Στη μνήμη μου επανήλθε ένα περιστατικό που πληροφορήθηκα αρκετά χρόνια αργότερα. Στην Αθήνα της χούντας το πρωί της 21ης Απριλίου 1967, βρέθηκε μπροστά στα τανκς ο Βρετανός λόρδος Μίλφορντ που επισκεπτόταν για λίγες μέρες την ελληνική πρωτεύουσα με τη σύζυγό του Ταμάρα.

Ηταν και οι δύο κομμουνιστές, όσο και αν φαίνεται περίεργο, μέλη του Κ.Κ. Μεγάλης Βρετανίας. Προσπάθησαν να τηλεφωνήσουν στους Ελληνες ομοϊδεάτες τους, αλλά εις μάτην. Εμαθαν όμως από την πρεσβεία της χώρας τους ότι είχε γίνει πραξικόπημα και είχε επιβληθεί στρατιωτική δικτατορία. Επέστρεψαν σχεδόν αμέσως στο Λονδίνο και μίλησαν στα ΜΜΕ της χώρας τους για την εμπειρία τους, ενώ συμμετείχαν και σε αντιδικτατορικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Προσωπικά, τους γνώρισα όταν πήγα στο Λονδίνο ως εργαζόμενος φοιτητής, το 1969. Είχα επισκεφθεί το ζευγάρι, δεν είχαν παιδιά αν θυμάμαι καλά, στο σπίτι τους στο Σάρεϊ και μου είχαν πει ότι είχαν βρεθεί στην Αθήνα για να λάβουν μέρος, όπως πολλοί άλλοι Βρετανοί, στην 5η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, που επρόκειτο να γίνει, αλλά την πρόλαβαν οι συνταγματάρχες.

Υπενθυμίζω ότι το βρετανικό κίνημα αλληλεγγύης με τον αντιδικτατορικό αγώνα του ελληνικού λαού ήταν από τα μεγαλύτερα και ευρύτερα στον κόσμο, με πιο δυναμικό κομμάτι του τα πανίσχυρα τότε εργατικά συνδικάτα, που οργάνωναν και μποϊκοτάζ εναντίον της χούντας, π.χ., αποτρέποντας ελληνικά εμπορικά πλοία να ελλιμενίζονται σε βρετανικά λιμάνια. Μορφή δράσης που κορυφώθηκε όταν συνελήφθη και φυλακίστηκε ο βετεράνος συνδικαλιστής ηγέτης Αντώνης Αμπατιέλος.

Η 21η Απριλίου 1967 βρήκε στο Λονδίνο και τον τότε βουλευτή Σταμάτη Μερκούρη, που ήταν ήδη βαριά άρρωστος και αφιέρωσε τις τελευταίες ημέρες της ζωής του στη δράση εναντίον της χούντας.

Τέλος, οι πρώτοι βουλευτές από το εξωτερικό που ήρθαν στη χουντοκρατούμενη Αθήνα ήταν οι Βρετανοί Μάλκολμ Μακμίλαν και Αρνολντ Γκρέγκορι, οι οποίοι και ζήτησαν να μάθουν για την κατάσταση των πολιτικών κρατουμένων, ζητώντας την απελευθέρωση όλων ανεξαιρέτως. Κύριος φορέας συμπαράστασης στον ελληνικό λαό τότε ήταν ο Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα (League for Democracy in Greece), που είχε ιδρυθεί στα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου από κορυφαίες προσωπικότητες, όπως ο συγγραφέας Τζακ Λίντσεϊ και ο ιστορικός Εντουαρντ Τόμσον. Στα χρόνια της δικτατορίας, στις γραμμές του Συνδέσμου δραστηριοποιήθηκε και η μεγάλη ηθοποιός Βανέσα Ρεντγκρέιβ.

*Ο Πάνος Τριγάζης  είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ