Το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιουλίου του 2019 καθόρισε ως κύρια προτεραιότητα του ΣΥΡΙΖΑ τη διαμόρφωση σαφέστερης πολιτικής και ιδεολογικής φυσιογνωμίας και την αποτύπωση αυτής της διαδικασίας στη συγκρότηση μιας ανανεωμένης οργανωτικής δομής.
Παράλληλα, τροφοδότησε τον αναστοχασμό και τη βαθύτερη διερεύνηση των αιτίων της εκλογικής ήττας, με παράπλευρη επίπτωση την άσκηση υποτονικής και άνευρης αντιπολίτευσης, που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη στρατηγικού στίγματος. Αυτή ακριβώς η συνθήκη προσδίδει επιτακτικό χαρακτήρα στην απαιτούμενη οργανωτική ανασυγκρότηση.
Η υφιστάμενη οργανωτική δομή και στελέχωση είχε αποδειχθεί ανεπαρκής ακόμη κι όταν η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ κυμαινόταν στο 4%, καθόσον η κινηματική διάσταση -απολύτως απαραίτητη σε έναν αριστερό πολιτικό σχηματισμό- υπολειτουργούσε. Υπό την έννοια αυτή, στην παρούσα φάση κατ’ ουσία θα έχουμε επανίδρυση στο οργανωτικό επίπεδο και στρατηγικό ανασχεδιασμό στο πολιτικό επίπεδο.
Βάσει αυτών των δεδομένων και του έντονου προβληματισμού περί της ανάγκης διεύρυνσης -μονόπλευρης ή αμφίπλευρης-, γίνεται προφανές ότι προέχει η επιλογή ενός διακριτού στίγματος. Απαιτείται λοιπόν να διαμορφωθεί ένα σαφές πλαίσιο αξιακών αρχών και προγραμματικών αναφορών, με συγκεκριμένα και ιεραρχημένα πολιτικά προτάγματα, χωρίς υποστολή της σημαίας της ριζοσπαστικής Αριστεράς, με οραματικό περιεχόμενο και λόγο.
Το πολιτικό στοίχημα είναι η μετατροπή της αδρανούς και διεσπαρμένης κοινωνικής βάσης σε πολιτική και ενεργό κοινωνικά πλειοψηφία. Ανασχετικός παράγοντας για να συμβεί αυτή η μεταστροφή είναι η απουσία πειστικής εναλλακτικής λύσης όχι μόνο διαχειριστικά, αλλά στρατηγικά.
Επανεκκίνηση με αυτοκριτική
Η επανεκκίνηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να συνδυάσει την αυτοκριτική για τις λανθασμένες επιλογές της τετραετίας και γενικότερα του παρελθόντος με την επανατοποθέτηση και αναθεώρηση κρίσιμων κοινωνικών παραμέτρων, καθώς και με εμπλουτισμό του θεωρητικού και πολιτικού οπλοστασίου του.
Ενδεικτικά αναφέρουμε βασικές ενότητες του απαιτούμενου αναπροσανατολισμού:
- Είναι λανθασμένη και αδιέξοδη η λογική του αντίπαλου δέους προς τη Ν.Δ. Η άγονη αντιπαράθεση στο μικροπολιτικό επίπεδο είναι επιθυμητό και προνομιακό πεδίο της άλλης πλευράς.
- Είναι ασήμαντη η διεύρυνση προς το πρώην ΠΑΣΟΚ, αφενός γιατί σε επίπεδο κοινωνικής βάσης έχει ήδη συντελεστεί, δεν συνεισφέρει σε προγραμματική ζύμωση και περιορίζεται σε μετεγγραφές προσώπων και αφετέρου γιατί η εντεινόμενη πόλωση δεν αφήνει κοινωνικό χώρο εκπροσώπησης σε τέτοια μορφώματα. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι εύγλωττη η διολίσθηση στην Κεντροδεξιά τού άλλοτε κραταιού στη Γερμανία SPD.
- Με δεδομένη τη μακροχρόνια πλέον αποχή των πολιτών από συμμετοχή σε συλλογικές διαδικασίες, χρειάζονται διερεύνηση / ιχνογράφηση και «πιλοτικές δοκιμές» στην κατεύθυνση της άρθρωσης ενός πολιτικού λόγου που θα προσελκύει τους νέους και θα τους καθιστά συμμέτοχους στις κοινωνικές διεργασίες που συντελούνται ερήμην τους.
- Ειδικότερα στο οργανωτικό επίπεδο, πρέπει να αναζητηθούν νέες πρακτικές, μακριά από την εσωστρέφεια και την αυτοαναφορικότητα των κομματικών οργανώσεων, π.χ. στις συνοικίες απαιτείται να διευρυνθεί το είδος και το εύρος των τοπικών παρεμβάσεων για τα φλέγοντα θέματα στα μεγάλα αστικά κέντρα (βραχυχρόνιες μισθώσεις, κυκλοφοριακό, ρύπανση, πράσινο, αθλητικοί χώροι).
- Άμεση απάντηση απαιτεί και το ερώτημα «ποια Ευρώπη», δεδομένων τόσο της αδυναμίας να επιλυθούν όλα τα κρίσιμα ζητήματα (οικονομία, προσφυγικό, περιβαλλοντικό) όσο και της ανησυχητικής ανόδου της Ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη. Ειδικότερα ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αναδείξει περαιτέρω την κατεύθυνση συσπείρωσης και συμπόρευσης των αριστερών δυνάμεων στις χώρες της Ε.Ε. με στόχο τη συνδιαμόρφωση πειστικών απαντήσεων στα κρίσιμα -ακόμη και για την ύπαρξή της- δομικά προβλήματα της Ευρώπης.
- Χρειάζονται ενίσχυση, εμβάθυνση και εμπλουτισμός της οικολογικής διάστασης στην πολιτική του νέου φορέα δεδομένης της πρωταρχικής πλέον σημασίας των περιβαλλοντικών ζητημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο.
- Ο ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε ακριβά την ατολμία να αναδιανείμει τον κρίσιμο χώρο της ενημέρωσης, διστάζοντας ή και αρνούμενος τη ρήξη με τα συστημικά ΜΜΕ (μάλιστα ενέδωσε συγκυριακά και στην προοπτική προσεταιρισμού τους) και πληρώνει ακόμη με την ολιγωρία στη δημιουργία ισχυρού πολυμεσικού ενημερωτικού πόλου με παράλληλη διατήρηση των εντύπων και του ραδιοφωνικού σταθμού.
Οι έξι άξονες
Παράλληλα, απαιτείται να προσδιοριστούν οι άξονες της προγραμματικής σύγκλισης των δυνητικά συμμετεχόντων και κυρίως του πολιτικού προγράμματος που θα απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας ως εναλλακτική πρόταση.
Επιγραμματικά, οι προτεινόμενοι κύριοι άξονες με επιμέρους θεματικές εξειδικεύσεις είναι:
1. Περιβάλλον, με πρωταρχικό πρόταγμα το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, δεδομένου ότι αποτελεί πλέον την υπ’ αριθμόν 1 παγκόσμια απειλή και κατά τα επόμενα χρόνια τον καθοριστικότερο παράγοντα κοινωνικών αλλαγών και περιεχόμενες ενότητες τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ενέργεια και την αστική χωροταξία.
2. Διεθνής πολιτική, με κύρια αιχμή το μεταναστευτικό / προσφυγικό (πεδίο άσκησης διεθνών και εθνικών πολιτικών, νέα δεδομένα κοινωνικής γεωγραφίας, πολυπολιτισμική κοινωνία) και περιεχόμενα τους νέους συσχετισμούς και τις προκύπτουσες συμμαχίες στην Ευρώπη, τις σχέσεις καλής γειτονίας, τη βαλκανική / μεσογειακή διάσταση και τις γεωπολιτικές ισορροπίες (χωρίς ανεδαφικές αγκυλώσεις, π.χ. προωθώντας τη συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο με την Τουρκία).
3. Παραγωγική ανασυγκρότηση, με κύριο άξονα τον πρωτογενή τομέα και περιεχόμενα τη βιολογική και ευφυή γεωργία και κτηνοτροφία, το μεταβαλλόμενο πλαίσιο της ΚΑΠ, την ανάταξη του δευτερογενούς τομέα, το εναλλακτικό τουριστικό μοντέλο και τη διασύνδεση και ισορροπία μεταξύ όλων των παραγωγικών τομέων.
4. Κοινωνική πολιτική, με αιχμές την ανασύσταση και διεύρυνση του κοινωνικού κράτους, το σύστημα Υγείας, την έμπρακτη προστασία των κοινωνικών αγαθών, τα εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα.
5. Θεσμικά ζητήματα, με αιχμές τους δημοκρατικούς θεσμούς, το σύνταγμα, το εκλογικό σύστημα, τη λειτουργία της Δικαιοσύνης, τον διαχωρισμό κράτους - Εκκλησίας.
6. Παιδεία, με αιχμές τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος όλων των βαθμίδων, την έρευνα, τις νέες τεχνολογίες, τη σύνδεση εκπαίδευσης και οικονομίας.
ΥΓ.: Μετά τη συγγραφή του παρόντος κειμένου, προέκυψε το ζήτημα της εξάπλωσης του κορωνοϊού σε παγκόσμια κλίμακα και της αντιμετώπισης μιας άμεσης και ζωτικής απειλής, όχι μόνο υγειονομικής, αλλά βιοπολιτικής και κοινωνικοοικονομικής. Δεν θα αναλυθούν εδώ τα άμεσα κρίσιμα προβλήματα, ούτε -πολύ περισσότερο- οι άπειρες παράγωγες προεκτάσεις τους. Θα θιγούν όμως επιγραμματικά οι βασικές ενότητες που θα απασχολήσουν την παγκόσμια κοινότητα και θα καθορίσουν το όποιο αύριο της υφηλίου:
- Τίποτε δεν θα είναι πλέον ίδιο και, το πιθανότερο, θα είναι πολύ χειρότερο και ζοφερό. Αποδεικνύεται ότι είναι ανέτοιμες και ανεπαρκείς να διαχειριστούν μια τέτοια κρίση όλες οι εκδοχές της παγκόσμιας ελίτ, τόσο η Ε.Ε. όσο και η ηγεσία των ΗΠΑ.
- Διαπιστώνεται αναμφισβήτητα η έλλειψη στοιχειώδους οχύρωσης της παγκόσμιας οικονομίας απέναντι στην ασυδοσία των αγορών και των όποιων απολήξεων του χρηματοοικονομικού συμπλέγματος.
- Διαγράφεται η άμεση προοπτική μιας βαθιάς και δομικής παγκόσμιας ύφεσης χωρίς ορατή εναλλακτική λύση, με αποδιοργανωμένο τον κοινωνικό ιστό και κανένα ενοποιητικό πολιτικό αφήγημα.
- Γίνεται επιτακτική ανάγκη η διευθέτηση και διαχείριση οποιασδήποτε άλλης παγκόσμιας απειλής = περιβαλλοντική μόλυνση / κλιματική αλλαγή, πυρηνικός / χημικός πόλεμος, Τεχνητή Νοημοσύνη και λοιπές βιοηθικές παράμετροι.
- Αναδεικνύεται στην πράξη κατά επιτακτικό τρόπο -και όχι με βάση αόριστες προγραμματικές διακηρύξεις- ο αναντικατάστατος ρόλος της κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής αλληλεγγύης ως του μοναδικού αναχώματος στην επαπειλούμενη φρίκη.
