Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έδωσε χθες το αρχικό πράσινο φως στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ (ΟΜΤ) με τον γενικό εισαγγελέα Κρουζ Βιλλαλόν να δηλώνει ότι η κεντρική τράπεζα μπορεί να αγοράζει μεγάλες ποσότητες χρέους των ευρωπαϊκών κρατών, ώστε να σταθεροποιήσει την οικονομία της ευρωζώνης. Θέτει ωστόσο προϋποθέσεις, που είναι η αιτιολόγηση των αγορών και η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας. Η τελική απόφαση, η οποία αναμένεται σε διάστημα τεσσάρων έως έξι μηνών, είναι πιθανό να ακολουθήσει τη γνώμη του γενικού εισαγγελέα.
Όπως σχολιάζει ο Μπερτ φαν Ρόζεμπεκε, οικονομικός αναλυτής στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής: «Ο γενικός εισαγγελέας δεν μας είπε κάτι καινούργιο. Επί της αρχής η ΕΚΤ μπορεί να αγοράζει ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Αυτό το γνωρίζαμε ήδη. Εντέλει λέει απλώς ότι η ΕΚΤ πρέπει να αιτιολογεί επαρκώς τις αγορές αυτές και ότι η δράση της θα πρέπει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας. Δυστυχώς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν μας είπε συγκεκριμένα πώς ακριβώς θα πρέπει να κινηθεί η κεντρική τράπεζα. Αυτή ακριβώς τη διευκρίνιση όμως είχε ζητήσει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας».
Εν αναμονή νέων μέτρων
«Πρόκειται ουσιαστικά για λευκή επιταγή», σχολιάζει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank Γιεργκ Κρέμερ
Η υπόθεση αφορά την προσφυγή κατά της εξαγγελίας της ΕΚΤ το καλοκαίρι του 2012 να προχωρήσει, εφόσον κριθεί αναγκαίο, σε απεριόριστη αγορά κρατικών ομολόγων από τις χώρες της κρίσης. Τον Φεβρουάριο του 2014 το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι με το σχετικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, η ΕΚΤ υπερβαίνει τις αρμοδιότητές της. Οι γερμανοί δικαστές απευθύνθηκαν στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η χθεσινή, προσωρινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία καθώς την ερχόμενη εβδομάδα το διευθυντήριο της ΕΚΤ θα εξαγγείλει πιθανότατα τη λήψη νέων μέτρων.
«Πρόκειται ουσιαστικά για λευκή επιταγή», σχολιάζει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank Γιεργκ Κρέμερ. «Οι προϋποθέσεις που τίθενται, μπορούν να εκπληρωθούν πολύ εύκολα. (…) Πιθανότατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα υιοθετήσει τη γνώμη του γενικού εισαγγελέα και η υπόθεση θα καταλήξει εκ νέου στο γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο».
Θα εξασθενήσει η «μεταρρυθμιστική βούληση»;
Και μόνον η εξαγγελία του προγράμματος είχε συμβάλει καθοριστικά στην αποκλιμάκωση της κρίσης
Οι ειδικοί συμφωνούν πάντως ότι με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ θα εξασθενήσει η μεταρρυθμιστική βούληση των χωρών της κρίσης. «Το διαπιστώνουμε ιδιαίτερα στην Ιταλία», σχολιάζει ο Γιεργκ Κρέμερ. «Πρόκειται για τις αρνητικές συνέπειες της ακολουθούμενης πολιτικής διάσωσης, την οποία δικαίως επέκρινε το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο».
Και αυτό μολονότι οι δικαστές είχαν τη δυνατότητα να σκιαγραφήσουν ένα πιο αυστηρό πλαίσιο, εκτιμά ο Μπερτ φαν Ρόζεμπεκε: «Μπορούσαν, για παράδειγμα, να πουν ότι η ΕΚΤ δεν μπορεί να έχει στον ισολογισμό της πάνω από το 20% του ιταλικού χρέους και ότι το υπόλοιπο 80 % θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις αγορές. Όλα αυτά όμως δεν τα είπε ο γενικός εισαγγελέας και τώρα εναπόκειται στην ΕΚΤ να αναπτύξει ένα μοντέλο το οποίο θα πείσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο».
Η ΕΚΤ δεν έχει εφαρμόσει ακόμη στην πράξη το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Και μόνον η εξαγγελία του όμως, είχε συμβάλει καθοριστικά στην αποκλιμάκωση της κρίσης.
Ο επικεφαλής της Μάριο Ντράγκι ισχυρίζεται ότι η ΕΚΤ δρα πάντα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Βασική αποστολή της παραμένει η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών. Με το φάντασμα του αποπληθωρισμού να πλανάται ωστόσο το τελευταίο διάστημα απειλητικά πάνω από την ευρωζώνη, η σταθερότητα αυτή δεν είναι πια δεδομένη.
