(σΠαρά το εμπάργκο των ΗΠΑ, η Κούβα συνεχίζει και στην πανδημία να αποτελεί έμπνευση για την ανθρωπότητα στέλνοντας γιατρούς και νοσηλευτές σε 40 χώρες για την καταπολέμηση της Covid-19 αλλά και αναπτύσσοντας το δικό της εμβόλιο. Στη φωτογραφία, ο πρόεδρος της Κούβας Miguel Diaz-Canel περπατά συνοδευόμενος από υποστηρικτές της κυβέρνησης)
Μεγάλη είναι η χαρά των άσπονδων «φίλων» της Κούβας μετά τις πρόσφατες διαδηλώσεις. Ενδεικτικά, σταχυολογώ από το ακροκεντρώο Protagon: “Αφού είδαμε και τους Κουβανούς να βγαίνουν εξαγριωμένοι στις πλατείες κρατώντας αμερικάνικες σημαίες, ε, δεν έχει απομείνει πια τίποτα άλλο να δούμε. Οι δάφνες της επανάστασης μεταβλήθηκαν οριστικά εντός μας σε πικροδάφνες της κατάθλιψης. (...) Μόλις τους άνοιξαν τα social media, μέσα σε τρία χρονάκια δηλητηριάστηκε η ψυχή τους. Μια χαρά δεν ήταν ώς το 2018 που δεν ήξεραν ούτε Fb, ούτε Twitter, ούτε Instagram;”
Άραγε το πρόβλημα της Κούβας είναι το άνοιγμα στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης; Ο ΟΗΕ δεν φαίνεται να έχει αυτή τη γνώμη. Στις 23 Ιουνίου υπερψήφισε για πολλοστή φορά με συντριπτική πλειοψηφία απόφαση για την «αναγκαιότητα τερματισμού του οικονομικού, εμπορικού και χρηματοοικονομικού εμπάργκο που επέβαλαν οι ΗΠΑ κατά της Κούβας» (A / 75 / L.97). Η Γ. Συνέλευση του ΟΗ.Ε. επανέλαβε την έκκλησή της προς όλα τα κράτη να αποφύγουν τη θέσπιση και εφαρμογή παρόμοιων νόμων και μέτρων όπως ο αμερικανικός νόμος Helms - Burton, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών που κατοχυρώνει την ελευθερία του εμπορίου και της ναυσιπλοΐας. Υπέρ της απόφασης ψήφισαν 184 χώρες, σχεδόν το σύνολο της υφηλίου. Μία μόνο χώρα, εκτός των ΗΠΑ, καταψήφισε: το Ισραήλ. Τρεις απείχαν: η Βραζιλία του Μπολσονάρου, η Κολομβία του Ντούκε με τους εκατοντάδες νεκρούς και αγνοούμενους διαδηλωτές και η Ουκρανία.
Η αλληλεπίδραση της Covid, της συνεπαγόμενης καθίζησης του τουρισμού και του εμπάργκο, που επιτάθηκε με την επιβολή 243 επιπρόσθετων μέτρων κατά την περίοδο της πανδημίας, δημιουργεί εκρηκτική κατάσταση στο νησί, προκαλώντας τεράστιες ελλείψεις ακόμη και βασικών αγαθών.
Κατά τα Η.Ε., το εμπάργκο στερεί την Κούβα από την πρόσβαση στις αγορές, παραμένει το κύριο εμπόδιο για την πλήρη πρόσβαση στο Διαδίκτυο και έχει προκαλέσει ζημίες άνω των 147,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τότε που επιβλήθηκε, συμπεριλαμβανομένων 9,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον τελευταίο χρόνο, ήτοι το 10% του ΑΕΠ μόνον για το 2020.
Κατά τη συζήτηση στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, πολλοί εκπρόσωποι χωρών ανέδειξαν διάφορες πλευρές της κατάστασης και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στην Κούβα. Από τις πιο συγκινητικές ήταν η τοποθέτηση της Νότιας Αφρικής, για λογαριασμό της Αφρικανικής Ομάδας, της Ομάδας των 77 και του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Ο εκπρόσωπος της δήλωσε ότι «οι κυρώσεις προκάλεσαν αμέτρητες ζημιές στην Κούβα. Η αντιπροσωπεία μας θα συνεχίσει να αποτίει φόρο τιμής στον κουβανικό λαό που θυσίασε τη ζωή του για να πολεμήσει για την απελευθέρωση της Νότιας Αφρικής. Παρά το βάρος των κυρώσεων, η Κούβα συνεχίζει να αποτελεί έμπνευση για την ανθρωπότητα, καθώς, ακόμη και τώρα, στην πιο σκοτεινή της ώρα, στέλνει ιατρικές ταξιαρχίες σε 40 χώρες για την καταπολέμηση της Covid-19, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα το δικό της εμβόλιο».
Καμία χώρα της Ε.Ε. δεν τοποθετήθηκε, αν και όλες ψήφισαν υπέρ της καταδίκης του εμπάργκο. Μόνον ο εκπρόσωπος του ΗΒ δήλωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα υπερασπιστεί το δικαίωμα των βρετανικών επιχειρήσεων να διαπραγματεύονται και να επενδύουν στην Κούβα, παρά τις μονομερείς κυρώσεις. Η Ινδία υποστήριξε μια ιδιαίτερα σημαντική θέση: Το συνεχιζόμενο εμπάργκο και παρόμοιες μέθοδοι δεν εμποδίζουν απλώς τις αναπτυξιακές προσπάθειες των κρατών και την πλήρη απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υπονομεύουν παράλληλα την πολυμέρεια και την αξιοπιστία των Ηνωμένων Εθνών.
Αυτό είναι το δευτερεύον δίδαγμα της ιστορίας: όσο η Ε.Ε. δεν αναπτύσσει τη δική της αυτόνομη πολιτική έναντι των ΗΠΑ, ακόμη και εκεί που διαφωνεί η φωνή της δεν θα ακούγεται. Και όσο η Ευρώπη δεν διαδραματίζει ρόλο αυτοτελούς παγκόσμιου παίκτη, τόσο η αναγκαία πολυμέρεια, ο σεβασμός στο διεθνές δίκαιο και τις αποφάσεις των Η.Ε. θα αποτελούν ζητούμενα και όχι δεδομένα του παγκόσμιου συστήματος διεθνών σχέσεων.
Και τι θα γίνει στο ηρωικό νησί; Ας ακούσουμε τους ίδιους τους Κουβανούς. Ο λαϊκός τραγουδιστής Silvio Rodríguez, που θεωρείται η φωνή της κουβανικής επανάστασης, έγραψε στο blog του ότι η χώρα θα πρέπει να υπερασπιστεί τα επιτεύγματά της εν μέσω των διαδηλώσεων που «προκάλεσε η αυτοκρατορία», αλλά και να αναστοχαστεί για την κατάστασή της. Απηχώντας την ίδια αγωνία (αλλά και την αυτονόητη, αυθόρμητη αλληλεγγύη όλων μας) ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. δήλωσε στη σχετική ανακοίνωσή του: «Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες Κουβανών πολιτών αντανακλούν υπαρκτά προβλήματα και πρέπει να αντιμετωπιστούν με σεβασμό στην ελευθερία της έκφρασης και χωρίς την προσφυγή στη βία. Την ίδια ώρα, κάθε ξένη επέμβαση για την εκμετάλλευση της κατάστασης πρέπει να αποφευχθεί και να αφεθεί ελεύθερος ο λαός της Κούβας να ακολουθήσει τον δρόμο της ανάπτυξής του, που έχει εμπνεύσει πολλούς λαούς της Λατινικής Αμερικής και έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα διεθνούς αλληλεγγύης, ακόμα και στη διάρκεια της τρέχουσας φονικής πανδημίας».
Οι δεσμοί μεταξύ των δύο λαών, του ελληνικού και του κουβανικού, είναι διαχρονικοί και βασίζονται σε κοινές ιστορικές εμπειρίες και ανάλογους αγώνες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Χοσέ Μαρτί είχε γράψει ποίημα-χαιρετισμό στην Ελληνική Επανάσταση, ούτε οι 1.400 συνολικά αναφορές στο έργο του στην Ελλάδα. Όπως είχε δηλώσει και ο Αλέξης Τσίπρας στην ομιλία του στην κηδεία του Φιντέλ Κάστρο, «όπως ο κουβανικός, έτσι και ο ελληνικός λαός δεν δίστασε σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας να σηκώσει το ανάστημά του και να παλέψει κόντρα σε ισχυρούς και παντοδύναμους αντιπάλους, για να διεκδικήσει την ελευθερία και την ανεξαρτησία του. Την αξιοπρέπεια και το δίκιο του».
Ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. απαιτεί τον τερματισμό του αποκλεισμού, τον σεβασμό της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας της Κούβας και τον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων και ελευθεριών του λαού της.
* Ο Γιώργος Κατρούγκαλος είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, τομεάρχης Εξωτερικών ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.
