Ο Μίκης υπήρξε μια προσωπικότητα πολυσχιδής. Μια παγκόσμια μουσική ιδιοφυΐα, αδιαμφισβήτητα. Ταυτόχρονα όμως ο πολιτικός Θεοδωράκης προκάλεσε για δεκαετίες πάθη και διαφωνίες με τις επιλογές του. Στενοχώρησε και πίκρανε πολλούς, αλλά στο τέλος κέρδιζε ο Μίκης που έδωσε φωνή, ελπίδα και φρόνημα στον λαό στις πιο μαύρες στιγμές του. Ο Μίκης που συνεχίζει να δίνει μια μυστηριακή και σχεδόν μεταφυσική ορμή στους αγώνες του σήμερα.
Όπως έλεγε ένας "παλαίμαχος" σύντροφος μετά την παρουσία του Θεοδωράκη στο συλλαλητήριο για το Μακεδονικό: Δεν κρατάμε κακία. Όταν φύγει ο Μίκης, εμείς οι αριστεροί θα τον τιμήσουμε και θα τον τραγουδήσουμε όπως του πρέπει. Ο ίδιος επέλεξε λίγο καιρό πριν περάσει στην αιωνιότητα, διαβλέποντας το τέλος, ως τελευταία του παρακαταθήκη να αφήσει την πολιτική του διαθήκη: "Θέλω να αφήσω αυτό τον κόσμο ως κομμουνιστής".
Το ΚΚΕ, στο οποίο ανέθεσε τη σπουδαία ευθύνη, έφερε εις πέρας αυτή την αποστολή. Από τον αποχαιρετισμό στη Μητρόπολη της Αθήνας έως το τελευταίο του ταξίδι στα αγαπημένα του Χανιά. Χωρίς υπερβολές, ακρότητες και, κυρίως, χωρίς μικρότητες.
"Χωρίς εσένα θα ήμασταν αλλιώς" είπε στον αποχαιρετισμό του ο Δ. Κουτσούμπας. Και ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει; Μπορούμε, αλήθεια, να φανταστούμε την ιστορία μας, τη μουσική μας, τους αγώνες μας χωρίς τον Μίκη; Θύμισε ακόμα τα λόγια του ίδιου: "Οι αγώνες και η μουσική είναι τόσο δεμένα πια μέσα μου, ώστε δεν μπορώ να φανταστώ ούτε αγώνες χωρίς τραγούδι ούτε τραγούδι χωρίς αγώνα". Επίσης πως "ό,τι φτιάξαμε το πήραμε από τον λαό και στον λαό το επιστρέφουμε".
Σε δυο φράσεις του συμπυκνώθηκε όλη η ουσία του έργου, δόθηκε η απάντηση στο γιατί ο Μίκης ανήκει στο συλλογικό μας υποσυνείδητο, αποτελεί την κοινή μας μήτρα. Ένα έργο δοξαστικό στην εποποιία του λαού μας του 20ού αιώνα.
Ο Μίκης ζήτησε να πεθάνει ως κομμουνιστής και στο επιτύμβιο επίγραμμα στον Γαλατά των Χανίων να γράφει μονάχα: "Πολέμησε τον Δεκέμβρη". Και αυτό μάλλον κάνει τις παραφωνίες, τις αντιφάσεις του, τα λάθη του να μοιάζουν λεπτομέρειες. Όσο κι αν διαφωνούμε με τις επιλογές, την πολιτική και την απομονωτική τακτική του Περισσού, οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε. Σεβάστηκε και τίμησε την πολιτική του διαθήκη. Και το έκανε εκ μέρους όλων μας.
