Αυστηρότερους νόμους θεσπίζει η κυβέρνηση του Τόκιο, προκειμένου να εμποδίσει τους Ιάπωνες να εργάζονται μέχρι θανάτου. Η ηθική της εργασίας που επικρατεί στην Ιαπωνία, με την πλήρη αφοσίωση στους κανόνες της εταιρείας και τις εθελοντικές υπερωρίες, πληρώνεται τελικά πάρα πολύ ακριβά από τους ίδιους τους εργαζόμενους καθώς, πέρα από τα κοινωνικά προβλήματα που έχει δημιουργήσει και τα ψυχολογικά στους ίδιους τους εργαζόμενους, επισήμως πάνω από 200 άνθρωποι το χρόνο χάνουν τη ζωή τους λόγω εξάντλησης.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι μετά το οκτάωρο τους οι Ιάπωνες εργάζονται χωρίς να πληρώνονται δύο ώρες για τον αυτοκράτορα, δύο ώρες για την εταιρεία και μετά ακολουθούν οι κανονικές υπερωρίες. Το γεγονός αυτό αναγκάζει πλέον την κυβέρνηση να επεξεργάζεται νόμους οι οποίοι θα επιβάλλουν στις εταιρείες να φροντίζουν ώστε οι εργαζόμενοι να παίρνουν υποχρεωτικά τουλάχιστον πέντε ημέρες άδεια το χρόνο...
«Στον δικό μας πολιτισμό θεωρείται αυτονότητο να εργάζεται κάποιος πολλές ώρες κάθε μέρα» δήλωσε ο ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Άμπε, σχολιάζοντας το νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί στο κοινοβούλιο μέσα στον Ιούνιο. Σύμφωνα με το νόμο, θα μπορεί να επιβάλλεται πρόστιμο στους εργοδότες αν οι εργαζόμενοι τους δεν παίρνουν τις ελάχιστες ημέρες άδειας κάθε χρόνο.
«Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν έχουμε το δικαίωμα για διακοπές, αλλά αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε πάρουμε άδεια, διότι αυτό θα λειτουργήσει πιεστικά στους συναδέλφους μας που θα πρέπει να καλύψουν το κενό που αφήνουμε, καθώς και ανασταλτικά για τα οικονομικά της εταιρείας» αναφέρει ο Χιρόσι Καβαχίτο, δικηγόρος της οργάνωσης Κaroshi Hotline, η οποία έχει τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης ατόμων που φοβούνται ότι είτε οι ίδιοι είτε φιλικά ή συγγενικά τους πρόσωπα βρίσκονται στα πρόθυρα της εξάντλησης από την πολύωρη εργασία.
Καθόλου τυχαία περιστατικά
Ο όρος «karoshi» (=εργασία μέχρι θανάτου) δημιουργήθηκε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, την περίοδο της υπερανάπτυξης της ιαπωνικής βιομηχανίας, όταν νέοι και υγιείς άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους από εγκεφαλικά επεισόδια ή καρδιακές προσβολές. Οι θάνατοι αυτοί θεωρήθηκαν αρχικά «τυχαία περιστατικά» σύντομα, όμως, διαπιστώθηκε ότι οι νέοι αυτοί -τα πρώτα περιστατικά αναφέρονται μόνο σε νεαρούς άνδρες- είχαν ξεπεράσει κάθε όριο αναφορικά με το ωράριο εργασίας. Αν υπολογίσει κάποιος ότι στις 90 – 100 ώρες εργασίας την εβδομάδα θα πρέπει να προσθέσει και το χρόνο μετάβασης από και προς το χώρο εργασίας, εύκολα διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν χρόνο να χαλαρώσουν και να κοιμηθούν.
«Στην αρχή τηλεφώνησε και είπε ότι θα ήταν στο σπίτι για το βραδινό φαγητό. Μετά ξανατηλεφώνησε και είπε ότι θα έρθει να κάνει μπάνιο το παιδί, μετά για να το νανουρίσει. Μετά δεν τον ξανάκουσα. Αρκετές εβδομάδες πριν πεθάνει ήταν στη δουλειά σχεδόν όλο το 24ωρο» αναφέρει η Χιρόκο Ουτσίνο, ο σύζυγος της οποίας πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 34 ετών. Η Ουτσίνο υπέβαλε μήνυση κατά του εργοδότη του συζύγού της, της αυτοκινητοβιομηχανίας Toyota και μέσω της ιαπωνικής Επιθεώρησης Εργασίας κατάφερε μετά από πέντε χρόνια επίπονων δικαστικών διαδικασιών να χαρακτηριστεί ο θάνατος του ως karoshi.
Ο δικηγόρος Καζουνάρι Ταμάκι, ο οποίος έχει αναλάβει πολλές περιπτώσεις karoshi, θεωρεί ότι τουλάχιστον 10.000 άτομα το χρόνο αυτοκτονούν καθώς τα έντονα προβλήματα ψυχικής υγείας που αποκτούν λόγω της υπερεργασίας δεν τους επιτρέπουν να χαλαρώσουν ούτε, έστω, για μικρό χρονικό διάστημα.
Οι εργοδότες, από την πλευρά τους, αν και τυπικά αντιδρούν στο γράμμα του νόμου που καταθέτει η κυβέρνηση, θεωρούν ότι μακροπρόθεσμα αυτό θα λειτουργήσει θετικά για τα οικονομικά των εταιρειών τους. Το κόστος των διακοπών των εργαζομένων στην παραγωγή και στα επιδόματα μπορεί να καλυφθεί από τη μείωση του κόστους που έχουν για την εταιρεία τα εργατικά ατυχήματα και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που είναι υποχρεωμένες να παρέχουν στους εργαζόμενους τους.
Νίκος Σερβετάς
