Πλήρης εργασιακή απορρύθμιση, απολύσεις, λουκέτα και αύξηση της ανεργίας συνθέτουν το σκηνικό στο ελληνικό εμπόριο που διανύει την έκτη χρονιά βαθιάς ύφεσης. Ο κλάδος έχει εξελιχθεί σε «πειραματόζωο» των επί τα χείρω αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις, ενώ πρωτοστατεί στη μείωση των θέσεων εργασίας και στην αύξηση της απλήρωτης υπερωριακής εργασίας στην προσπάθεια των εργοδοτών να φορτώσουν τα σπασμένα στις πλάτες των εργαζομένων. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης για το ελληνικό εμπόριο, που την παρουσίασε χθες η ΕΣΕΕ, η μερική απασχόληση στον κλάδο έχει υπερδιπλασιαστεί φτάνοντας πλέον στο 8,2% της συνολικής απασχόλησης από 4,5% που ήταν το 2008, ενώ επτά στους δέκα άνδρες εργαζόμενους στο εμπόριο και έξι στις δέκα γυναίκες καλύπτονται από συμβάσεις προσωρινής εργασίας με διάρκεια από 1 έως 6 μήνες.
Οι απλήρωτες υπερωρίες γνωρίζουν έκρηξη. Σύμφωνα με την έκθεση, μεταξύ 2008 και 2013 οι πληρωμένες από τον εργοδότη υπερωρίες μειώθηκαν κατά 53,3%, ενώ οι απλήρωτες υπερωρίες αυξήθηκαν κατά 76,4%, με θύματα κυρίως τις γυναίκες εργαζόμενες. Σήμερα το 77,4% των υπερωριών που κάνουν οι εργαζόμενοι δεν αμείβεται, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2008, ήταν 47,6%. Μόνο η αύξηση της υπερωριακής απασχόλησης στον κλάδο εκτιμάται ότι έχει οδηγήσει στην απώλεια 5.000 θέσεων εργασίας πλήρους ωραρίου από το 2008. Επιπλέον παρατηρείται πολύ μεγάλη αύξηση του αριθμού των εταιρειών που αδυνατούν να καταβάλουν εγκαίρως μισθούς στο προσωπικό τους, ενώ σύμφωνα με την έκθεση καταγράφεται και αδυναμία των μισθωτών να αντιδράσουν ακόμα και σε αυθαίρετες αποφάσεις των εργοδοτών «λόγω του φόβου απώλειας της εργασίας ή διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης».
Από την έκθεση προκύπτει, επίσης, ότι η μείωση θέσεων εργασίας συνεχίζεται στο εμπόριο, με βασικά θύματα τους μισθωτούς και τους αυτοαπασχολούμενους. Μέσα στο 2013 χάθηκαν συνολικά άλλες 23.191 θέσεις απασχόλησης από εργοδότες, αυτοαπασχολούμενους, μισθωτούς και βοηθητικό προσωπικό. Ο συνολικός αριθμός των απασχολούμενων στο εμπόριο διαμορφώνεται πλέον σε 656.159 και είναι ο χαμηλότερος που έχει καταμετρηθεί εδώ και 16 χρόνια, από το 1997. Συγκριτικά με το 2008, χρονιά κορύφωσης για το ελληνικό εμπόριο με 832.558 εργαζόμενους, έχει χαθεί το 21,2% των θέσεων απασχόλησης, δηλαδή πάνω από 176.400 θέσεις εργασίας. Ενα πολύ μεγάλο μέρος (περίπου 75.000) αντιστοιχεί σε απολύσεις μισθωτών. Στην πενταετία της κρίσης εκτιμάται ότι έκλεισαν περίπου 130.000 εμπορικές επιχειρήσεις, ενώ άνοιξαν άλλες 45.000, διαμορφώνοντας τον τελικό αριθμό των εταιρειών που βγήκαν εκτός αγοράς σε περίπου 85.000 σύμφωνα με την ΕΣΕΕ.
Τα μηνύματα δεν είναι καθόλου αισιόδοξα ούτε για την επόμενη χρονιά, όσο κι αν οι εκπρόσωποι των εμπόρων καλλιεργούν προσδοκίες ότι μπαίνει φρένο στη μείωση του τζίρου και της κερδοφορίας των εταιρειών. Παρά τις εκτιμήσεις για θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το 66,7% των Α.Ε. και ΕΠΕ και το 75% των Ο.Ε.-Ε.Ε. προβλέπουν στασιμότητα στις θέσεις εργασίας, ενώ περίπου 2 στις 10 προσανατολίζονται σε απολύσεις. Σχεδόν 4 στις 10 Α.Ε. και ΕΠΕ και 5 στις 10 ατομικές και προσωπικές θεωρούν πιθανό το 2014 να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές υποχρεώσεις τους, ενώ σε συντριπτικό ποσοστό οι επιχειρήσεις δηλώνουν απροθυμία ή αδυναμία να κάνουν επενδύσεις.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Στον «γύψο» για είκοσι χρόνια
Εξαιρετικά δυσοίωνες είναι όλες οι εκτιμήσεις για την αύξηση της απασχόλησης στην ελληνική οικονομία ακόμη και με τα πιο αισιόδοξα σενάρια ανάκαμψης, σύμφωνα με τους καθηγητές οικονομικών, Σάββα Ρομπόλη και Απόστολο Δεδουσόπουλο, που παραβρέθηκαν χθες στην παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης για το εμπόριο και μίλησαν αμφότεροι για μια χαμένη 20ετία στην απασχόληση. Ο Απόστολος Δεδουσόπουλος εκτίμησε ότι θα απαιτηθούν 20 χρόνια ώστε η ελληνική οικονομία να ανακτήσει το ένα εκατομμύριο των θέσεων εργασίας που χάθηκαν στη διάρκεια της εξαετούς ύφεσης. Οπως είπε, η Ελλάδα εισέρχεται σε μια περίοδο πολύ χαμηλών ρυθμών αύξησης του εθνικού προϊόντος, ενώ η ανάκαμψη δεν θα συνοδευτεί από αύξηση της απασχόλησης, τουλάχιστον τα πρώτα δύο χρόνια, καθώς οι επιχειρήσεις θα σπεύσουν να καλύψουν το κενό με εντατικοποίηση της εργασίας, αύξηση ωραρίων κ.ά. Από την πλευρά του ο Σάββας Ρομπόλης, επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, εκτίμησε ότι θα απαιτηθούν τουλάχιστον 20 χρόνια για να επιστρέψει η ανεργία στα επίπεδα του 2009, ακόμα και με το αισιόδοξο σενάριο για ρυθμούς ανάπτυξης 3,5-4%. Εκτίμησε επίσης ότι η χώρα θα ανακτήσει μόνο το 15% από το 25% του ΑΕΠ που έχασε στα χρόνια της ύφεσης. Ο ίδιος σημείωσε ότι επειδή η ανεργία και η γήρανση του πληθυσμού πιέζουν απελπιστικά το ασφαλιστικό σύστημα, θα πρέπει πλέον να ληφθούν «μη συμβατικά μέτρα».
