Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι επικρίσεις και επιθέσεις που δέχεται η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για τις θέσεις που παίρνει για μια σειρά από ζητήματα, όπως τα ολοένα και πιο συχνά περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας. Ακούμε επιχειρήματα όπως «μόνο την αστυνομία κατηγορείτε και δεν λέτε τίποτα για τη βία των πολιτών εναντίον της ή εναντίον άλλων πολιτών». Όλα τους δε καταλήγουν μονότονα στο συμπέρασμα -όπερ έδει δείξαι- πως η Ένωση «αν δεν είναι παραμάγαζο, πάντως παίζει το παιχνίδι της αντιπολίτευσης». Το γεγονός ότι η Ένωση ασκεί διαχρονικά για τα ίδια και άλλα ζητήματα δικαιωμάτων κριτική παρασιωπάται συστηματικά. Είναι λοιπόν πράγματι ευκαιρία για την Ένωση να ξεκαθαρίσει μια και καλή τη θέση της απέναντι τουλάχιστον σε όσους και όσες καλόπιστα την επικρίνουν:
Τα δικαιώματα ισχύουν καθολικά και δεσμεύουν νομικά. Είναι δικαιώματα του ανθρώπου γιατί τα έχεις απλά και μόνο επειδή είσαι άνθρωπος. Είναι πρωταρχική υποχρέωση κάθε πολιτείας να τα αναγνωρίζει, να τα σέβεται και να τα προστατεύει. Γι’ αυτό και τα δικαιώματα αυτά είναι δικαιώματα του πολίτη, κατ’ αρχήν απέναντι στο κράτος.
Η ΕλΕΔΑ είναι καταστατικά ταγμένη στην προστασία των δύο αυτών αρχών, της καθολικότητας των δικαιωμάτων και της πρωταρχικής υποχρέωσης του κράτους να τα σέβεται. Γι΄ αυτό τάσσεται υπέρ των αδυνάτων, των ευάλωτων και των ευπαθών, αυτών που υφίστανται διακρίσεις ή συστηματική προσβολή των δικαιωμάτων τους. Η ΕλΕΔΑ υπάρχει δηλαδή κατ’ αρχήν για αυτούς και αυτές που την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Αυτό ιεραρχεί τις προτεραιότητές της, στο πλαίσιο πάντα των δυνατοτήτων της. Η δράση της τη φέρνει έτσι αντιμέτωπη με τις πηγές απειλής και διακινδύνευσης των δικαιωμάτων: πρώτα με τη δημόσια εξουσία και μετά την εξουσία ιδιωτών ή ομάδων.
Για να ελέγχει την εξουσία σε κάθε της μορφή η ΕλΕΔΑ είναι ανεξάρτητη και ακηδεμόνευτη: από το κράτος, από τα κόμματα, από τα ΜΜΕ ή άλλες, παντοειδείς επιχειρήσεις. Γι’αυτό και ενοχλεί. Η ΕλΕΔΑ δεν φοβάται και δεν σιωπά. Παίρνει θέση και ο λόγος της υπηρετεί την παρρησία.
Η ΕλΕΔΑ υπάρχει επειδή, βεβαίως, δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν είμαστε όλες ίδιες. Διαφέρουμε στις αξίες που δίνουν νόημα στη ζωή μας, στις αντιλήψεις μας για την κοινωνική δικαιοσύνη, στον τρόπο που ερωτευόμαστε, στα βιβλία που διαβάζουμε, στη μουσική που ακούμε, στην πολιτική μας συμπεριφορά, στη σχέση μας με τη θρησκευτική πίστη και βέβαια διαφέρουμε μεταξύ μας ταξικά, κοινωνικά και πολιτικά. Αλλά οι διαφορές αυτές δεν σχετικοποιούν τα δικαιώματά μας. Είναι οι ελευθερίες μας και εγγυώνται νομικά την ελευθερία μας να έχουμε αλλά και να αλλάζουμε ταυτότητα, πεποιθήσεις ή επιθυμίες.
Η ΕλΕΔΑ πρεσβεύει ότι το Σύνταγμα, τα θεμελιώδη δικαιώματα και ο νόμος σε μια δημοκρατική κοινωνία, υπάρχουν για να μπορούν οι πολίτες να διαβουλεύονται ελεύθερα μεταξύ τους και να αποφασίζουν συλλογικά για τα κοινά στηριζόμενοι στη δύναμη του επιχειρήματος και όχι στην ικανότητα να επιβληθούν με τη βία. Γι’ αυτό η ΕλΕΔΑ είναι αφοσιωμένη στην ιδέα του διαλόγου και αντιτίθεται κατηγορηματικά και αποφασιστικά στην πολιτική βία, έξω από τα όρια του δικαιώματος και καθήκοντος του πολίτη να υπερασπιστεί τη δημοκρατία απέναντι στον κίνδυνο κατάλυσής της. Αν κάποιοι προσφεύγουν στη βία για να επιβάλουν τις απόψεις τους παραβιάζοντας τα δικαιώματα των άλλων, θα πρέπει να είναι έτοιμοι/ες να αναλάβουν τις ευθύνες της επιλογής τους όσο και να υποστούν τις νόμιμες συνέπειες της.
Η ΕλΕΔΑ δεν αρνήθηκε ούτε θα αρνηθεί ποτέ ότι είναι καθήκον της αστυνομίας να επιβάλλει την τήρηση του νόμου. Να την επιβάλλει, ναι, αλλά με ανθρωπιά, επαγγελματισμό και πάνω απ’ όλα σεβασμό στη νομιμότητα και τα δικαιώματα. Γιατί όσο και αν αυτό φαίνεται να είναι δύσκολο να το αντιληφθούν μερικοί συμπολίτες μας που σπεύδουν να καταδικάσουν αδιάκριτα τη βία, η άνομη βία, όταν προέρχεται από την αστυνομία εξ ορισμού υπερβαίνει σε επικινδυνότητα αυτή που προέρχεται από ιδιώτες. Και αυτό γιατί ο καταναγκασμός, που το Σύνταγμα και οι νόμοι έχουν αναθέσει στα σώματα ασφαλείας να ασκούν μονοπωλιακά, είναι δικαιολογημένος και ανεκτός μέσα σε μια δημοκρατία, μόνον εάν και στο βαθμό που εκδηλώνεται εν τέλει για την προστασία των δημοκρατικών ελευθεριών. Όταν λοιπόν η αστυνομία με τις γνωστές πάγιες πρακτικές της, που μονότονα στηλιτεύονται και σε εκθέσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών, μετατρέπεται από φύλακα των δικαιωμάτων σε βασική πηγή συστηματικής καταπάτησης του σκληρού πυρήνα τους, όπως είναι η προσωπική ασφάλεια και η ακεραιότητα, τότε αυτό που διασαλεύεται δεν είναι απλώς η επαρκής προστασία του ενός ή του άλλου συγκεκριμένου δικαιώματος, αλλά αυτή η ίδια η ικανότητα του δημοκρατικού κράτους δικαίου να εγγυάται τα δικαιώματα γενικώς. Κοινώς, ο κίνδυνος από ένα σημείο και μετά αφορά την ίδια τη δημοκρατία. Και αυτό είναι ένας ακόμη πιο σημαντικός λόγος που επιβάλλει στην ΕλΕΔΑ να προτάσσει αυτονόητα ως πρόβλημα και να καταγγέλλει κατά προτεραιότητα τη βία της αστυνομίας και το διαχρονικό έλλειμμα αποτελεσματικών και διαφανών μηχανισμού ελέγχου της αστυνομικής αυθαιρεσίας.
Η ΕλΕΔΑ είναι ένα ιστορικό σωματείο. Το αρχαιότερο στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη στη χώρα μας. Στη μακρά διαδρομή της υπηρέτησε τις αρχές που εκθέσαμε προηγουμένως, άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη επιτυχία, αλλά πάντα με αταλάντευτη προσήλωση και θέληση. Η ΕλΕΔΑ δεν είναι προσωποπαγές σωματείο. Αποτελεί θεσμό της κοινωνίας των πολιτών και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στην ΕλΕΔΑ για να προωθήσουν τις αρχές και τις αξίες που υπηρετεί αυτή.
