Τη ματιά ενός ανθρώπου ο οποίος δεν είναι πολεμικός ανταποκριτής, ούτε κάποιος που έχει “συνηθίσει” τις εικόνες του πολέμου, μοιράζεται από τις μέρες που πέρασε στο Κομπάνι, τον Φεβρουάριο του 2015, ο φωτογράφος Γιώργος Δέτσης. Μέσω ενός μικρού μήκους ντοκιμαντέρ διάρκειας 6 λεπτών, περιγράφει την επιστροφή των κατοίκων στην κατεστραμμένη πόλη, αφού αυτή απελευθερώθηκε, για να ξαναστήσουν τη ζωή τους στα ερείπια.
Το ντοκιμαντέρ, που ονομάζεται “Η επιστροφή”, προβάλλεται σήμερα το απόγευμα, στις 5 μ.μ., στην Τεχνόπολη, στο πλαίσιο πρωτοβουλίας της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, που ξεκίνησε πέρυσι με την οργάνωση του φεστιβάλ «Με τα μάτια ανοιχτά» από το EXODUS, εργαστήριο για νέους δημιουργούς με θέμα την προσφυγική κρίση.
Αρκούν 6 λεπτά για να αποτυπωθούν ολοκληρωμένα νοήματα; Αν και μικρά σε διάρκεια, έχει αποδειχτεί από την επιρροή και την απήχηση που έχουν στον κόσμο ότι τα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους μπορούν να παράγουν ολοκληρωμένα, περιεκτικά και δυνατά αποτελέσματα. Δεν πρόκειται βέβαια για εύκολη διαδικασία.
Μιλώντας στην “Αυγή”, ο Γιώργος Δέτσης αναφέρθηκε στις προκλήσεις που είχε μπροστά του. “Τα πλάνα πρέπει να είναι αρκετά ευδιάκριτα και ξεκάθαρα, να μη χρειάζονται δεύτερη ματιά. Να νιώθει ο θεατής απόλυτα σίγουρος γι’ αυτό που βλέπει”. Πρόκειται δηλαδή “για μια διαφορετική εικαστική προσέγγιση από την κινηματογράφηση".
Ο χρόνος στα μικρά φιλμ είναι αντίπαλος και σύμμαχος ταυτόχρονα, είναι αυτός που οδηγεί στην παραγωγή ενός δυνατού και περιεκτικού αποτελέσματος, αλλά και αυτός που στερεί πλάνα με ενδιαφέρον. “Αντιμετώπισα δυσκολία να αφήσω εκτός κάποια πλάνα. Ειδικά όταν καλείσαι εσύ να επιλέξεις όλα τα πλάνα, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη η διαδικασία. Όλα τα πλάνα έχουν μια ιδιαίτερη βαρύτητα και όσο πιο έμπειρος μοντέρ είσαι τόσο το καλύτερο”.
"Η γνώμη των γυναικών μετράει, το ISIS τις φοβάται παραπάνω"
Όσα είδε, όμως, στο Κομπάνι και “περίσσεψαν”, δεν θα πάνε χαμένα. Όπως λέει, δουλεύει μεγάλο σε διάρκεια φιλμ που θα περιλαμβάνει ενδιαφέρουσες λήψεις οι οποίες δεν συμπεριλήφθηκαν. Στα 6 λεπτά της “Επιστροφής”, ο Γ. Δέτσης παρουσιάζει, πάντως, ήδη πολλά ενδιαφέροντα σημεία της ζωής εκεί, που καταρρίπτουν πιθανά στερεότυπα. “Το κοινωνικό κομμάτι της ζωής στο Κομπάνι και η θέση της γυναίκας με άφησαν κυριολεκτικά άφωνο. Η κοινωνία έχει ελάχιστες εντάσεις και είναι ισότιμα οργανωμένη, παρά τις τόσο αντίξοες συνθήκες. Είναι εντυπωσιακό πόσο σέβονται και εκτιμούν τη γυναίκα, πόσο ισότιμα αντιμετωπίζεται. Η γνώμη των γυναικών, μάλιστα, μετράει περισσότερο όταν προκύπτει ισοψηφία. Στους δήμους επίσης διοικούν πάντα δύο, ένας άντρας και μια γυναίκα”.
Η παρουσία των γυναικών εμφανίζει ξεχωριστό ενδιαφέρον κατά τις πολεμικές συγκρούσεις. “Τα ένοπλα γυναικεία τμήματα είναι πιο αποτελεσματικά, κι αυτό διότι τα φοβούνται οι μαχητές του ISIS περισσότερο. Θεωρούν πως αν σκοτωθούν από γυναίκα δεν πάνε στον παράδεισο. Έτσι, όταν οι μάχες γίνονται σώμα με σώμα, οι γυναίκες φωνάζουν για να το αντιληφθούν οι εχθροί και να υποχωρήσουν πιο εύκολα”.
Η προοδευτική λειτουργία της κοινωνίας στο Κομπάνι, αντλείται σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με τον Γ. Δέτση, από το όραμα του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ιδρυτή του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν γνωστού ως ΡΚΚ. “Η αντίληψη του συγκεκριμένου ανθρώπου για το πώς πρέπει να είναι η κοινωνία είναι κάτι που έχουν πολύ ψηλά οι άνθρωποι εκεί. Παράλληλα, όμως, δεν επιτρέπουν σε κάποιον να γίνει απόλυτος ηγέτης”.
Πάνω στα ερείπια "χτίζουν" ξανά, με κέφι, τη ζωή τους
Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται τη στάση ζωής αυτών των ανθρώπων που, παρότι βρήκαν ερείπια γυρίζοντας, «έπρεπε να δεις με πόσο κέφι άρχισαν να χτίζουν τα σπίτια και τη ζωή τους από την αρχή». Για το αν αυτό θα μπορούσε να δώσει ελπίδα και σ’ εμάς, ο Γ. Δέτσης πιστεύει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε δύο αντίθετες πορείες. “Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατιούσα πορεία, προερχόμενη από μια περίοδο αφθονίας και δυτικού τρόπου ζωής. Οι Κούρδοι δεν είχαν καν κράτος. Ξεκινούν από ένα βιοτικό επίπεδο που ίσχυε σ’ εμάς τη δεκαετία ’50. Δεν έχουν ζήσει την αφθονία, όμως ακολουθούν μάλλον ανοδική πορεία. Επιπλέον έχουν μάθει μια ζωή να τους κυνηγάνε. Είναι μαχητές και το ηθικό τους είναι απίστευτα υψηλό. Σε αντίθεση με εδώ, που το ηθικό μας βρίσκεται στα τάρταρα”.
