Μία απόφαση-ντροπή πήρε το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης λίγες μέρες πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων, σχετική με την πολιτική πολυφωνία στους έξι μεγάλους ιδιωτικούς σταθμούς: με πανομοιότυπες αποφάσεις βγάζει λάδι τα ιδιωτικά κανάλια για κατάφωρη παραβίαση της πολιτικής πολυφωνίας -όπως το ίδιο το ΕΣΡ αναγνωρίζει- και συγχρόνως τα απαλλάσσει από τις σχετικές κατηγορίες.
Πρόκειται για πολυαναμενόμενη απόφαση, η οποία εκκρεμούσε από τον Απρίλιο 2020, όταν, σε σκληρή καραντίνα ακόμη για την Covid 19, ο Αλέξης Χαρίτσης ως εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ τότε είχε προσφύγει στο ΕΣΡ με επιστολή του και ζητούσε την παρέμβαση της ανεξάρτητης Αρχής. Τα κανάλια είχαν αγνοήσει επιδεικτικά τη συνέντευξη Τύπου που είχε δώσει ο Αλέξης Τσίπρας στις 6 Απριλίου 2020, από κοινού με την Έφη Αχτσιόγλου, τον Νίκο Παππά και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, παρουσιάζοντας το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ Μένουμε Όρθιοι, μια δέσμη 10 μέτρων για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Δυόμισι χρόνια μετά, στις 22 Δεκεμβρίου 2022, το ΕΣΡ δημοσίευσε την απόφασή του, αφού ενδιαμέσως ο πρόεδρος κ. Κουτρομάνος δήλωσε στη Βουλή, ότι το Συμβούλιο δεν είναι σε θέση να ελέγξει την πολιτική πολυφωνία, με αποτέλεσμα ο ΣΥΡΙΖΑ να άρει την εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του προέδρου και να ζητήσει την παραίτησή του.
Στο μεταξύ το Συμβούλιο έκανε την έρευνά του: τι γίνεται στις άλλες χώρες, πώς λύνουν μεθοδολογικά ζητήματα μεταξύ πολυφωνίας και δημοσιογραφικής ελευθερίας, ποια είναι τα δημοσιογραφικά κριτήρια για τα «άξια μεταδόσεως γεγονότα».
Ζήτησε και έλαβε μελέτη από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Εργαστήριο Ελληνικής Πολιτικής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης, των Γ. Τσίρμπα, Αλ. Κεσσόπουλου και Λ. Ζηργάνου), η οποία περιλαμβάνει και μεθοδολογικές προτάσεις για τη μέτρηση της πολυφωνίας και συνέταξε έκθεση 115 σελίδων. Στη συνέχεια έλεγξε έξι ιδιωτικά και δύο δημόσια κανάλια για τη χρονική έκθεση κυβέρνησης και κομμάτων στα δελτία ειδήσεων και στις ενημερωτικές εκπομπές και μετά από όλα αυτά το Συμβούλιο έκρινε ότι πρέπει να απαλλάξει τους ιδιωτικούς σταθμούς από κάθε κατηγορία, παρότι διαπίστωσε έλλειμμα πολιτικής πολυφωνίας... Η απόφαση για την ΕΡΤ1 και ΕΡΤ3 εκκρεμεί.
Ποιο είναι το σκεπτικό; Δεν διευκρινίζεται, λέει, αν οι δράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης (δηλαδή η συνέντευξη Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ) είχαν τεθεί υπόψη των καναλιών και ότι τα κανάλια με δική τους υπαιτιότητα παρέλειψαν τη μετάδοσή τους... Η απόφαση αναφέρει: «Με δεδομένο ότι η εγκαλουμένη έχει μεν υποχρέωση να παρουσιάζει σε βάση αναλογικής ισότητας τις δράσεις και τις απόψεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων που περιέρχονται εις γνώση της με οποιονδήποτε τρόπο, δεν βαρύνεται, όμως, και με θεσπισμένη ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να αναζητά με δική της πρωτοβουλία και δικά της μέσα τις δράσεις αυτές, κρίνεται αναπόδεικτο -αφού δεν υφίστανται στον φάκελο επαρκή σχετικά στοιχεία- ότι είχαν τεθεί υπ’ όψιν της εγκαλουμένης συγκεκριμένες δράσεις και απόψεις των κομμάτων και ότι αυτή (υπαιτίως) παρέλειψε να τις προβάλει ή να τις προβάλει προσηκόντως».
Ζήτημα πολυφωνίας
Με άλλα λόγια, τα κανάλια δεν ήξεραν! Και για το ότι δεν ήξεραν φταίνε τα κόμματα. Διότι τα κανάλια, λέει, δεν έχουν θεσπισμένη υποχρέωση να ξέρουν ότι π.χ. ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δίνει συνέντευξη Τύπου! Καινούργιο αυτό. Σε ποια αίθουσα σύνταξης να το πεις αυτό και να μην πέσουνε κάτω από τα γέλια; Σε ποια σχολή δημοσιογραφίας δεν μαθαίνεις ότι αυτή η άγνοια αποτελεί λόγο απόλυσης;
Ομως το ΕΣΡ προχωράει ακόμα περισσότερο. Και αποφαίνεται -απαντώντας σε ένα ερώτημα για την πολιτική πολυφωνία- ότι η συνέντευξη Τύπου του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας δεν είναι «σημαντικότατο γεγονός», αλλά απλώς ζήτημα «δημοσίου ενδιαφέροντος». Προηγουμένως βέβαια, από τον έλεγχο που έχει κάνει, έχει διαπιστώσει ότι στην επίμαχη περίοδο 11.3.2020- 11.5.2020 στα κανάλια «το θέμα που κυριαρχούσε ήταν η πανδημία, η λήψη μέτρων, η αντιμετώπιση της Covid-19 σε επίπεδο υγειονομικό και οικονομικό».
Την ίδια ώρα το ΕΣΡ διαπιστώνει ότι:
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, διά των προστηθέντων από αυτά προσώπων, βαρύνονται να παρουσιάζουν την πολιτική δραστηριότητα ή τις διατυπούμενες απόψεις όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων:
* Δεν προβλήθηκαν οι πολιτικές δραστηριότητες και οι απόψεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων της μειοψηφίας σε χρόνο -έστω και κατά προσέγγιση για ορισμένα εξ αυτών- ανάλογο προς την εκλογική δύναμη εκάστου.
* Κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας, είναι πρακτικώς αδύνατο οποιοδήποτε κοινοβουλευτικό κόμμα να μην έχει αναπτύξει πολιτική δράση «άξια μεταδόσεως» επί ένα ολόκληρο δίμηνο.
Η απόφαση βγήκε με πλειοψηφία: «Κρίνεται, κατά πλειοψηφία, ότι τα έξι ιδιωτικά κανάλια πρέπει να απαλλαγούν της κατηγορίας που τους αποδόθηκε» αναφέρεται. Δύο μόνο από τα εννέα μέλη του ΕΣΡ μειοψήφησαν. Η θητεία επτά μελών, περιλαμβανομένου του προέδρου, έχει λήξει από τα τέλη Νοεμβρίου 2022 και δεν είναι ανανεώσιμη.
Στενός ορισμός της πολιτικής πολυφωνίας από τον Κώδικα Δεοντολογίας
Ρύθμιση προωθεί το ΕΣΡ μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας -ο οποίος θα λάβει ισχύ νόμου- με την οποία επιχειρείται ερμηνεία του συντάγματος για την πολιτική πολυφωνία. Στην επιταγή για «αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων» (άρ. 15 του συντάγματος) το ΕΣΡ εξειδικεύει και στην πραγματικότητα περιορίζει την επιταγή για αντικειμενικότητα και πολυμέρεια και δίνει στους τηλεοπτικούς σταθμούς τη δυνατότητα να εξουδετερώσουν τη διάταξη.
Ο Κώδικας Δεοντολογίας του ΕΣΡ που βρίσκεται σε διαβούλευση αντί να διασφαλίζει την πολυφωνία στο εσωτερικό των καναλιών, στην πραγματικότητα την υποβαθμίζει, καθώς (άρ. 33) προβλέπει πολυφωνία μόνο για τις «άξιες μεταδόσεως» δράσεις των κομμάτων, ενώ περιορίζει ακόμα περισσότερο καθώς θέτει κριτήρια για την προβολή των κομμάτων - όχι όμως και της εκάστοτε κυβέρνησης.
Τα κριτήρια που προσδιορίζουν μία είδηση ως «άξια μεταδόσεως» είναι ακόμα και κριτήρια... τηλεθέασης, καθώς αναφέρονται: «ο επίκαιρος χαρακτήρας και το περιεχόμενο της είδησης, η προσδοκία και η έκταση του ενδιαφέροντος της κοινής γνώμης, το πρόσωπο το οποίο αφορά η είδηση και η ιδιότητά του και η γεωγραφική εγγύτητα του γεγονότος».
«Τα θέματα μείζονος πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης, καθώς και τα ζητήματα γενικού ενδιαφέροντος πρέπει να καλύπτονται με την απαιτούμενη πολυμέρεια» αναφέρεται παρακάτω, περιορίζοντας έτσι την πολυφωνία μόνο στα «μείζονος αντιπαράθεσης» και τα «γενικού ενδιαφέροντος», χωρίς να προσδιορίζεται ποια είναι αυτά.
