Η επιστολή του Ρόμπυ Βαρσάνο προς τον Γ. Μπουτάρη για τα πορτραίτα των κατοχικών δημάρχων

Κύριε Δήμαρχε,

Δεν θα σας μεταφέρω με αυτή την επιστολή το τι έζησα την φρικτή περίοδο του ναζισμού στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, γιατί έτυχε να είμαι Εβραίος. Δεν το κάνω γιατί μετά από τόσα χρόνια, τόσα ντοκουμέντα, τόσα βιβλία και ταινίες θα ήταν προσβολή να λέω το αυτονόητο για όλους όσους έχουν ζυμωθεί με την κοινωνία της Θεσσαλονίκης.

Θα προσέβαλα τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, οι οποίοι στοιβάχτηκαν στα βαγόνια του θανάτου. Θα προσέβαλα τους Θεσσαλονικείς πατριώτες οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους προστάτεψαν τις οικογένειες που είχαν σημαδέψει με το αστέρι του Δαυίδ οι θλιβεροί κατακτητές με τους ντόπιους συνεργάτες τους.

Δεν θα το κάνω, κύριε Δήμαρχε, γιατί δεν διεκδικώ τώρα δικαίωση. Η ιστορία όλης της γης δικαιώνει πάντα τους αδικημένους. Οι άνθρωποι τους δικαιώνουν.

Και για όλους εμάς που ζήσαμε στην κόλαση της αδικίας ήταν μια μικρή ηθική ικανοποίηση το γεγονός ότι “αποκαθηλώθηκαν” από την αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου τα πορτρέτα των δημάρχων που υπηρέτησαν την περίοδο της Κατοχής, όχι για να τιμωρηθούν μετά θάνατον αυτοί ,αλλά για να τιμηθούν τα θύματά τους.

Έχει αποδειχτεί πως δεν ήταν άμοιροι ευθυνών για όσα υπέστη η κοινότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από το 1930 και μετά. Τα στοιχεία είναι "ξεκάθαρα" σαν την δράση τους. Έκαναν την επιλογή τους τότε. Δεν παρασύρθηκαν, δεν αναγκάστηκαν. Έγιναν αυτοβούλως εξάρτημα της κατοχικής μηχανής. Η ιστορία τους έκρινε. Και η κρίση της ιστορίας δεν είναι τυπική υπόθεση - είναι σηματοδότης για ένα μέλλον χωρίς τη φρίκη της βίας.

Όταν λοιπόν κατέβηκαν από τον τοίχο τα πορτρέτα, αποκαταστάθηκε η ηθική τάξη. Και τώρα μια απόφαση που θα τα κρατήσει εκτός του χώρου όπου έχουν θέση οι αγωνιστές της δημοκρατίας και της κοινωνίας, θα είναι για μένα -στην ηλικία των 88 χρονών- μια εξέλιξη που θα δικαιώνει τους αγώνες μου και τους αγώνες όλων μας, για να ξεχάσουμε τους πρωταγωνιστές του διωγμού και να θυμηθούμε με σεβασμό τα θύματα.

Κύριε Δήμαρχε, έχετε δείξει ότι γνωρίζετε να ακούτε και να αγωνίζεστε για το δίκαιο του άλλου. Έχουμε κι εμείς τα δίκια μας: μην τα αγνοήσετε, πριν κλείσει ο κύκλος της ζωής μου, που βγήκε καρβουνιασμένη από τα κρεματόρια.

Με εκτίμηση,

Ρόμπυ Βαρσάνο, αριθμός κρατουμένου Αουβιτς-Μπιρκενάου 115365