«Home, at last» της Έλενας Ακύλα - Επιμέλεια έκθεσης: Δημήτρης Χαλάτσης
Επιμέλεια κειμένου: Κοσμάς Κέφαλος
Πρόκειται για δυστοπικά αστικά τοπία του μέλλοντος. Ο κόσμος μετά, μετά την κατάρρευση του τεχνολογικού πολιτισμού, μετά το τέλος του δυτικού πολιτισμού. Μια μετασυνθήκη. Μια αναπαράσταση ενός «ξεχασμένου» μέλλοντος μέσα από φανταστικές πόλεις, δυσοίωνους τόπους αποκομμένους από τον χώρο και τον χρόνο, υβρίδια ανθρώπων-ζώων. «Μνήμες» από μελλοντικές πόλεις σε ένα νέο παγκόσμιο περιβάλλον.
Τα σύνορά του εμβληματικού υδατόπυργου της Αμερικανικής Βάσης στο Ελληνικό, στα όρια με τη Γλυφάδα, όπου μεγάλωσε η Έλενα, σηματοδοτούσαν για την ίδια την επιστροφή στο σπίτι. Αν είχε φύγει, θα ένοιωθε νοσταλγία. Η Έλενα είναι εδώ, αλλά τίποτα δεν είναι το ίδιο.
Ε. Ακύλα, «Στην έρημο του ελληνικού», 2020, ελαιογραφία σε καμβά, 80 x 100 εκ.
Αλλάζει ο τόπος προς κάτι ανοίκειο και αφιλόξενο
Η Γκέλυ Γρυντάκη χρησιμοποιεί τη λέξη «σολασταλγία», αναφερόμενη στον Αυστραλό περιβαλλοντολόγο φιλόσοφο Glenn Albrecht, ο οποίος το 2005 εισήγαγε τον όρο «solastalgia» για να περιγράψει ένα νέο είδος ψυχικής αγωνίας και υπαρξιακού άγχους που οφείλονται στην οικολογική κρίση και τις μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές αλλαγές.
«Είναι ο πόνος που βιώνουμε όταν συνειδητοποιούμε ότι ο τόπος που κατοικούμε και αγαπάμε βρίσκεται υπό άμεση απειλή. Εκδηλώνεται ως επίθεση στην αίσθηση του τόπου, ως διάβρωση του συναισθήματος του ανήκειν σ’ ένα συγκεκριμένο μέρος και ως εσωτερική δυσφορία για τον μετασχηματισμό του. Είναι η βαθιά επιθυμία να διατηρήσουμε τον τόπο μας σε μια κατάσταση ικανή να μας προσφέρει γαλήνη ή παρηγοριά (…) Πρόκειται για τη “βιωμένη εμπειρία” της απώλειας του παρόντος, όπως εκδηλώνεται σ’ ένα αίσθημα εκτοπισμού.» λέει συγκεκριμένα ο Albrecht.
Αντίθετα από την ομοιοκατάληκτή της νοσταλγία -όπου το άλγος οφείλεται στην φυσική απομάκρυνση από τον αγαπημένο και οικείο τόπο και φέρει μια γλυκύτητα ως αίσθηση, μια θετική προσμονή- στη σολασταλγία (με ρίζα τη λατινική λέξη solace, παρηγοριά, γαλήνη), ο πόνος σχετίζεται με την απελπισία του αναπόφευκτου και οριστικά αρνητικού.
Το υποκείμενο μπορεί να μην έχει φύγει από τον τόπο του, τον βλέπει παρόλα αυτά να αλλάζει αμετάκλητα προς κάτι ανοίκειο και αφιλόξενο. Ο πάσχων από σολασταλγία δεν θέλει να γυρίσει πίσω στον αγαπημένο τόπο, θέλει να γυρίσει τον αγαπημένο τόπο πίσω στο χρόνο», μας λέει η Γκέλυ Γρυντάκη.
Μνήμη του μέλλοντος
Ο επιμελητής της έκθεσης Δημήτρης Χαλάτσης γράφει: «Όλα είναι μνήμη θα μπορούσε, ίσως, να ισχυριστεί κανείς. Αυτό που μόλις έγραψα έχει ήδη περάσει σε ένα παρελθόντα χρόνο, κάθε ανθρώπινη ενέργεια και πράξη περνάει αυτοστιγμεί στο παρελθόν. Αλλά έχουμε και την μνήμη του μέλλοντος αφού από την στιγμή που το φανταζόμαστε, δημιουργούμε μια μορφή του μέλλοντος στο παρόν μας και αυτό μοιραία γίνεται παρελθόν, μνήμη. Είμαστε άραγε μια μηχανή παραγωγής μνήμης; Ένας πολιτισμός που παράγει συνεχώς αναμνήσεις και παρελθόν; Κυριαρχεί μια λατρεία της μνήμης στον σύγχρονο Καπιταλισμό, μια ατέρμονη ροή πληροφοριών που είναι αδύνατο να την αγνοήσουμε αλλά και μοιάζει και αδύνατο να της ξεφύγουμε. Είναι η συγκρότηση σε ένα υποκείμενο μνήμης, μιας συλλογικής διαδικασίας συσσώρευσης κοινωνικής εμπειρίας. Αυτή η υποκειμενικοποίηση της μνήμης αποκρύβει το περιεχόμενο της κοινωνικής εμπειρίας, το οποίο είναι μια διαδικασία χωρίς υποκείμενο και χωρίς τέλος, εμφανίζοντας τη μνήμη ως αυθύπαρκτο υποκείμενο το οποίο στέκει απέναντι στο συλλογικό χαρακτήρα αυτής της διαδικασίας συσσώρευσης. Για αυτό το λόγο το “παράδοξο” αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι όχι η μνημοσύνη αλλά η βραχεία μνήμη του καταναλωτισμού και του εμπορεύματος και εν τέλει η λήθη. Τα υποκείμενα συγκροτούμαστε (και) μέσα από αυτή την διαδικασία της μνήμης, είναι δηλαδή μια ταυτοτική διαδικασία που συγκροτεί αυτό που ονομάζουμε “εαυτός”. Ο “εαυτός” μας, μέσα σε αυτό το παράδοξο τοπίο μνήμης-λήθης, που οικοδομεί ο Καπιταλισμός, αδυνατεί να κατανοήσει το κόσμο, να συγκροτήσει νοήματα και πορεύεται με αδρανοποιημένη την συνείδηση του.
Η Έλενα Ακύλα, μέσα από το έργο της, με κυρίαρχο μέσο την ζωγραφική, διπλασιάζει την ανθρώπινη συνείδηση, την ενεργοποιεί και δίνει στη μνήμη νοήματα στον αντίποδα της λήθης».
Ε. Ακύλα, «Άνθρωπος-μυρμηγκοφάγος», 2019, ελαιογραφία σε καμβά, 30 x 20 εκ.
Ανθρώπινα όντα που κινούνται μεταξύ επιβίωσης και εξαφάνισης
Η Έλενα Ακύλα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1973. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο Α’ εργαστήριο ζωγραφικής από όπου αποφοίτησε το 2008 και εφαρμοσμένες τέχνες στον ΑΚΤΟ (1993-1997). Παρουσίασε την πρώτη της ατομική έκθεση το 2007 στην Αθήνα, ενώ από το 2003 έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από ενενήντα ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει πάρει μέρος σε εικαστικές δράσεις στον δημόσιο χώρο, έχει επιμεληθεί και οργανώσει εικαστικές εκθέσεις και έχει στο ενεργητικό της συμμετοχές σε συνέδρια και ημερίδες. Αυτή είναι η τρίτη της ατομική έκθεση.
Η Έλενα Ακύλα μας λέει: «Στην ενότητα έργων με τίτλο Home, at last απομεινάρια πόλεων και ερειπιώνες, αποκαλύπτουν μια νέα κοινότητα, μια πόλη πέρα από την πόλη, έπειτα από την απειλητική αλλά και λυτρωτική επέλαση της φύσης πάνω στο άλλοτε δομημένο αστικό περιβάλλον. Η οργάνωση ενός νέου τοπίου, διαμορφώνει μια νέα κοινωνία σε ένα απειλητικό παρόν-μέλλον. Ένας περιθωριοποιημένος κόσμος χτίζεται πάνω στα υλικά κατάλοιπα του ανθρώπινου πολιτισμού, όπου διαφορετικά ανθρώπινα όντα, κινούνται μεταξύ επιβίωσης και εξαφάνισης. Σύγχρονα ερείπια, όπως το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού, συνομιλούν με τα αρχαία ερείπια μιας κοινωνίας στη μέγιστη πολιτιστική ακμή της, ανασύροντας εικόνες από μια κοινή παιδική ηλικία της ανθρωπότητας σε ένα μη αναστρέψιμο παρόν.
Σε αυτόν τον νέο κόσμο, οι πόλεις είναι πλέον η νέα εκδοχή της φύσης, όπου τα κτίρια δεν είναι πια κτίρια αλλά βουνά και οι λεωφόροι είναι τα ποτάμια. Σε αυτόν τον πολιτισμό του περιττού, τίποτα δεν περισσεύει καθώς το μεγάλο χωνευτήρι του κοσμικού χρόνου, γίνεται χωνευτήρι του παγκόσμιου ανθρώπινου πολιτισμού.
Σε αυτούς τους επινοημένους τόπους, στην παραμορφωμένη καινούρια ζωή, στην κυνική εναλλακτική πραγματικότητα, όπου ιδιόρρυθμα όντα περιπλανώνται λυτρωμένα από την ανάμνηση μιας άλλης ζωής, συλλέγοντας θραύσματα ως άλλοι χρυσοθήρες μιας εποχής που δε θυμάται τι είναι ο πλούτος γιατί δεν τον αναγνωρίζει, η επιθυμία για την ιδανική πόλη παραμένει».
Ε. Ακύλα, «Το δέρμα της ερήμου», 2018, ελαιογραφία σε καμβά, 30 x 20 εκ.
- Πληροφορίες: Εικαστική έκθεση της Έλενας Ακύλα με τίτλο Home, at last
- Επιμέλεια: Κοσμάς Κέφαλος [email protected]
- Επιμέλεια: έκθεσης: Δημήτρης Χαλάτσης
- Διάρκεια έκθεσης: 19 Σεπτεμβρίου - 07 Οκτωβρίου 2023
- Εγκαίνια: Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου 2023, 20:00 - 22:00,
- Gallery7, Σόλωνος 20 & Βουκουρεστίου, 106 73 Αθήνα.
- Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη και Σάββατο: 12.00-16.00
- Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 12.00-20.00
