Γιατί το κράτος να έχει το μονοπώλιο, όταν μπορεί να αποκεντρώνει τον ρόλο του παρόχου επαγγελματικής κατάρτισης σε πιστοποιημένους ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι ανταγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλο -κατά τη laissez faire μεθοδολογία- θα έδιναν στον «πελάτη» -κατά τον Κυρ. Μητσοτάκη- το φθηνότερο δυνατό εκπαιδευτικό αγαθό, ή και «προϊόν» κατά τη libertarian προσέγγιση;
Λειτουργικό και λίαν managerial ακούγεται εκ πρώτης. Μόνο που η πιστοποίηση δεν είναι φυσιολογικό να έχει εφάπαξ χαρακτήρα. Σαν να λέμε πως στα 41 μου χρόνια ως πολίτης θα κυκλοφορώ με ταυτότητα από τα λυκειακά μου χρόνια. Η πιστοποίηση παρακολουθεί την εξέλιξη και τη μεταβολή τόσο των νομικών όσο και των φυσικών προσώπων. Τοιουτοτρόπως γίνεται εις τας Ευρώπας, αφού τελικά μένουμε Ευρώπη.
Στο σημείο αυτό την ευθύνη την έχει στο μεγαλύτερο μέρος το κράτος. Μόνο που το κράτος δεν είναι επίσης φυσιολογικό να ορίζει έναν αστυφύλακα για να επιτηρεί κάθε Έλληνα πολίτη ρέποντα στην αφέλεια, στην αμέλεια ή στη δολιότητα, για να τα διαβαθμίζουμε τα πράγματα. Την πολιτεία την αρτιώνει ο πολίτης -κατά την αριστοτελική προσέγγιση- με το να αναλαμβάνει τον ρόλο του μέρους της λύσης αντί να εμμένει να διαιωνίζει ή να γίνεται ένα με το πρόβλημα. Τάδε ισχύει στα φιλελεύθερα μοντέλα διακυβέρνησης, η ατομική ελευθερία συμπορεύεται με την υπευθυνότητα.
Στη χώρα μας η πρώτη «νησίδα» ιδιωτικής εκπαίδευσης χρονολογείται στα 1914, επί Ελευθέριου Βενιζέλου. Πρόκειται για το πρώτο νομικό φροντιστήριο. Στη δε μεταπολεμική εποχή, την εποχή της εκβιομηχάνισης, η τότε, πιο κοινωνικοποιημένη απ' ό,τι σήμερα, επιχειρηματική κοινότητα πρότεινε στο κράτος την ίδρυση των παραγωγικών σχολών «Ανωτάτη Εμπορική» και «Ανωτάτη Βιομηχανική», δύο έκτοτε ευυπόληπτων σχολών επιχειρηματικών σπουδών. Η Σιβιτανίδειος ήταν επίσης ένα αξιοσέβαστο ίδρυμα ταγμένο στην ανάπτυξη της βιοτεχνίας. Τότε κράτος και πραγματική οικονομία συναινούσαν στη διαμόρφωση προγραμμάτων πιστοποιημένης κατάρτισης απορροφήσιμης από την παραγωγική διαδικασία. Ως και η γυμνασιακή εκπαίδευση είχε τις κατευθύνσεις της. Η μικρή εμπορική ή ναυτική σχολή έδινε τα εχέγγυα για την άμεση επαγγελματική αποκατάσταση νέων και νεανίδων στους αντίστοιχους παραγωγικούς τομείς με επαρκή εγκύκλιο μόρφωση στις ανθρωπιστικές κατευθύνσεις.
Το κοινωνικό έγκλημα εγένετο όταν την ίδια ειδική κατάρτιση άρχισαν να την παρέχουν ποικίλες βαθμίδες εκπαίδευσης, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Λ.χ., νοσηλευτική ΤΕΙ, ΑΕΙ, ΙΕΚ, λογιστικά ΤΕΙ, ΑΕΙ, ΙΕΚ, διοίκηση επιχειρήσεων ΤΕΙ, ΑΕΙ, ΙΕΚ, κ.ο.κ. Όταν δηλαδή διαμορφώθηκε περιβάλλον «αγοραίου» ανταγωνισμού στην εκπαίδευση. Αυτός ο ανηλεής ανταγωνισμός οδήγησε στη μαζική απονομή πιστοποιήσεων χωρίς γνωστικό αντίκρισμα. Μια νέα «βιομηχανία» είχε πια θεμελιωθεί και παρείχε κατάρτιση για μια δουλειά που δεν υπήρχε ούτε καν στον ορίζοντα. Το Δημόσιο, με ή άνευ ΑΣΕΠ, ήταν ο μονόδρομος της επαγγελματικής αποκατάστασης σε μία χώρα / μικρή αγορά σε διαρκή αποβιομηχάνιση ήδη από τα 1977.
Στο έγκλημα αυτό άμεσοι αυτουργοί ήταν οι περιστασιακοί «επιτηδευματίες» της εκπαίδευσης που αποσπούσαν τη βούλα του κράτους για να πιστοποιήσουν το αναξιόπιστο με συνεργούς πολλούς γονείς που, προκειμένω να δουν το παιδί τους κάτοχο πιστοποίησης, δεν ενδιαφέρονταν ούτε επιδερμικά για το αντίκρισμα της πιστοποίησης αυτής. Το «ελληνικό όνειρο» του διπλώματος εφαλτηρίου για απώτερες στοχεύσεις, ακόμα και μη σχετιζόμενες με το περιεχόμενο της σπουδής, διακατείχε τη μέση μικροαστική ελληνική συνείδηση, η πολυπόθητη «καθαρή» δουλειά του γραφείου, σε γραφείο να καθίσει το παιδί μου και τι στον κόσμο. Η χώρα τράπηκε σε ένα απέραντο εκπαιδευτήριο με φαντασμαγορικό ντεκόρ, ψευδο-career offices, καφετέριες και συμπαρομαρτούντα για πολυδάπανη κατάρτιση χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα. Κράτος, πάροχοι σπουδών, γονείς, παιδιά συνένοχοι σε ένα διαρκές έγκλημα γενοκτονικών διαστάσεων και νεο-φιλελεύθεροι πολιτικοί στον ρόλο του προαγωγού αυτών των «ευαγών» ιδρυμάτων.
Η βαθμίδα της επαγγελματικής κατάρτισης είναι θεμελιώδους σημασίας για την ανάπτυξη. Μια συνέργεια μεταξύ ΑΕΙ, ΤΕΙ και κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο της αποκεντρωμένης διοίκησης θα ήταν ιδεώδης για ειδικότητες, όμως που θα παρέχονται στοχευμένα. Λ.χ., για την καθαρά πρακτική κατάρτιση επαγγελματιών αγροτών ένα πρόγραμμα πιστοποιημένο από τοπικό γεωτεχνικό ΤΕΙ σε συνέργεια με τον οικείο συνεταιρισμό στο θεσμικό πλαίσιο της οικείας περιφερειακής κοινότητας θα ήταν ο πιο αποτελεσματικός συνδυασμός ιδιωτικής πρωτοβουλίας και δημοσίου τομέα. Ένα ιδιωτικό αγροτικό λύκειο πάλι φρόνιμο θα ήταν να πιστοποιείται από τα υπουργεία Παιδείας και Γεωργίας και να αδειοδοτείται από την οικεία περιφέρεια με τον οικείο συνεταιρισμό πάροχο του χώρου πρακτικής εξάσκησης, των ειδικών αγροτεμαχίων δηλαδή. Μια πολυεπίπεδη, δηλαδή, συνέργεια υπέρ της αγροτικής κατάρτισης.
Στον τόπο μας είναι πια καιρός να καταλάβουμε τη διάκριση μεταξύ αγοράς και κοινωνίας. Θεσμικός εκφραστής της κοινωνίας είναι το κράτος, οικονομικός και αναπτυξιακός η αγορά. Η τελευταία ως κοινωνικός ρόλος φυσιολογικά πλαισιώνεται και αναφέρεται στο κράτος. Αυτό δεν είναι αποκλειστικά αριστερό αλλά γνήσια δημοκρατικό.
* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος LLM (London Metropolitan University) Διεθνούς και Συγκριτικού Δικαίου Οικονομίας / Εμπορίου
