Τίποτα δεν πάει πλέον καλά για το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και τα σημάδια που το μαρτυρούν είναι πολλά. Το πρώτο ανάμεσά τους; Αυτό που δημιουργήθηκε μία εβδομάδα πριν από τη Θερινή Διάσκεψη των Σοσιαλιστών στη Λα Ροσέλ από τις 29 έως τις 31 Αυγούστου. Οι υπουργοί που άσκησαν κριτική στην οικονομική πολιτική που ακολουθήθηκε από τον Μανουέλ Βαλς και τον Φρανσουά Ολάντ εκπαραθυρώθηκαν, και μια νέα κυβέρνηση, αμιγώς σοσιαλφιλελεύθερη, ορίστηκε στη θέση της. Στη Θερινή Διάσκεψη, ανάμεσα στα πρόσωπα που περισσότερο αποθεώθηκαν ωστόσο, θα βρούμε τους «διαφωνούντες», εκείνους τους εκλεγμένους του Σοσιαλιστικού Κόμματος που καταγγέλλουν ανοιχτά τον προσανατολισμό της κυβέρνησης. Την Κριστιάν Τομπιρά, υπουργό Δικαιοσύνης, που στέκεται στο πλευρό τους αν και διατήρησε τη θέση της στην κυβέρνηση, ή ακόμα κι αυτόν τον Πιερ Λοράν, εθνικό γραμματέα του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, τη στιγμή που είπε μπροστά σε ένα κοινό που αποτελούνταν από μέλη και στελέχη των Σοσιαλιστών ότι η κυβερνητική γραμμή είναι «ένας δρόμος χωρίς διέξοδο, που μας οδηγεί σε τοίχο (…) Το 2012 υπογράφηκε κατά κάποιο τρόπο ένα συμβόλαιο με τους Γάλλους. Αυτό το συμβόλαιο καταπατήθηκε μέρα με τη μέρα. Αυτό το συμβόλαιο σκίστηκε μπροστά στα μάτια των Γάλλων».

Και κάθε εξαγγελία των μελών της κυβέρνησης «Βαλς 2», από τη στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα στις 26 Αυγούστου, επιβεβαιώνουν ποιος είναι ο προσανατολισμός της: διακυβέρνηση με διατάγματα, αύξηση του ελέγχου των ανέργων, αμφισβήτηση της κυριακάτικης αργίας. Χωρίς αμφιβολία, αυτός ο δρόμος είναι ο δρόμος του σοσιαλφιλελευθερισμού.

Είναι ένα βήμα ακόμα στο πλαίσιο του ιδεολογικού μετασχηματισμού των Σοσιαλιστών. Το πρώτο βήμα είχε ήδη γίνει το μακρινό 1983, με τη φιλελεύθερη στροφή του Φρανσουά Μιτεράν. Το 1992 οι Σοσιαλιστές θα διχαστούν σχετικά με τη Συνθήκη του Μάαστριχ. Επειτα, η γη σείστηκε το 2002, όταν ο Λιονέλ Ζοσπέν, αφού πραγματοποίησε μια σειρά από ιδιωτικοποιήσεις και απελευθερώσεις της αγοράς, αποκλείστηκε από τον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών, που μετατράπηκε σε μια μονομαχία ανάμεσα στη Δεξιά του Ζακ Σιράκ και την Ακροδεξιά του Ζαν Μαρί Λεπέν. Από τότε, η άκρα Δεξιά βελτιώνει συνέχεια τα ποσοστά της αποδεικνύοντας τη δύναμη της γοητείας της τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο το 2014, παράλληλα με την κατάρρευση των παραδοσιακών κομμάτων. Σήμερα, η γαλλική κυβέρνηση και η ηγεσία των Σοσιαλιστών, που παραδοσιακά κατατάσσονται στην «Αριστερά» στη Γαλλία, επιβεβαιώνουν αυτόν τον προσανατολισμό πραγματοποιώντας αντι-μεταρρυθμίσεις που έγιναν ή γίνονται στην υπόλοιπη Ευρώπη, συχνά από σοσιαλδημοκράτες: τον Τόνι Μπλερ και τον Γκέρχαρντ Σρέντερ στην εποχή τους, τον Χοσέ Λουίς Θαπατέρο ή τον Γιώργο Παπανδρέου πιο πρόσφατα. Ομως αυτές οι πολιτικές, στη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ελλάδα, αντιστοιχούσαν σε βαθιά φιλελεύθερες απορρυθμίσεις και οδήγησαν σε μια κοινωνική ερήμωση με παράλληλη διάλυση του κράτους πρόνοιας.

Μέσα στο εσωτερικό των Σοσιαλιστών, αυτή η αναθεώρηση του πολιτικού λογισμικού δεν περνάει όπως ένα γράμμα κάτω από την πόρτα. Η Θερινή Διάσκεψη του κόμματος υπήρξε η ευκαιρία για να μετρήσουν τις δυνάμεις τους τα διαφορετικά ρεύματα και δύο μεγάλες ομάδες σχηματίστηκαν. Οι Διαφωνούντες, που αντιτίθενται στην κυβερνητική γραμμή, και οι Κυβερνητικοί, που εξέφρασαν την υποστήριξή τους στη γραμμή Βαλς-Ολάντ και τη διάθεση για «μεταρρυθμίσεις». Σε τέτοιο βαθμό ώστε ο γραμματέας του κόμματος Ζαν-Κριστόφ Καμπαντελίς αναγνώρισε ότι το αποτέλεσμα της διάσκεψης ήταν «ένα ποτήρι που έσπασε» και ότι για να ξανακολλήσουν τα κομμάτια του χρειάζεται μια νέα συζήτηση για τους κοινούς τόπους, που θα λήξει τον Δεκέμβρη.

Να ξανακολλήσουν τα κομμάτια; Ή μήπως να προετοιμαστεί ένα δεύτερο «Συνέδριο της Τουρ», σαν αυτό που το 1920 οριστικοποίησε τη διάσπαση των σοσιαλιστών με τους κομμουνιστές;

Το πρόβλημα αυτό είναι ένα ζήτημα μεγέθους, καθώς η πάλη ανάμεσα στα δύο αυτά ρεύματα γίνεται μέσα σε έναν παράδοξο συσχετισμό δυνάμεων. Η βάση είναι πιο κοντά στους Διαφωνούντες, η ηγεσία στους Κυβερνητικούς. Το ερώτημα λοιπόν είναι ποιος θα φύγει και ποιος θα μείνει, διατηρώντας την ονομασία Σοσιαλιστικό Κόμμα, το σήμα του, την έδρα του κ.λπ. Φυσικά, μέσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ουδείς τόλμησε να θέσει το ζήτημα με τόσο ανοιχτό τρόπο μέχρι τώρα. Εν τούτοις, όλος ο κόσμος αυτό ακριβώς έχει στο μυαλό του. Ενα μέλος της αριστερής πτέρυγας του κόμματος ξελαρυγγιαζόταν στη Λα Ροσέλ: «Δεν θα αφήσουμε το κόμμα του Ζορές και του Μπλουμ να μείνει σε αυτήν τη συμμορία φιλελεύθερων». Σύμφωνα με δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε για τη «Ζουρνάλ ντε Ντιμάνς», 6 στους 10 οπαδούς των Σοσιαλιστών προβλέπουν τη διάσπαση του κόμματος!

Κατά βάθος, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας ζει τη δική του «στιγμή ΠΑΣΟΚ». Ηγεσία που στηρίζει μια κυβέρνηση που στρέφεται στον φιλελευθερισμό και βουλευτές που τσακώνονται και ενίοτε αποστασιοποιούνται από την κυβερνητική πολιτική, χωρίς κατ’ ανάγκη να την καταψηφίζουν. Το ζήτημα της οικονομίας διχάζει το Σοσιαλιστικό Κόμμα, τη Γαλλία, την Ευρώπη.

Αυτή η οικονομική πολιτική είναι στην πράξη αυτή που απαιτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση και τη σύνοδο των αρχηγών των κυβερνήσεων στο Συμβούλιο, εκεί όπου άλλωστε ο Φρανσουά Ολάντ τάχθηκε στο πλευρό της Γερμανίδας καγκελαρίου και των φιλελεύθερων. Εν ολίγοις, η στροφή του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος πραγματοποιήθηκε μέσω της Ε.Ε. και μέσω αυτής επανακαθορίζεται και σήμερα το πολιτικό περίγραμμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, της Αριστεράς και της Γαλλίας.

Μια νέα περίοδος ξεκινά και αυτό είναι αναμφισβήτητο. Το ερώτημα είναι ποιος θα είναι ο πολιτικός χάρτης της. Η απάντηση είναι συνάρτηση του «ζητήματος μεγέθους» που τίθεται για τους Διαφωνούντες: ο στόχος τους είναι να κρατήσουν αυτοί το κόμμα, το «εμπορικό σήμα του» και όλα τα μέσα που αυτό συνεπάγεται.

* Δημοσιογράφος, συνεργάτης της εφημερίδας Le Canard Enchainé