to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Το ελληνικό πελατειακό σύστημα

Η απόφαση του δημάρχου της Αθήνας να στολίσει με βορειοαφρικανικό κιτς το πλέον κεντρικό και ιστορικό σημείο της πόλης, είναι χαρακτηριστική της απίστευτης αμορφωσιάς και αλαζονείας της πολιτικής ελίτ.


Πρόκειται για μια απόφαση που εντάσσεται στη μακρά αλυσίδα λαθών, αποδείξεων ανικανότητας, ψευδών δηλώσεων και φροντίδας ημετέρων, που χαρακτηρίζει τη νεοδημοκρατική διακυβέρνηση, η οποία αντιγράφει με αξιοπρόσεκτη πιστότητα τις πρακτικές του πελατειακού κράτους τής μετά τον εμφύλιο εποχής.

Κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες και τραπεζίτες, οικονομολογούντες επί χάρτου, και ακροδεξιοί τηλεπωλητές, ταυτίζουν το προσωπικό τους συμφέρον με το συμφέρον της οικονομίας και της κοινωνίας, και κάνουν ότι πιστεύουν πως ένα επιτελικό κράτος θα δώσει σε όλα αυτά μια συνοχή και έναν ενιαίο προσανατολισμό. Βέβαια, ένας άλλος ενιαίος προσανατολισμός είναι υπαρκτός, αλλά αφορά τα εμπόδια τα οποία συναντάει η λογική της εξυπηρέτησης των «δικών μας παιδιών», τους μισθούς, την κοινωνική ασφάλιση, τη δημόσια παιδεία, ακόμα και την προστασία της μικρής επιχειρηματικότητας. Αφορά επίσης την πίστη στη δυνατότητα του δημοσίου χρήματος να ενεργοποιήσει τη σοφία που κρύβει κάθε επιδίωξη του ατομικού κέρδους.

Η αντοχή του ελληνικού πελατειακού συστήματος, το οποίο εντάχθηκε με μεγάλη ευκολία στο ευρωπαϊκό νεοφιλελεύθερο κύμα, είναι εντυπωσιακή. Κατόρθωσε το σύστημα αυτό να αποδυναμώσει λαϊκές κινηματικές διαδικασίες της Μεταπολίτευσης, αλλά και να ενσωματώσει ακόμα και τις οργανωμένες κοινωνικές δυνάμεις που, ενώ ανέτρεψαν το θατσερικό πείραμα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, εντάχθηκαν πρόθυμα στην «εκσυγχρονιστική» στρατηγική που προσέφερε τα κλασικά οφέλη των πελατειακών σχέσεων με το κράτος.

Αλλά η ικανότητα της επιχειρηματικής και πολιτικής ελίτ να ματαιώσει κάθε αμφισβήτηση του καθεστώτος αναπαραγωγής της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας, κόστισε πολύ ακριβά, όχι μόνο επειδή χάραξε τον δρόμο προς την κρίση του 2009, αλλά και επειδή παγίωσε πολιτικές πρακτικές που ήταν πολύ δύσκολο να αμφισβητηθούν στην πράξη ακόμα και όταν το κόστος τους για την οικονομία ήταν φανερό.

Το μεγάλο επίτευγμα των «εκσυγχρονιστικών» κυβερνήσεων ήταν ότι ολοκλήρωσαν τη ματαίωση της συγκρότησης ενός οργανωμένου εργατικού κινήματος που ήταν μια υπόσχεση της Μεταπολίτευσης. Και έτσι, όταν ξεκίνησε η εποχή των κρίσεων που ζούμε ακόμα, οι μόνες άξιες λόγου συνδικαλιστικές οργανώσεις ήταν αυτές του δημόσιου τομέα στις οποίες επικράτησαν κορπορατιστικές λογικές, εξ ορισμού συντηρητικές, ανίκανες να μεταβάλουν τον ταξικό συσχετισμό δυνάμεων προς όφελος του κόσμου της εργασίας.

Η ελληνική εμπειρία, χρήσιμη για την ευρωπαϊκή Αριστερά στο σύνολό της, μας διδάσκει με τον πλέον καθαρό τρόπο ότι η όποια εκδοχή νεοφιλελευθερισμού, το μόνο που κάνει είναι να προστατεύει το κεφάλαιο από τις διεκδικήσεις και κατακτήσεις των λαϊκών τάξεων, ακόμα κι αν είναι ορατό ότι η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση του χρέους των οικονομιών, ιδιαίτερα μετά την κρίση του κορονοϊού, δεν μπορεί παρά να έχει καταστροφικές επιπτώσεις για την κοινωνία, την παραγωγή και το περιβάλλον.

Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μια άλλη προσέγγιση της αναπτυξιακής στρατηγικής, αλλά παντού, όπου εφαρμόστηκε ολοκληρωτικά, είναι ένα περιβάλλον όπου ξεσπούν διαδοχικές και συνδυασμένες κρίσεις με πολλαπλό κόστος για τις κοινωνίες. Η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας είναι ότι το μεταπολεμικό πελατειακό σύστημα απέκλεισε την εγκαθίδρυση και την εδραίωση θεσμών του φορντιστικού καπιταλισμού, και γι’ αυτό η ελληνική οικονομία ήταν και είναι περισσότερο ευάλωτη. Στους τομείς που αποτέλεσαν σε αισθητό βαθμό μια εξαίρεση, όπως στο σύστημα υγείας, είναι περισσότερο ρεαλιστική η δυνατότητα μιας ριζικής αλλαγής προς όφελος της κοινωνίας.

Το καθεστώς που διαμορφώθηκε με την ένταξη του ελληνικού πελατειακού συστήματος στον ευρωπαϊκό νεοφιλελευθερισμό, δεν μπορεί να μετεξελιχθεί σε κάτι άλλο, και μια από τις πλέον πειστικές αποδείξεις είναι ότι η επεξεργασία και υλοποίηση τριών Μνημονίων ελάχιστα άγγιξε την πελατειακή λογική, παρά τη συρρίκνωση της διαφθοράς επί ΣΥΡΙΖΑ.

Το κλειδί για την αμφισβήτηση αυτής της λογικής και μαζί για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού, είναι η δημιουργία ενός νέου καθεστώτος με τη θεσμική παρουσία και παρεμβατική δυνατότητα του κόσμου της εργασίας και των λαϊκών τάξεων ευρύτερα. Ωστε ο συσχετισμός δυνάμεων προς όφελος των πολλών να είναι μια πραγματικότητα που δίνει περιεχόμενο στη θεσμική τους παρουσία. Η ισχύουσα λογική της παραχώρησης πόρων και θεσμικών δυνατοτήτων σε μεμονωμένα άτομα ή ομάδες ατόμων, πρέπει να αντικατασταθεί από τον σχεδιασμό της ανάπτυξης με την εξασφάλιση ρόλων και πόρων σε όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες.

Η παρέμβαση της Αριστεράς σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης είναι μια σημαντική ευκαιρία για την παρουσίαση ενός προγράμματος ενίσχυσης των δημόσιων και κοινωνικών υπηρεσιών, αλλά και σχεδιασμένων προοπτικών για την παραγωγή και την απασχόληση, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής για το περιβάλλον, και με την εξασφάλιση πρόσθετων δυνατοτήτων χρηματοδότησης. Πρόκειται για απαραίτητες επιλογές για την ανόρθωση του κόσμου της εργασίας αλλά και της μικρής επιχειρηματικότητας, για την ανασυγκρότηση της εθνικής οικονομίας.

tags: άρθρα

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)