά οφέλη επενδύοντας σε ένα ισχυρό, παραλυτικό συναίσθημα, τον φόβο;
Φ.Κ. "Κάθε περιορισμός συνοδεύεται και συνοδεύει σχέσεις εξουσίας και σημαίνει την άσκηση εξουσίας με λόγο και με πράξεις. Η νομιμοποίηση της βίας είναι χειρότερη από την άσκησή της. Γι αυτό είναι αναγκαία η συστηματική αμφισβήτησή της, ιδιαίτερα σε συμβολικό επίπεδο. Σήμερα ενοχοποιούν πολίτες, περιγράφουν προφιλ επικινδυνότητας και ιχνηλατούν ιδιωτικές σχέσεις. Η κάθε πολιτική δύναμη επιδιώκει να έχει πολιτικά οφέλη από τις κρίσεις. Η διαφορά είναι φυσικά στους στόχους, στις θεμλιώδεις αρχές και στον τρόπο που τις επικαιροποιείς. Ο πολιτικός στόχος δεν είναι ένας μακρινός τόπος, είναι ένας τρόπος να αντιλαμβάνεσαι το σήμερα, είναι τα ηθικά κριτήρια που θέτεις στις πράξεις σου. Η Αριστερά έχει πολλές σκεπτόμενες φωνές που δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, θα πρέπει να τις αξιοποιήσει με περισσότερη τόλμη και εμπιστοσύνη".
