Τι σημαίνει Camera Obscura;

Camera = λατινικά «δωμάτιο».

Obscura = λατινικά «σκοτεινό».

Ο τρόπος λειτουργίας της Camera Obscura σχετικά απλός. Πρόκειται για ένα απολύτως σκοτεινό δωμάτιο στο οποίο υπάρχει μια μικρή τρύπα σε ένα τοίχο του. Τι βλέπετε μια φωτεινή μέρα στον απέναντι τοίχο από την τρύπα; Θα δείτε πολύχρωμο και σε κίνηση τον κόσμο έξω από το παράθυρο -ανάποδα! Μαγεία!

Αυτή η μαγεία εξηγείται από έναν απλό νόμο της φυσικής. Το φως ταξιδεύει σε ευθεία γραμμή και όταν οι ακτίνες που αντανακλώνται από ένα φωτεινό αντικείμενο εκτός δωματίου περάσουν μέσα από μια μικρή τρύπα ενός σχετικά λεπτού τοίχου δεν διασπείρονται, αλλά δημιουργούν μια ανάποδη εικόνα στον τοίχο που βρίσκεται παράλληλα και απέναντι από την τρύπα.

Αυτός ο νόμος της οπτικής ήταν γνωστός στην αρχαιότητα. Η παλαιότερη αναφορά Camera Obscura ήταν από τον Κινέζο φιλόσοφο Μο-Tι (5ος αιώνας π.Χ.). Ήταν ο πρώτος που περιέγραψε τη δημιουργία μιας ανεστραμμένης εικόνας που σχηματίζεται από τις ακτίνες του φωτός που διέρχονται από μια οπή σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Ονόμασε αυτό το σκοτεινό δωμάτιο «τόπο συλλογής» ή «κλειδωμένο δωμάτιο του θησαυρού».

Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) κατανόησε την οπτική αρχή της camera obscura. Παρατήρησε μια εικόνα κατά την διάρκεια της έκλειψης της σελήνης που προβλήθηκε στο έδαφος μέσω των τρυπών από ένα κόσκινο, και από τα χάσματα μεταξύ των φύλλων ενός πλατανιού. Το δέκατο αιώνα ο Άραβας λόγιος Alhazen από τη Βασόρα έφτιαξε μια φορητή σκοτεινή σκηνή για την παρατήρηση του ήλιου και έγραψε μια πλήρη περιγραφή του φαινομένου.

Στο 1490 ο Leonardo Da Vinci περιέγραψε την Camera Obscura στα τετράδιά του. Το 1544 ο Ολλανδός επιστήμονας Reinerus Gemma-Frisius χρησιμοποίησε αυτή την τεχνική για την παρακολούθηση της έκλειψης του ήλιου.

Στην αυγή της σύγχρονης εποχής κατασκεύασαν ένα φορητό σκοτεινό κουτί μ’ ένα φακό (μια φορητή camera obscura) που χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο σχεδίασης. Τον 17ο και 18ο αιώνα πολλοί ζωγράφοι χρησιμοποιούσαν την camera obscura ως βοήθημα. Μεταξύ άλλων οι Γιοχάνες Βερμέερ, Καναλέττο, Guardi, και ο Paul Sandby.

Στις αρχές του 19ου αιώνα στη φορητή camera obscura, με ελάχιστη ή και καμία τροποποίηση, τοποθέτησαν ένα φύλλο με φωτοευαίσθητο υλικό και έτσι μετατράπηκε σε… φωτογραφική μηχανή! Για το λόγο αυτό λέμε τις φωτογραφικές μηχανές «κάμερες». 

Στη διάρκεια του 19ου και του 20ου αιώνα, με βελτιωμένους φακούς που μπορούσαν να προβάλλουν μεγαλύτερες και ευκρινέστερες εικόνες, πολλά κτήρια camera obscura δημιουργήθηκαν σε ακτές και σε περιοχές μεγάλης φυσικής ομορφιάς ανά τον κόσμο.

Ένα τέτοιο δωμάτιο υπάρχει (ή μάλλον υπήρχε…) στην Πέρδικα της Αίγινας!

Η εγκατάσταση της Πέρδικας είναι το μοναδικό κτίριο Camera Obscura που βρίσκεται στην Ελλάδα. Το κτίριο της camera Obscura της Αίγινας  έχει κυλινδρικό σχήμα, διάμετρο εφτά μέτρα και άνοιγμα δώδεκα μέτρα προς κάθε ημισφαιρική κατεύθυνση. Μέσα από δώδεκα μικρές τρύπες το φως έμπαινε στο σκοτεινό θάλαμο και δημιουργούσε  πανοραμική εικόνα 360° του εξωτερικού χώρου, χωρισμένη σε δώδεκα επιμέρους εικόνες. Οι εικόνες αυτές ήταν ανεστραμμένες πάνω σε μια κυκλική ημιδιάφανη οθόνη κρεμασμένη από το ταβάνι του κτιρίου. Η Camera Obscura της Πέρδικας δημιουργήθηκε το 2003, ήταν  κατασκευή των Franz Berzl και Gustav Deutsch, ήταν η πρώτη που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και η πρώτη στον κόσμο που αποτύπωσε εικόνα 360 μοιρών.

Γιατί όλα αυτά τα γράφω σε παρελθόντα χρόνο;

Γιατί δυστυχώς στην Ελλάδα ζούμε.

Μέχρι το τέλος του 2005 υπήρχε σχετική συμφωνία μίσθωσης με το Πολεμικό Ναυτικό και στην συνέχεια η συντήρηση της Camera Obscura έγινε με προσωπικές δαπάνες των δύο καλλιτεχνών. Από το 2014 οι καλλιτέχνες - δημιουργοί δήλωσαν  πλέον την αδυναμία τους να καλύπτουν την ετήσια συντήρηση αλλά και τις αναγκαίες εργασίες επισκευής και έκτοτε το κτίριο ρημάζει και καταστρέφεται.

Αρκετά μέλη και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έχουν στενές σχέσεις με την Αίγινα. Τους ρωτάω: θα αφήσουμε ένα υπέροχο και μοναδικό κτίριο στον κόσμο να καταρρεύσει και να εξαφανιστεί;