Όλο και πιο συχνά εμφανίζονται στη σκηνή κείμενα που δεν προέρχονται από το θέατρο. Ποια ανάγκη υπαγορεύει μια τέτοια επιλογή;

Το θέατρο αντλεί επιρροές από οπουδήποτε. Ανέκαθεν η σχέση λογοτεχνίας και θεάτρου υπήρξε μια σχέση διαλεκτική και αλληλεπίδρασης. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, όλοι μας κατακλυζόμαστε συνεχώς από εικόνες, οπότε ίσως η σκηνική μεταφορά ενός εξωθεατρικού κειμένου εξυπηρετεί και έναν σκοπό γνωριμίας του με το ευρύ κοινό. Μιλώντας τώρα από τη θέση του καλλιτέχνη που βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση για το τι θα είχε ενδιαφέρον να παρουσιάσει στο σήμερα, βρίσκω πως ένα λογοτεχνικό κείμενο είναι λιγότερο “φορτισμένο” από ερμηνείες και έτσι προσφέρει ίσως μεγαλύτερη ελευθερία να βρεις το προσωπικό σου στίγμα μέσα σε αυτό. Η τάση δραματοποίησης εξωθεατρικών κειμένων έχει δώσει, άλλωστε, σπουδαία δείγματα παραστάσεων και αυτό δεν πρέπει να το αγνοήσουμε. Προσωπικά βέβαια πιστεύω ότι η αναμέτρηση με ένα κατεξοχήν ποιητικό κείμενο είναι πάντα μια καλλιτεχνική πρόκληση και θεωρώ ότι πρέπει να συμβαίνει με έναν ανάλογο σεβασμό στο ύφος και το ρυθμό που αυτό υπαγορεύει και όχι να χρησιμοποιείται ως μέσο μιας αυθαίρετης πρωτοτυπίας. Αυτή η σκέψη διατρέχει την ενασχόλησή μου με τα σονέτα του Σαίξπηρ.

Τα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ είναι πολυπρόσωπα. Πώς αντιλαμβάνεστε τον μονήρη Σαίξπηρ των σονέτων;

Ο Σαίξπηρ είναι βαθιά γνώστης της ανθρώπινης φύσης και ακριβώς για αυτό τα έργα του παραμένουν πάντα επίκαιρα. Στα σονέτα του βρίσκουμε κοινά μοτίβα και ιδέες που συναντώνται και στα δραματικά έργα του. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι ο Σαίξπηρ στα σονέτα αποτυπώνει προσωπικά τα αισθήματά του και μάλιστα δίνοντας την αίσθηση ότι αυτό συμβαίνει σχεδόν φυσικά και αβίαστα. Ο Σαίξπηρ των σονέτων είναι άμεσος και βιωματικός. Μιλά ο ίδιος προσωπικά και όχι πίσω από ένα δραματικό πρόσωπο. Μάλιστα, δεν γνωρίζουμε για ποιο κοινό ήταν προορισμένα και ακόμη αν ο ίδιος ήθελε να εκδοθούν. Αυτό το γεγονός κάνει ισχυρότερη την ιδέα ότι προορίζονταν για ένα στενό ακροατήριο και επιβεβαιώνει ίσως την εξομολογητική διάθεση που τα χαρακτηρίζει.

Πώς έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων σονέτων;

Η πρώτη επιλογή έγινε σε στενή συνεργασία με την Σοφία Πελοποννησίου, επιμελήτρια της Οικίας Κατακουζηνού, που άλλωστε είχε την ιδέα του όλου εγχειρήματος. Αλληλογραφούσαμε σχεδόν όλο το καλοκαίρι, ανταλλάσοντας εμπειρίες και απόψεις, συγκρίνοντας τις αντίστοιχες αποδόσεις των σονέτων στα ελληνικά και ανακαλύπτοντας τη σχέση τους με παλαιότερα και νεότερα ποιήματα όπως της Σαπφούς ή του Καβάφη. Αργότερα, όταν πια έπρεπε να ενταχθούν σε μια σκηνική σύνθεση, προσπάθησα να φτιάξω μια “κρυμμένη” ιστορία σχετικά με την επιλογή αλλά και τη σειρά με την οποία ακούγονται στην παράσταση. Αυτή η "κρυμμένη” ιστορία συνομιλεί με στιγμές της δικής μου προσωπικής ιστορίας. Η τελική επιλογή δηλαδή έγινε με απόλυτα προσωπικούς όρους, που όμως τελικά συναντούν και τους θεατές. Γιατί ποιος δεν έχει βιώσει την αβάσταχτη αναμονή του αγαπημένου ή της αγαπημένης ή ποιος δεν αισθάνεται δέος απέναντι στον Αφέντη Χρόνο, όπως τον ονομάζει ο Σαίξπηρ, που τελικά θριαμβεύει πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη; Ο Σαίξπηρ αποτυπώνει πανανθρώπινα ζητήματα και αγωνίες με άμεσο αλλά και ταυτόχρονα μεγαλειώδη ποιητικό τρόπο. Όμως αυτό που για μένα είναι σημαντικότερο και προσωπικά με συγκινεί είναι το γεγονός ότι παρά την αγωνία, το θυμό ή ακόμα και την πικρία ή την απογοήτευση που υπάρχει σε κάποια από τα σονέτα, προτάσσεται σχεδόν πάντα η ανάγκη για δημιουργία και αγάπη, ως αντίβαρο πάνω στο εφήμερο της ζωής. Θα έλεγα ότι ο Σαίξπηρ στα σονέτα μας θυμίζει πως είναι επείγον να αγαπήσουμε, για να δανειστώ τη γνωστή φράση του Eric-Emmanuel Scmitt.

Ποια εργαλεία και τεχνικές μεταχειριστήκατε για τη σκηνική μεταφορά των σονέτων;

Κύριο μέλημα μου ήταν να ακουστεί ο λόγος. Έπρεπε να βρεθεί μια ισορροπία τόσο ως προς τη γλαφυρή μεταφορά του όσο και ως προς τη δική μου προσωπική ερμηνεία και όλο αυτό να γίνει κοινός τόπος, να απευθυνθεί στους θεατές. Το δεύτερο ήταν να χρησιμοποιηθεί το σαλόνι της Οικίας Κατακουζηνού, ως χώρος δημιουργίας σε παρόντα χρόνο. Οι θεατές επισκέπτονται αυτό το σπίτι που σε κάθε γωνιά του μυρίζει Τέχνη και καλούνται να παρακολουθήσουν μία μοναχική διαδικασία συνομιλίας με κάτι που από την αρχή μέχρι το τέλος λείπει, είναι απόν ως φυσική παρουσία, αλλά υπάρχει ολοζώντανο μέσα στη μνήμη, διαδικασία που ακολουθούν όλοι οι καλλιτέχνες και περισσότερο ίσως οι ποιητές. Τέλος, ήθελα να υπάρχει ένα κυκλικό σχήμα στην παράσταση, τόσο σκηνικά, όσο και ως προς τη θεματολογία των σονέτων. Η παράσταση να ξεκινά και να τελειώνει δηλαδή με μια ομολογία αγάπης.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; 

Προς το παρόν είμαι απολύτως επικεντρωμένη στα σονέτα, καθώς είναι πραγματικά μεγάλη πρόκληση για μένα και την αφουγκράζομαι παράσταση την παράσταση.

Φωτογραφία: Χρήστος Καλαϊτζής