Η μεγάλη υποχώρηση στα δικαιώματα των προσφύγων, η ακύρωση στην πράξη της Συνθήκης της Γενεύης, η Ελλάδα ως χώρας υποδοχής αλλά όχι και ως ασφαλή για τους πρόσφυγες χώρα, η στάση της Ευρώπης και η επόμενη μέρα που ανοίγει μια νέα εποχή για το προσφυγικό και βρίσκει την Ελλάδα απροετοίμαστη, ήταν τα κύρια σημεία των θέσεων της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ), που παρουσιάστηκαν σε ταυτόχρονη συνέντευξη Τύπου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη από τον Κωστή Τσιτσελίκη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πρόεδρο ΕλΕΔΑ, τον Δημήτρη Χριστόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τον Αντρέα Τάκη, επίκουρο καθηγητή στο ΑΠΘ, αντιπρόεδρο της ΕλΕΔΑ και τον Αντώνη Σπάθη, δικηγόρο, συντονιστή της Ομάδας Θεσσαλονίκης.
 
Τα κύρια σημεία των θέσεων της ΕλΕΔΑ που παρουσιάστηκαν 
 
Τα δικαιώματα των προσφύγων μας αφορούν όλους: η τήρησή τους είναι τμήμα των θεμελίων της δικής μας Δημοκρατίας. Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί τις εξελίξεις αδυνατώντας να εφαρμόσει τα θεμελιώδη, εν μέσω των αντικρουόμενων ιδεολογικών στάσεων που κατακερματίζουν το ευρωπαϊκό δίκαιο και την πολιτική συνοχή της ΕΕ.
 
Δεν έχουμε προσφυγική κρίση, αλλά κρίση υποδοχής: θα πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ασφαλή δίοδο ακυρώνοντας τους κινδύνους ζωής. Η προσφυγική και μεταναστευτική μετακίνηση προς την Ευρώπη αντιμετωπίζεται πλέον με όρους ασφάλειας των συνόρων και όχι των ανθρώπων, με αποτέλεσμα τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών να τίθενται με ολοένα και πιο προσχηματικό τρόπο σε τραπέζια διαπραγματεύσεων όπου δεν λαμβάνεται υπόψη ο επιτακτικός χαρακτήρας τους. Δυστυχώς η ελληνική κυβέρνηση συμμετέχει σε αυτή τη διαδικασία.
 
Η νέα κατάσταση πραγμάτων έχει ήδη παγιωθεί με την ανύψωση φραχτών, τη στρατιωτικού χαρακτήρα επιτήρηση των συνόρων και τη δημιουργία αναχώματος και ανάσχεσης της ροής προς και εντός της Τουρκίας.
 
Οι αποφάσεις του Συμβουλίου της ΕΕ, η διμερής συμφωνία με την Τουρκία, η απόφαση του ΝΑΤΟ, θέτουν σε αμφισβήτηση μια θεμελιώδη αρχή του προσφυγικού δικαίου: την αρχή της μη επαναπροώθησης σε μη ασφαλή χώρα. Με τον τρόπο αυτό, η υποχώρηση των δικαιωμάτων των προσφύγων πλήττει το ευρύτερο πολιτικό σχέδιο της εμπέδωσης του ευρωπαϊκού κεκτημένου της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
 
Η εξέλιξη αυτή, με την συμμετοχή της ελληνικής κυβέρνησης, βάζει σε νέα τροχιά την αντίληψη που έχουμε για τα δικαιώματα του «άλλου» ανθρώπου: ότι μπορούμε να τα παρακάμπτουμε, ιδίως αν απαλλαγούμε από την παρουσία του. Πόσο μάλλον όταν η ίδια η Ελλάδα είναι σε πολλούς τομείς μη ασφαλής χώρα. Η λογική αυτή υπονομεύει την «επόμενη ημέρα»: με δεδομένη τη μακροχρόνια παραμονή μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, οι προκλήσεις είναι μεγάλες, σχετικά με την υποδοχή και την παραμονή.
 
Η Ελλάδα θα γίνει ξανά χώρα υποδοχής μεταναστών, κάτι όμως για το οποίο δεν δείχνει να είναι έτοιμη, παρά την επιτακτική ανάγκη για αυτό. Τα λάθη του παρελθόντος θα πρέπει να γίνουν οδηγός για μια μεταναστευτική πολιτική που θα σέβεται και θα εντάσσει. Καμία δημοκρατία δεν είναι άξια του ονόματός της αν δεν άρει τις συνθήκες που τη χαρακτηρίζουν μη «ασφαλή χώρα» για τους πρόσφυγες και αν δεν διευκολύνει όσους παραμένουν μακρόχρονα στη χώρα να ενταχθούν στην πολιτική της κοινότητα.