Αρκετά μέλη της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών (ΔΕΒΣ) (Association Internationale des Études Byzantines - AIEB) έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους στην απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να μεταφέρει τα πρώιμα βυζαντινά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης, υπογράφοντας, ως ιδιώτες, την διαδικτυακή διαμαρτυρία της Κίνησης Πολιτών για την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιολογικών καταλοίπων, τονίζει η Διεθνής Ένωση Βυζαντινών Σπουδών
Ωστόσο, το Γραφείο της ΔΕΒΣ και η Επιτροπή για τη Βυζαντινή Αρχαιολογία της ΔΕΒΣ εκφράζουν τη «βαθιά τους ανησυχία και απογοήτευση σχετικά με τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου της χώρας στις 19/12/2019, η οποία προβλέπει τη μεταφορά των αρχαιολογικών ευρημάτων σε άλλη θέση».
«Ως ειδικοί και ενεργοί ερευνητές σε διαφορετικά πεδία των Βυζαντινών Σπουδών, θα θέλαμε να τονίσουμε, όπως προηγουμένως έπραξε η Europa Nostra και άλλοι μη-κυβερνητικοί φορείς και ειδήμονες, την επείγουσα ανάγκη να διατηρηθούν in situ τα κατάλοιπα του δικτύου δρόμων και των παρακείμενων κτισμάτων. Η απόσπαση από την αρχική τους θέση θα είναι καταστροφική, ενώ αντίθετα η διατήρηση αυτής της μοναδικής και ανεκτίμητης αρχαιολογικής ανακάλυψης, ως υπόγειου μουσείου, θα θυμίζει στο διηνεκές το ένδοξο παρελθόν της πόλης», σημειώνεται στην ίδια ανακοίνωση.
Παράλληλα, τονίζεται ότι «παρότι η ανακάλυψη στη Θεσσαλονίκη αποκαλείται από ορισμένους η“Βυζαντινή Πομπηία”, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε ότι τα συγκεκριμένα κατάλοιπα στο βυζαντινό και σύγχρονο κέντροτης πόλης δεν συνιστούν απλώς μια βυζαντινή εκδοχή της Ρωμαϊκής Πομπηίας. Είναι κάτι περισσότερο, όχι μόνο επειδή διασώζονται σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση, αλλά κυρίως επειδή παρουσιάζουν κατά χώραν μία απαράμιλλη εικόνα για τη βυζαντινή άποψη του αστικού τοπίου.Κατά συνέπεια, τα αρχαιολογικά τεκμήρια πρέπει να συνεχίσουν να είναι προσβάσιμα, άθικτα και να λειτουργούν εκπαιδευτικά ως πηγή πληροφοριών».
Τέλος, η ΔΕΒΣ επισημαίενι ότι «έχουμε την πεποίθηση ότι οι αρμόδιες ελληνικές αρχές, και ειδικότερα η κυβέρνηση, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και η κοινοπραξία Αττικό Μετρό ΑΕ, θα αναλογιστούν τις συνέπειες της πρόσφατης αυτής απόφασης και θα καταφέρουν, ακόμη και σε αυτό το στάδιο, να βρουν την πλέον ορθή λύση, η οποία θα είναι οικονομικά βιώσιμη και συγχρόνως θα σέβεται τα αρχαιολογικά ευρήματα και την αναντικατάστατη αίσθηση του αστικού τοπίου στη «δεύτερη πόλη» της πολύμορφης και πολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».
Παράλληλα, η Διεθνής Ένωση Βυζαντινών Σπουδών δημοσιεύει και επιστολή του προέδρου της προς τον πρωθυπουργό και την υπουργό Πολιτισμού σύμφωνα μετην οποία «είδαμε με μεγάλη ικανοποίηση το 2015 την επικύρωση ενός εναλλακτικού σχεδίου που προέβλεπε την κατασκευή του σταθμού, με τις αρχαιότητες να διατηρούνται άθικτες σε αυτόν».
«Με μεγάλη ανησυχία παρακολουθούμε τη μεταβολή των σχεδίων για τις σημαντικές αρχαιότητες και το αρχαιολογικό υλικό που ανασκάφηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής του συγκεκριμένου σταθμού».
Αναλυτικά η επιστολή:
Με την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών/ΔΕΒΣ (International Association of Byzantine Studies-AIEB) και εκ μέρους όλων των μελών της, απευθύνομαι σε σας σχετικά με τα τρέχοντα σχέδια κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Η ΔΕΒΣ εκπροσωπεί όλους τους ερευνητές της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού του Βυζαντίου σε περισσότερες από σαράντα χώρες στον κόσμο. Με μεγάλη ανησυχία παρακολουθούμε τη μεταβολή των σχεδίων για τις σημαντικές αρχαιότητες και το αρχαιολογικό υλικό που ανασκάφηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής του συγκεκριμένου σταθμού. Μετά τους αρχικούς μας φόβους ότι οι αρχαιότητες και οι ανεκτίμητες επιστημονικές πληροφορίες που αυτές περιέχουν θα μπορούσαν να καταστραφούν, είδαμε με μεγάλη ικανοποίηση το 2015 την επικύρωση ενός εναλλακτικού σχεδίου που προέβλεπε την κατασκευή του σταθμού, με τις αρχαιότητες να διατηρούνται άθικτες σε αυτόν. Ως εκ τούτου, με βαθύτατη απογοήτευση πληροφορηθήκαμε, κύριε Πρωθυπουργέ, τη δική σας εντολή το 2019 για την απόσπαση και στη συνέχεια επανατοποθέτηση του υλικού.
Ως ειδικοί στο πεδίο των Βυζαντινών Σπουδών, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε την τεράστια καταστροφή που θα προκύψει από τη μεταφορά των αρχαιοτήτων και να σημειώσουμε ότι δεν πρόκειται απλώς για την καταστροφή του υλικού καθαυτού αλλά και των συμφραζομένων μέσα στα οποία αυτό βρίσκεται, συμφραζομένων που δυνητικά αποτελούν πηγή εξαιρετικά σημαντικών πληροφοριών, προερχόμενων λιγότερο από παραδοσιακές «αρχαιολογικές» μεθόδους και περισσότερο από σύγχρονες επιστημονικές διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων.
Όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι συνάδελφοί μας σε επιστολή τους που συνοδεύει την παρούσα έκκληση, δεν πρόκειται απλώς για ένα ζήτημα ανακάλυψης αρχαιοτήτων που βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης. Οι αρχαιότητες και το περιβάλλον εύρεσής τους συνιστούν ένα μοναδικό και χωρίς προηγούμενο παράδειγμα βυζαντινού αστικού χώρου στην αρχική του χωροθέτηση, ένα κόσμημα πολιτισμού και επιστήμης.
Η Ελλάδα έχει μοναδική φήμη διεθνώς για την φροντίδα και το ενδιαφέρον που επέδειξε και επιδεικνύει, όσον αφορά την αρχαιολογική και πολιτιστική της κληρονομιά. Θα ήταν τραγικό να θέσει σε κίνδυνο την εδραιωμένη φήμη της, διασκορπίζοντας τα κατάλοιπα και τα δεδομένα του υλικού πολιτισμού της Θεσσαλονίκης, χάριν μιας αδικαιολόγητης σπουδής για την υλοποίηση ενός κατασκευαστικού έργου.
Πέρα από το συνεπαγόμενο κόστος για την εθνική και παγκόσμια κληρονομιά, θα φανεί παράδοξα κοντόφθαλμο η όποια κυβέρνηση να αγνοήσει ένα υπαρκτό και βιώσιμο σχέδιο, το οποίο ικανοποιεί τις ανάγκες για υποδομές σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και το οποίο χαίρει εθνικής και διεθνούς αποδοχής.
Συντασσόμενος με τη θέση που διατυπώθηκε από την Europa Nostra και από πολλούς άλλους μη-κυβερνητικούς φορείς, επιστημονικά σωματεία και μεμονωμένους ερευνητές, σας γράφω καλώντας σας, κύριε Πρωθυπουργέ, και μέσω υμών το σύνολο της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας, να επανεξετάσετε αυτή σας την απόφαση ως κατεπείγον ζήτημα.
